Chapter 2
ৰাজনৈতিক তত্ত্ব অধ্যয়নৰ দৃষ্টিভংগী আৰু সমসাময়িক ধাৰণাসমূহ
APPROACHES AND CONTEMPORARY PERSPECTIVES ON POLITICAL THEORY
- A. উদাৰনৈতিক দৃষ্টিভঙ্গী Liberal Approach
- B. মার্ক্সীয় ধাৰণা The Marxist Theory
- C. নাৰীবাদী দৃষ্টিভংগী Feminist approach
1. প্ৰশ্ন: উত্তৰ-আধুনিকতাবাদৰ এজন সমৰ্থকৰ নাম লিখা।
(Name one supporter of post-modernism) [GU.2021(M)]
উত্তৰ: উত্তৰ-আধুনিকতাবাদৰ এজন সমৰ্থকৰ নাম হ’ল Jacques Derrida (জ্যেকচ দেৰিদ্ৰ্দ্দা)। Chapter ত উল্লেখ আছে যে তেওঁ ফ্ৰান্সৰ চিন্তাবিদ আৰু post-modernism ক সমৰ্থন কৰিছিল।
2. প্ৰশ্ন: “A vindication of the Rights of Women” কিতাপখনৰ লিখক কোন?
(Who is the author of the book "A Vindication of the Rights of Women.")
উত্তৰ: এই কিতাপৰ লেখক হ’ল Mary Wollstonecraft। Chapter ত feminism ৰ বিকাশৰ কথা আলোচনা কৰোতে তেওঁৰ নাম উল্লেখ আছে।
3. প্ৰশ্ন: কিমান চনত Seneca Falls Convention অনুষ্ঠিত হৈছিল?
(In which year Seneca Falls Convention was held?)
উত্তৰ: Seneca Falls Convention 1848 চনত অনুষ্ঠিত হৈছিল। Chapter ত feminism ৰ first wave ৰ কথা ক’তে এই ঘটনাৰ উল্লেখ আছে।
4. প্ৰশ্ন: কিমান চনত আমেৰিকা যুক্তৰাষ্ট্ৰৰ মহিলাই ভোটদানৰ অধিকাৰ লাভ কৰিছিল?
(In which year the right to the franchise was extended to women in the U.S.A.)
উত্তৰ: আমেৰিকাৰ মহিলাই 1920 চনত ভোটদানৰ অধিকাৰ লাভ কৰিছিল। Chapter ত first wave feminism ৰ ফলাফল হিচাপে এইটো উল্লেখ আছে।
5. প্ৰশ্ন: “On the Subjection of Women” কিতাপখনৰ লেখক কোন?
(Who is the author of the book "On the Subjection of Women")
উত্তৰ: এই কিতাপৰ লেখক হ’ল John Stuart Mill। Chapter ত liberalism আৰু feminism ৰ সম্পৰ্কত তেওঁৰ নাম আহিছে।
6. প্ৰশ্ন: উগ্ৰ নাৰীবাদৰ দুজন সমৰ্থকৰ নাম লিখা।
(Name two supporters of Radical Feminism.)
উত্তৰ: উগ্ৰ নাৰীবাদৰ দুজন সমৰ্থক হ’ল:
- Kate Millett
- Shulamith Firestone
Chapter ত radical feminism ৰ আলোচনাত তেওঁলোকৰ নাম আছে।
7. প্ৰশ্ন: "The Sexual Politics" কিতাপখনৰ লেখক কোন?
(Who is the author of the book "The Sexual Politics.")
উত্তৰ: এই কিতাপৰ লেখক হ’ল Kate Millett। Chapter ত radical feminism ৰ অংশত তেওঁৰ কামৰ উল্লেখ আছে।
8. প্ৰশ্ন: "The Female Eunuch" কিতাপৰ লেখক কোন?
(Who is the author of the book "The Female Eunuch".)
উত্তৰ: এই কিতাপৰ লেখক হ’ল Germaine Greer। Chapter ত radical feminism ৰ বৈশিষ্ট্যৰ আলোচনাত তেওঁৰ নাম উল্লেখ আছে।
9. প্ৰশ্ন: "Dialectics of Sex" কিতাপখনৰ লেখক কোন?
(Who is the author of the book "Dialectics of Sex".)
উত্তৰ: এই কিতাপৰ লেখক হ’ল Shulamith Firestone। Chapter ত radical feminism ৰ অংশত তেওঁৰ কিতাপৰ কথা আছে।
10. প্ৰশ্ন: "The Feminist Mystique" কিতাপখনৰ লেখক কোন?
উত্তৰ: এই কিতাপৰ লেখক হ’ল Betty Friedan। Chapter ত second wave feminism ৰ আৰম্ভণিৰ কথা ক’তে তেওঁৰ নাম আহিছে।
11. প্ৰশ্ন: "The Enfranchisement of Women" কিতাপখনৰ লেখক কোন?
(Who is the author of the book "The Enfranchisement of Women".)
উত্তৰ: এই কিতাপৰ লেখক হ’ল Harriet Taylor Mill। Chapter ত feminism আৰু liberalism ৰ সম্পৰ্কত তেওঁৰ নাম উল্লেখ আছে।
12. প্ৰশ্ন: “Fire with Fire" কিতাপখনৰ লেখক কোন?
(Who is the author of the book "Fire with Fire".)
উত্তৰ: এই কিতাপৰ লেখক হ’ল Naomi Wolf। Chapter ত third wave feminism ৰ আলোচনাত তেওঁৰ নাম আহিছে।
13. প্ৰশ্ন: "Women under Socialism" কিতাপখনৰ লেখক কোন?
উত্তৰ: এই কিতাপৰ লেখক হ’ল August Bebel। Chapter ত socialist feminism ৰ আলোচনাত তেওঁৰ নাম উল্লেখ আছে।
14. প্ৰশ্ন: "Origin of the Family, Private Property and State" নামৰ গ্ৰন্থৰ লেখক কোন?
(Who is the author of the book "Origin of the Family, Private Property and State".)
উত্তৰ: এই গ্ৰন্থৰ লেখক হ’ল Friedrich Engels। Chapter ত Marxist feminism ৰ কথা ক’তে তেওঁৰ নাম আহিছে।
15. প্ৰশ্ন: "The Second Sex" কিতাপখনৰ লেখক কোন?
(Who is the author of the book "The Second Sex".)
উত্তৰ: এই কিতাপৰ লেখক হ’ল Simone de Beauvoir। Chapter ত feminism ৰ second wave ৰ আলোচনাত তেওঁৰ নাম আছে।
16. প্ৰশ্ন: উত্তৰ আধুনিকতাবাদী আদৰ্শৰ দুজন সমালোচকৰ নাম লিখা।
(Name two supporters of Postmodernism.)
উত্তৰ: উত্তৰ আধুনিকতাবাদৰ দুজন সমৰ্থক হ’ল:
- Michel Foucault (মাইকেল ফাউকাল্ট)
- Jean Francois Lyotard (জ্যা ফ্ৰাংকোচিছ লয়টাৰ্ড)
Chapter ত post-modernism ৰ আলোচনাত তেওঁলোকৰ নাম আছে।
17. প্ৰশ্ন: "The Post-modern Condition: A Report of Knowledge" কিতাপখনৰ লিখক কোন?
(Who is the author of the book "The Post-modern Condition".)
উত্তৰ: এই কিতাপৰ লেখক হ’ল Jean Francois Lyotard। Chapter ত post-modernism ৰ বৈশিষ্ট্যৰ আলোচনাত তেওঁৰ কিতাপৰ কথা আছে।
18. প্ৰশ্ন: নাৰীবাদৰ দুটা বৈশিষ্ট্য উল্লেখ কৰা।
(State two features of feminism.)
উত্তৰ: নাৰীবাদৰ দুটা বৈশিষ্ট্য হ’ল:
- লিংগ সমতাৰ দাবী (Demand for gender equality)
- পুৰুষতন্ত্ৰৰ বিৰোধিতা (Opposition to patriarchy)
Chapter ত feminism ৰ মূল কথা হিচাপে এইবোৰ উল্লেখ আছে।
19. প্ৰশ্ন: উদাৰতাবাদৰ দুটা মূল স্তম্ভ কি কি?
(What are the two main pillars of liberalism?)
উত্তৰ: উদাৰতাবাদৰ দুটা মূল স্তম্ভ হ’ল:
- ব্যক্তিগত স্বাধীনতা (Individual liberty)
- সমতা (Equality)
Chapter ত liberal approach ৰ আলোচনাত এই দুটা মূল কথা।
20. প্ৰশ্ন: কার্ল মার্ক্সে লিখা দুখন গ্ৰন্থৰ নাম লিখা।
(Name two books written by Karl Marx.)
উত্তৰ: কার্ল মার্ক্সে লিখা দুখন গ্ৰন্থ হ’ল:
- "Das Capital"
- "The Communist Manifesto" (Friedrich Engels ৰ সৈতে)
Chapter ত Marxist approach ৰ কথা ক’তে এইবোৰৰ উল্লেখ আছে।
21. প্ৰশ্ন: কোনজন চিন্তাবিদক উদাৰতাবাদৰ পিতৃ বুলি কোৱা হয়?
(Who is regarded as the father of Liberalism.)
উত্তৰ: John Locke ক উদাৰতাবাদৰ পিতৃ বুলি কোৱা হয়। Chapter ত liberal approach ৰ আৰম্ভণিৰ কথা ক’তে তেওঁৰ নাম আহিছে।
22. প্ৰশ্ন: চুক্তিপক্ষতাৰ দুখন সমৰ্থকৰ নাম উল্লেখ কৰা।
(Name two supporters of Contractualism.)
উত্তৰ: চুক্তিপক্ষতাৰ দুজন সমৰ্থক হ’ল:
- John Locke
- Jean-Jacques Rousseau
Chapter ত liberalism ৰ আলোচনাত এই দুজনৰ নাম আছে।
23. প্ৰশ্ন: সনাতন উদাৰতাবাদৰ দুজন সমৰ্থকৰ নাম উল্লেখ কৰা?
(Name two supporters of classical liberalism.)
উত্তৰ: সনাতন উদাৰতাবাদৰ দুজন সমৰ্থক হ’ল:
- John Locke
- Adam Smith
Chapter ত classical liberalism ৰ কথা ক’তে তেওঁলোকৰ নাম উল্লেখ আছে।
24. প্ৰশ্ন: উপযোগিতাবাদৰ দুজন প্ৰবক্তাৰ নাম উল্লেখ কৰা?
(Name two supporters of utilitarianism.)
উত্তৰ: উপযোগিতাবাদৰ দুজন প্ৰবক্তা হ’ল:
- Jeremy Bentham
- John Stuart Mill
Chapter ত liberalism ৰ অংশত utilitarianism ৰ কথা আহিছে।
25. প্ৰশ্ন: উদাৰতাবাদৰ চাৰিটা ঘাই বিশেষত্ব উল্লেখ কৰা।
(Mention four fundamental attributes of Liberalism.)
উত্তৰ: উদাৰতাবাদৰ চাৰিটা মূল বিশেষত্ব হ’ল:
- ব্যক্তিগত স্বাধীনতা (Individual Liberty): ব্যক্তিৰ অধিকাৰ আৰু freedom ক গুৰুত্ব দিয়ে।
- সমতা (Equality): সকলোৰে সমান অধিকাৰৰ ওপৰত জোৰ।
- আইনৰ শাসন (Rule of Law): সকলোৰে বাবে একে আইনৰ ব্যৱস্থা।
- সীমিত চৰকাৰ (Limited Government): চৰকাৰৰ হস্তক্ষেপ কম হ’ব লাগে।
Chapter ত Liberal Approach ৰ আলোচনাত এইবোৰ উল্লেখ আছে।
26. প্ৰশ্ন: মার্ক্সবাদ আৰু উদাৰতাবাদৰ সংজ্ঞা দিয়া। এই দুয়োৰে মাজৰ পাৰ্থক্যসমূহ ব্যাখ্যা কৰা।
(Define Marxism and Liberalism. Explain the differences between the two.)
উত্তৰ:
- মার্ক্সবাদৰ সংজ্ঞা (Definition of Marxism): মার্ক্সবাদ হ’ল Karl Marx আৰু Engels ৰ তত্ত্ব, যিয়ে শ্ৰেণী সংগ্ৰাম (class struggle) আৰু সমাজৰ অৰ্থনৈতিক গাঁথনিৰ ওপৰত গুৰুত্ব দিয়ে। ইয়াত capitalism ক শোষণৰ উৎস বুলি ধৰা হয় আৰু socialism ৰ পথ দেখুৱায়।
- উদাৰতাবাদৰ সংজ্ঞা (Definition of Liberalism): উদাৰতাবাদ হ’ল এনে তত্ত্ব যিয়ে individual freedom, equality আৰু limited government ক সমৰ্থন কৰে। ই ব্যক্তিৰ অধিকাৰক সুৰক্ষা দিয়ে।
পাৰ্থক্য (Differences):
- Focus: Marxism ত শ্ৰেণী সংগ্ৰাম আৰু collective ownership গুৰুত্বপূৰ্ণ, কিন্তু Liberalism ত individual rights আৰু freedom মুখ্য।
- Economy: Marxism ত capitalism ক বিৰোধ কৰি socialism বিচাৰে, Liberalism ত free market ক সমৰ্থন কৰে।
- Government: Marxism ত শক্তিশালী state control ৰ কথা, Liberalism ত limited government ৰ ওপৰত জোৰ।
Chapter ত Marxist আৰু Liberal approach ৰ তুলনাত এই পাৰ্থক্য স্পষ্ট।
27. প্ৰশ্ন: ৰাজনৈতিক আদর্শ হিচাপে উদাৰতাবাদৰ সমীক্ষাত্মক মূল্যায়ন আগবঢ়োৱা।
(Give a critical evaluation of Liberal theory in Political discourse.)
উত্তৰ: উদাৰতাবাদ (Liberalism) এটা ৰাজনৈতিক আদর্শ হিচাপে বহুত গুৰুত্বপূৰ্ণ, কিন্তু ইয়াৰ ভাল-বেয়া দুয়োটা দিশ আছে।
- ভাল দিশ (Strengths):
- Individual freedom আৰু equality ক গুৰুত্ব দিয়ে, যাৰ ফলত মানুহৰ অধিকাৰ সুৰক্ষিত হয়।
- Free market economy ৰ জৰিয়তে অৰ্থনৈতিক উন্নতি হয়।
- Limited government ৰ ধাৰণাই চৰকাৰৰ অত্যাচাৰৰ পৰা ৰক্ষা কৰে।
- বেয়া দিশ (Weaknesses):
- অত্যাধিক individualism ৰ ফলত সমাজত অসমতা বাঢ়ে।
- Free market ত শ্ৰেণী বৈষম্য বৃদ্ধি পায়, যাক Marxism সমালোচনা কৰে।
- সকলো সমাজৰ বাবে ই universally applicable নহয়।
Chapter ত Liberal Approach ৰ এই দুয়োটা দিশৰ কথা আলোচনা কৰা হৈছে।
28. প্ৰশ্ন: "A Theory of Justice" কিতাপখনৰ লেখক কোন?
(Who is the author of the book "A Theory of Justice".)
উত্তৰ: এই কিতাপৰ লেখক হ’ল John Rawls। Chapter ত Liberalism ৰ আধুনিক চিন্তাৰ অংশত তেওঁৰ নাম আহিছে।
29. প্ৰশ্ন: “যি ৰাষ্ট্ৰই কমকৈ শাসন কৰে সেয়ে উৎকৃষ্ট ৰাষ্ট্ৰ।” কথাষাৰ কোনে কৈছিল?
(“That Government is the best which serves the least.” – Whose statement is this?)
উত্তৰ: এই কথা Henry David Thoreau এ কৈছিল। Chapter ত Liberalism ৰ limited government ৰ ধাৰণাৰ সৈতে এইটো জড়িত।
30. প্ৰশ্ন: “Acquisitive Society” গ্ৰন্থখনৰ লেখক কোন?
(Who is the author of the book "Acquisitive Society".)
উত্তৰ: এই গ্ৰন্থৰ লেখক হ’ল R.H. Tawney। Chapter ত Liberalism ৰ সমালোচনাৰ অংশত তেওঁৰ নাম উল্লেখ আছে।
31. প্ৰশ্ন: গণতান্ত্রিক সমাজবাদৰ মূল বিশেষত্ববোৰ আলোচনা কৰা?
(Discuss the main tenets of Democratic Socialism.)
উত্তৰ: গণতান্ত্রিক সমাজবাদ (Democratic Socialism) হ’ল Marxism আৰু Liberalism ৰ মিশ্ৰণৰ এটা ধাৰণা। ইয়াৰ মূল বিশেষত্ববোৰ হ’ল:
- Economic Equality: সম্পদৰ সমান বিতৰণৰ ওপৰত জোৰ দিয়ে।
- Democratic Control: জনগণৰ দ্বাৰা অৰ্থনীতি আৰু চৰকাৰ নিয়ন্ত্ৰণ।
- Social Welfare: স্বাস্থ্য, শিক্ষাৰ দৰে কল্যাণমূলক কামৰ গুৰুত্ব।
- Non-Violent Change: সংগ্ৰামৰ পৰিৱৰ্তে গণতান্ত্রিক পদ্ধতিৰে পৰিৱৰ্তন।
Chapter ত Marxist theory ৰ আধুনিক ৰূপ হিচাপে ইয়াৰ কথা আলোচনা আছে।
32. প্ৰশ্ন: “Das Capital” গ্ৰন্থৰ লেখক কোন?
(Who is author of the book "Das Capital".)
উত্তৰ: “Das Capital” গ্ৰন্থৰ লেখক হ’ল Karl Marx। Chapter ত Marxist theory ৰ মূল গ্ৰন্থ হিচাপে ইয়াৰ উল্লেখ আছে।
33. প্ৰশ্ন: নৱ-মার্ক্সবাদ কি? চমুকৈ আলোচনা কৰা?
(What is Neo-Marxism. Discuss briefly.)
উত্তৰ: নৱ-মার্ক্সবাদ (Neo-Marxism) হ’ল Karl Marx ৰ তত্ত্বৰ আধুনিক সংস্কৰণ। ই Marxism ক সময়ৰ সৈতে খাপ খুৱাই নতুন ধাৰণা যোগ কৰে। ইয়াত:
- Class struggle ৰ উপৰি culture আৰু ideology ৰ গুৰুত্ব দিয়ে।
- Capitalism ৰ শোষণক ব্যাখ্যা কৰে আধুনিক সমাজৰ প্ৰেক্ষাপটত।
Chapter ত Marxist theory ৰ পৰিৱৰ্তনৰ অংশত Neo-Marxism ৰ কথা আহিছে।
34. প্ৰশ্ন: নৱ-মার্ক্সবাদৰ দুজন প্ৰবক্তাৰ নাম উল্লেখ কৰা।
(Mention the name of two supporters of Neo-Marxism.)
উত্তৰ: নৱ-মার্ক্সবাদৰ দুজন প্ৰবক্তা হ’ল:
- Antonio Gramsci
- Louis Althusser
Chapter ত Neo-Marxism ৰ আলোচনাত তেওঁলোকৰ নাম উল্লেখ আছে।
35. প্ৰশ্ন: কার্ল মার্ক্সৰ শ্ৰেণী সংগ্ৰাম তত্ত্বৰ সমালোচনাত্মক আলোচনা কৰা।
(Critically discuss Karl Marx's theory of class struggle.) [GU 2021 (M)]
উত্তৰ: Karl Marx ৰ শ্ৰেণী সংগ্ৰাম তত্ত্ব (Class Struggle Theory) হ’ল Marxism ৰ মূল ভিত্তি।
- মূল কথা: Marx ৰ মতে, সমাজৰ ইতিহাস হ’ল শ্ৰেণী সংগ্ৰামৰ ইতিহাস। শ্ৰমিক (Proletariat) আৰু পুঁজিপতি (Bourgeoisie)ৰ মাজৰ সংঘৰ্ষই সমাজ পৰিৱৰ্তন কৰে, যাৰ ফলত capitalism ৰ পতন আৰু socialism ৰ উত্থান হয়।
- ভাল দিশ (Strengths):
- শোষণৰ উৎস হিচাপে capitalism ক চিনাক্ত কৰে।
- সমাজৰ অৰ্থনৈতিক গাঁথনিৰ গুৰুত্ব বুজায়।
- সমালোচনা (Criticism):
- Overemphasis on Economy: কেৱল অৰ্থনীতিৰ ওপৰত গুৰুত্ব দিয়ে, সংস্কৃতি বা ধৰ্মৰ ভূমিকা উপেক্ষা কৰে।
- Inevitability: শ্ৰেণী সংগ্ৰামৰ পৰিণতি socialism হ’বই—এইটো নিশ্চিত নহয়।
- Simplistic: সমাজৰ জটিলতাক কেৱল দুটা শ্ৰেণীত সীমিত কৰাটো বাস্তৱসন্মত নহয়।
Chapter ত Marxist theory ৰ এই ভাল-বেয়া দিশৰ আলোচনা আছে।
36. প্ৰশ্ন: চমু টোকা লিখা:
(a) ঐতিহাসিক বাস্তবাদ (Historical Materialism) [GU 2019(M)]
উত্তৰ: ঐতিহাসিক বাস্তবাদ (Historical Materialism) হ’ল Karl Marx ৰ তত্ত্বৰ মূল ধাৰণা। ইয়াৰ মতে:
- সমাজৰ পৰিৱৰ্তনৰ মূল কাৰণ হ’ল material conditions বা অৰ্থনৈতিক গাঁথনি।
- Production ৰ পদ্ধতি (means of production) আৰু শ্ৰেণী সম্পৰ্কই ইতিহাসৰ গতি নিৰ্ধাৰণ কৰে।
- ইয়াত শ্ৰেণী সংগ্ৰামৰ জৰিয়তে সমাজৰ পৰ্যায় (feudalism, capitalism, socialism) ব্যাখ্যা কৰা হয়।
Chapter ত Marxist theory ৰ অংশত ইয়াৰ বিষয়ে চমুকৈ কোৱা হৈছে।
Reference
- Main Book
Disclaimer
The questions and answers published on this website are provided solely for educational purposes. We strive to ensure the accuracy of the answers based on the curriculum, but we cannot guarantee their complete correctness. Students may use these answers as a reference, but it is recommended to rely on their textbooks and teachers for studies. We are not responsible for any errors or damages arising from the use of our website’s content.
if you find any error, please comment to us, and I will correct it as soon as possible.