Chapter 3
ৰাজনৈতিক তত্ত্বৰ ধাৰণাসমূহ
CONCEPTS IN POLITICAL THEORY
- A. ৰাষ্ট্ৰ [State]
- B. অধিকাৰ [Rights]
- C. স্বতন্ত্রতা (Liberty)
- D. সমতা [Equality]
- E. ন্যায় (Justice)
ৰাষ্ট্ৰ, অধিকাৰ, স্বতন্ত্রতা, সমতা, ন্যায় ( State, Rights, Liberty, Equality, Justice)
----------------------------------------
Main Book ৰ ওপতৰ বিত্তি কৰি Answer লিখা হৈছে
কিছুমান শব্দ বাদ দি পঢ়িব যেনে- Chapter ৰ সৈতে সম্পৰ্ক / Chapter 3 ত
----------------------------------------
প্ৰশ্ন ১: স্বাধীনতাই মনৰ অৱস্থাকে বুজায় – কথাষাৰ কাৰ?
(Freedom symbolises state of mind - Who said this?)
উত্তৰ: এই কথাষাৰ J.S. Mill এ কৈছিল।
প্ৰশ্ন ২: "Freedom and Liberty" গ্ৰন্থৰ লেখক কোন?
(Who is author of the book "Freedom and Liberty"?)
উত্তৰ: "Freedom and Liberty" গ্ৰন্থখনৰ লেখক হ’ল J.R. Lucas।
প্ৰশ্ন ৩: 'স্বাধীনতা ত্রিমাসিক সম্বন্ধৰ প্ৰকৃতি' – ব্যাখ্যা কৰা?
(Liberty is a Triadic relationship - explain?)
উত্তৰ: স্বাধীনতা (Liberty) ত্রিমাসিক সম্বন্ধৰ প্ৰকৃতি হ’ল এনে এক ধাৰণা য’ত স্বাধীনতাক তিনিটা মূল উপাদানৰ সম্পৰ্ক হিচাপে ব্যাখ্যা কৰা হয়। এই ধাৰণা Gerald MacCallum এ আগবঢ়াইছিল, য’ত তেওঁ কৈছিল যে স্বাধীনতাৰ তিনিটা দিশ আছে: (১) এজন ব্যক্তি বা agent, (২) কিবা এটাৰ পৰা মুক্তি (freedom from something), আৰু (৩) কিবা এটা কৰাৰ স্বাধীনতা (freedom to do something)। Chapter 3 ত স্বাধীনতাক ব্যক্তিৰ অধিকাৰ আৰু সমাজৰ সৈতে জড়িত হিচাপে আলোচনা কৰা হৈছে, যিটো এই ত্রিমাসিক ধাৰণাৰ সৈতে মিলে।
উদাহৰণস্বৰূপে, এজন ব্যক্তি (agent) যদি আইনৰ অত্যাচাৰৰ পৰা মুক্ত (freedom from oppression) হৈ নিজৰ মত প্ৰকাশ কৰিব পাৰে (freedom to express), তেন্তে তেওঁৰ স্বাধীনতা পূৰ্ণ হয়। Chapter ত ৰাষ্ট্ৰৰ উপাদান যেনে সাৰ্বভৌমত্ব আৰু চৰকাৰৰ কথা কোৱা হৈছে, যিয়ে ব্যক্তিৰ স্বাধীনতাৰ সীমা নিৰ্ধাৰণ কৰে। এই তিনিটা দিশৰ সমন্বয়ত স্বাধীনতাৰ প্ৰকৃতি স্পষ্ট হয়—ই কেৱল অনুপস্থিতি (absence of restraint) নহয়, বৰঞ্চ সুযোগ আৰু ক্ষমতাৰ সমাহাৰ।
এই ত্রিমাসিক সম্বন্ধই স্বাধীনতাক নেতিবাচক (negative liberty) আৰু ইতিবাচক (positive liberty) দুয়োটা দিশৰ পৰা বুজিবলৈ সহায় কৰে। Chapter ত স্বাধীনতাৰ সৈতে অধিকাৰ আৰু ন্যায়ৰ সম্পৰ্কৰ কথাও আছে, যিয়ে এই ধাৰণাক আৰু গভীৰ কৰে। গতিকে, স্বাধীনতা ত্রিমাসিক সম্বন্ধৰ প্ৰকৃতি হ’ল ব্যক্তি, বাধা আৰু সম্ভাৱনাৰ মাজৰ এক জটিল সমীকৰণ।
প্ৰশ্ন ৪: "Principles of Social and Political Theory" গ্ৰন্থৰ লেখক কোন?
উত্তৰ: Ernest Barker এ "Principles of Social and Political Theory" গ্ৰন্থখন লিখিছে।
প্ৰশ্ন ৫: স্বাধীনতাক কোনে পচন্দ হিচাপে কৈছিল?
(Who regarded freedom as choice?)
উত্তৰ: J.S. Mill এ স্বাধীনতাক পচন্দ (choice) হিচাপে কৈছিল।
প্ৰশ্ন ৬: ‘স্বাধীনতা হ’ল অ-হস্তক্ষেপ আৰু অনিয়ন্ত্ৰিত অধিকাৰ' – কথাষাৰ কাৰ?
("Freedom is non-interfered and unregulated rights" - Whose statement is this?)
উত্তৰ: এই কথাষাৰ Isaiah Berlin এ কৈছিল।
প্ৰশ্ন ৭: "The Constitution of Liberty" ৰ লেখক কোন?
উত্তৰ: Friedrich Hayek এ "The Constitution of Liberty" গ্ৰন্থখন লিখিছে।
প্ৰশ্ন ৮: "Development as Freedom" গ্ৰন্থৰ লেখক কোন?
উত্তৰ: Amartya Sen এ "Development as Freedom" গ্ৰন্থখন লিখিছে।
প্ৰশ্ন ৯: "The Idea of Justice" গ্ৰন্থৰ ৰচয়িতা কোন?
উত্তৰ: Amartya Sen এ "The Idea of Justice" গ্ৰন্থখন লিখিছে।
প্ৰশ্ন ১০: কাম কৰাৰ স্বাধীনতাক কোনে সমৰ্থন কৰিছিল?
(Who supported the concepts of freedom of action?)
উত্তৰ: J.S. Mill এ কাম কৰাৰ স্বাধীনতাক (freedom of action) সমৰ্থন কৰিছিল।
---------------------------
প্ৰশ্ন ১১: সত্য প্ৰকাশৰ ‘কম ক্ষতিকাৰক নীতিৰ’ প্রবক্তা কোন? Who advocated the theory of "Lesser harm Principles"?
উত্তৰ: J.S. Mill এ সত্য প্ৰকাশৰ "কম ক্ষতিকাৰক নীতি" (Lesser Harm Principle) প্ৰবৰ্তন কৰিছিল।
প্ৰশ্ন ১২: "The Tolerant Society" গ্ৰন্থৰ লেখক কোন?
উত্তৰ: Lee C. Bollinger এ "The Tolerant Society" গ্ৰন্থখন লিখিছে।
প্ৰশ্ন ১৩: স্বাধীনতা কি? স্বাধীনতা ৰক্ষাৰ উপায়সমূহ ব্যাখ্যা কৰা। What is Liberty? Explain the measures for safeguarding liberty. [GU. 2017 (Gen)]
উত্তৰ: স্বাধীনতা (Liberty) হ’ল ব্যক্তিৰ অধিকাৰ আৰু সুযোগ যাৰ দ্বাৰা তেওঁ নিজৰ ইচ্ছা প্ৰকাশ কৰিব পাৰে আৰু জীৱন যাপন কৰিব পাৰে, যেতিয়ালৈকে তেওঁ আনৰ অধিকাৰত হস্তক্ষেপ নকৰে। Chapter 3 ত স্বাধীনতাক ৰাষ্ট্ৰৰ সৈতে জড়িত এটা ধাৰণা হিচাপে আলোচনা কৰা হৈছে, য’ত ৰাষ্ট্ৰই ব্যক্তিৰ স্বাধীনতা সুৰক্ষিত কৰে।
স্বাধীনতা ৰক্ষাৰ উপায়সমূহ হ’ল:
- আইনৰ শাসন (Rule of Law): আইনৰ জৰিয়তে সকলোৰে সমান অধিকাৰ সুনিশ্চিত কৰা হয়, যাতে কোনো অত্যাচাৰ নহয়।
- গণতান্ত্ৰিক চৰকাৰ: জনগণৰ দ্বাৰা নিৰ্বাচিত চৰকাৰে স্বাধীনতাৰ সুৰক্ষা দিয়ে।
- ন্যায়পালিকাৰ স্বাধীনতা: স্বাধীন আদালতে ব্যক্তিৰ অধিকাৰ ৰক্ষা কৰে।
- মৌলিক অধিকাৰ: Chapter ত অধিকাৰৰ কথা আছে, যিবোৰ স্বাধীনতাৰ ভিত্তি।
- শিক্ষা আৰু সচেতনতা: নাগৰিকৰ সচেতনতাই স্বাধীনতা জীয়াই ৰাখে।
প্ৰশ্ন ১৪: স্বাধীনতা ৰক্ষাৰ দুটা উপায় উল্লেখ কৰা। (Mention two means of safeguarding liberty.)
উত্তৰ:
- আইনৰ শাসন (Rule of Law)।
- গণতান্ত্ৰিক চৰকাৰ (Democratic Government)।
প্ৰশ্ন ১৫: এজন নাগৰিকৰ দুটা কর্তব্য লিখা। (Write two duties of a citizen.) [GU. 2013, 2014 (Gen.)]
উত্তৰ:
- আইন মানি চলা।
- ৰাষ্ট্ৰৰ প্ৰতি আনুগত্য প্ৰকাশ কৰা।
প্ৰশ্ন ১৬: সুনাগৰিকৰ দুটা গুণ উল্লেখ কৰা। (Mention two qualities of a good citizen.) [G U. 2012 (Gen.)]
উত্তৰ:
- দেশপ্ৰেম।
- সমাজৰ প্ৰতি দায়িত্বশীলতা।
প্ৰশ্ন ১৭: "A Grammar of Politics" গ্ৰন্থৰ ৰচক কোন?
উত্তৰ: Harold Laski এ "A Grammar of Politics" গ্ৰন্থখন লিখিছে।
প্ৰশ্ন ১৮: "Liberty in Modern State" গ্ৰন্থৰ ৰচক কোন?
উত্তৰ: Harold Laski এ "Liberty in Modern State" গ্ৰন্থখন লিখিছে।
প্ৰশ্ন ১৯: সমতা হ'ল ধাৰণাৰ ঐক্যবদ্ধকৰণ কোনে কৈছিল? "Equality is the coherence of Ideas" - Who said this?
উত্তৰ: Ernest Barker এ কৈছিল যে "সমতা হ’ল ধাৰণাৰ ঐক্যবদ্ধকৰণ" (Equality is the coherence of Ideas)।
প্ৰশ্ন ২০: সমতা সম্পর্কে বাৰ্কাৰৰ ধাৰণা আগবঢ়োৱা। (Discuss Barker's view on equality?)
উত্তৰ: Ernest Barker ৰ মতে, সমতা (Equality) হ’ল ধাৰণাৰ ঐক্যবদ্ধকৰণ (coherence of ideas), য’ত সকলো মানুহৰ মৌলিক মূল্য আৰু সুযোগৰ সমানতা থাকিব লাগে। Chapter 3 ত সমতাক ৰাষ্ট্ৰৰ এটা গুৰুত্বপূৰ্ণ ধাৰণা হিচাপে আলোচনা কৰা হৈছে। Barker এ কৈছিল যে সমতা মানে সকলোৰে জনম সমান নহয়, বৰঞ্চ সকলোৰে বাবে ন্যায় আৰু সমান সুযোগৰ নিশ্চয়তা। তেওঁ সমতাক স্বাধীনতাৰ সৈতে জড়িত কৰিছিল, কিয়নো সমতা অবিহনে স্বাধীনতা অৰ্থহীন। তেওঁৰ মতে, ৰাষ্ট্ৰই আইনৰ জৰিয়তে সামাজিক আৰু অৰ্থনৈতিক সমতা সৃষ্টি কৰিব লাগে, যাতে সকলো নাগৰিকৰ জীৱনৰ উন্নতি সম্ভৱ হয়। Barker ৰ দৃষ্টিভংগীত সমতা হ’ল এটা সামাজিক আদৰ্শ, যি ব্যক্তিৰ পাৰ্থক্যক স্বীকাৰ কৰি তেওঁলোকৰ মৌলিক অধিকাৰক সুৰক্ষিত কৰে।
-----------------------------------
প্ৰশ্ন ২১: ‘সমতা আর্জিত মূল্যবোধ' – কোনে কৈছিল? (Equality is a derivative value – Who said this?)
উত্তৰ: Harold Laski এ কৈছিল যে "সমতা আর্জিত মূল্যবোধ" (Equality is a derivative value)।
প্ৰশ্ন ২২: ‘অর্থনৈতিক সমতা আইনগত সমতাৰ আপেক্ষিক' – কথাষাৰ কাৰ?
উত্তৰ: Harold Laski এ কৈছিল যে "অর্থনৈতিক সমতা আইনগত সমতাৰ আপেক্ষিক"।
প্ৰশ্ন ২৩: "The Utopia" গ্ৰন্থৰ লেখক কোন? (Who is author of the book "The Utopia")
উত্তৰ: Thomas More এ "The Utopia" গ্ৰন্থখন লিখিছে।
প্ৰশ্ন ২৪: প্রাকৃতিক সমতাক সমৰ্থন কৰা এজন চিন্তাবিদৰ নাম লিখা?
উত্তৰ: Jean-Jacques Rousseau এ প্রাকৃতিক সমতাক সমৰ্থন কৰিছিল।
প্ৰশ্ন ২৫: সমতাৰ উৎপত্তি আৰু বিকাশ সম্পর্কে আলোচনা কৰা? Discuss about the origin and development of equality?
উত্তৰ: সমতা (Equality) ৰাজনৈতিক তত্ত্বৰ এটা মৌলিক ধাৰণা, যাৰ উৎপত্তি আৰু বিকাশ সমাজৰ পৰিৱৰ্তনৰ সৈতে জড়িত। Chapter 3 ত সমতাক ৰাষ্ট্ৰৰ সৈতে সম্পৰ্কিত এটা আদৰ্শ হিচাপে আলোচনা কৰা হৈছে।
- উৎপত্তি: সমতাৰ ধাৰণা প্ৰাচীন গ্ৰীক সমাজৰ পৰা আৰম্ভ হৈছিল, য’ত নগৰ-ৰাষ্ট্ৰত নাগৰিকৰ মাজত সমান অধিকাৰৰ কথা ভাবা হৈছিল। Aristotle এ সুস্থ জীৱনৰ বাবে সমতাৰ প্ৰয়োজনীয়তাৰ কথা কৈছিল। পিছলৈ Rousseau আৰু Locke এ প্রাকৃতিক সমতাৰ ধাৰণা আগবঢ়াইছিল, য’ত মানুহ জন্মগতভাৱে সমান বুলি কোৱা হৈছিল।
- বিকাশ: মধ্যযুগত সমতা ধৰ্মীয় আৰু সামন্ততান্ত্ৰিক ব্যৱস্থাৰ দ্বাৰা প্ৰভাৱিত হৈছিল। আধুনিক যুগত ফৰাচী বিপ্লৱে (1789) সমতাক আইনগত আৰু সামাজিক আদৰ্শ হিচাপে প্ৰতিষ্ঠা কৰিছিল। Chapter ত উল্লেখ আছে যে ৰাষ্ট্ৰই নাগৰিকৰ মাজত সমতা সুনিশ্চিত কৰিবলৈ আইন প্ৰণয়ন কৰে।
- আধুনিক পৰ্যায়: Barker আৰু Laski ৰ দৰে চিন্তাবিদে সমতাক স্বাধীনতাৰ সৈতে জড়িত কৰি অৰ্থনৈতিক আৰু সামাজিক সমতাৰ ওপৰত গুৰুত্ব দিছিল। আজি সমতা মানৱ অধিকাৰৰ ভিত্তি হৈ পৰিছে।
প্ৰশ্ন ২৬: "Discourse on the Origin and Foundation of Inequality" গ্ৰন্থৰ ৰচয়িতা কোন? Who is author of the book "Discourse on the Origin and Foundation of Inequality"?
উত্তৰ: Jean-Jacques Rousseau এ "Discourse on the Origin and Foundation of Inequality" গ্ৰন্থখন লিখিছে।
প্ৰশ্ন ২৭: "Equality of Opportunity" গ্ৰন্থৰ ৰচক কোন? Who is the author of the book "Equality of Opportunity"?
উত্তৰ: John E. Roemer এ "Equality of Opportunity" গ্ৰন্থখন লিখিছে।
প্ৰশ্ন ২৮: ‘সমতা অবিহনে স্বতন্ত্রতাৰ বিকাশ অসম্ভৱ' কথাষাৰ কোনে কৈছিল?
উত্তৰ: Harold Laski এ কৈছিল যে "সমতা অবিহনে স্বতন্ত্ৰতাৰ বিকাশ অসম্ভৱ"।
প্ৰশ্ন ২৯: পদ্ধতিমূলক ন্যায়ৰ প্ৰৱৰ্ত্তক কোন? (Who is the founder of Procedural Justice?)
উত্তৰ: John Rawls এ পদ্ধতিমূলক ন্যায়ৰ (Procedural Justice) প্ৰৱৰ্তন কৰিছিল।
প্ৰশ্ন ৩০: সত্তা হিচাপে ন্যায়ৰ মূল্যায়ন কৰা। (Evaluate Justice as entitlement.)
উত্তৰ: সত্তা হিচাপে ন্যায় (Justice as entitlement) Robert Nozick ৰ ধাৰণাৰ সৈতে জড়িত, যদিও Chapter 3 ত ইয়াৰ স্পষ্ট উল্লেখ নাই। তথাপি, Chapter ত ন্যায়ৰ আলোচনা আছে, য’ত ইয়াক ৰাষ্ট্ৰৰ এটা মূল ধাৰণা হিচাপে গণ্য কৰা হৈছে।
- ধাৰণা: ন্যায়ক সত্তা হিচাপে দেখিলে ইয়াৰ অৰ্থ হ’ল প্ৰতিজন ব্যক্তিৰ ন্যায্য অধিকাৰ বা সম্পত্তিৰ ওপৰত ভিত্তি কৰি ন্যায় প্ৰতিষ্ঠা কৰা।
- মূল্যায়ন:
- শক্তি: ই ব্যক্তিৰ স্বাধীনতা আৰু অধিকাৰক গুৰুত্ব দিয়ে, যিটো Chapter ত অধিকাৰৰ আলোচনাৰ সৈতে মিলে।
- দুৰ্বলতা: ই সামাজিক সমতা বা বিতৰণৰ দিশত গুৰুত্ব নিদিয়ে, যিটো Rawls ৰ ধাৰণাৰ বিপৰীত।
- Chapter ৰ সৈতে সম্পৰ্ক: ৰাষ্ট্ৰই নাগৰিকৰ অধিকাৰ সুৰক্ষিত কৰে বুলি কোৱা হৈছে, যিটো এই ধাৰণাৰ সৈতে আংশিকভাৱে মিলে।
গতিকে, সত্তা হিচাপে ন্যায় ব্যক্তিগত অধিকাৰৰ ক্ষেত্ৰত শক্তিশালী, কিন্তু সামগ্ৰিক সমাজৰ কল্যাণৰ ক্ষেত্ৰত সীমিত।
প্ৰশ্ন ৩১: জন ৰাউলচৰ বিতৰণ ন্যায়ৰ ব্যাখ্যা কৰা।
উত্তৰ: জন ৰাউলছ (John Rawls) এ বিতৰণ ন্যায়ৰ (Distributive Justice) তত্ত্ব আগবঢ়াইছিল, যিটো Chapter 3 ত ন্যায়ৰ আলোচনাৰ সৈতে মিলে, যদিও তেওঁৰ নাম স্পষ্টভাৱে উল্লেখ নাই। তেওঁৰ মতে, ন্যায় হ’ল সমাজত সম্পদ আৰু সুযোগ ন্যায্যভাৱে বিতৰণ কৰা।
- মূল নীতি:
- সকলোৰে সমান মৌলিক স্বাধীনতাৰ নিশ্চয়তা।
- অসমতা কেৱল তেতিয়া গ্ৰহণযোগ্য যেতিয়া ই দুৰ্বল শ্ৰেণীৰ সুবিধাৰ বাবে হয়।
- Veil of Ignorance: ন্যায়ৰ নীতি নিৰপেক্ষভাৱে বাছনি কৰা, যেন আমি নিজৰ স্থান নজনো।
- Chapter ৰ সৈতে সম্পৰ্ক: ৰাষ্ট্ৰই নাগৰিকৰ অধিকাৰ আৰু ন্যায় সুৰক্ষিত কৰে বুলি কোৱা হৈছে, যিটো ৰাউলছৰ ধাৰণাৰ সৈতে সংগতিপূৰ্ণ।
ৰাউলছৰ তত্ত্বই সমতা আৰু স্বাধীনতাৰ ভাৰসাম্য ৰক্ষা কৰে, যিটো Chapter ৰ মূল বিষয়বস্তুৰ সৈতে মিলে।
প্ৰশ্ন ৩২: অমর্ত্য সেনৰ সামৰ্থ্যতা ন্যায়ৰ ধাৰণা ব্যাখ্যা কৰা। (Explain Justice as capability by Amartya Sen.)
উত্তৰ: অমর্ত্য সেনৰ সামৰ্থ্যতা ন্যায়ৰ (Justice as Capability) ধাৰণা "Development as Freedom" ত আছে, আৰু Chapter 3 ত তেওঁৰ নাম উল্লেখ আছে। সেনৰ মতে, ন্যায় মানে কেৱল সম্পদৰ বিতৰণ নহয়, বৰঞ্চ ব্যক্তিৰ সামৰ্থ্যতা বা ক্ষমতা বৃদ্ধি কৰা—অৰ্থাৎ তেওঁলোকে জীৱনত কি কৰিব পাৰে।
- মূল ধাৰণা:
- ন্যায়ৰ লক্ষ্য হ’ল শিক্ষা, স্বাস্থ্য, আৰু স্বাধীনতাৰ সুযোগ বৃদ্ধি।
- ব্যক্তিৰ বাস্তৱ জীৱনৰ সম্ভাৱনাৰ ওপৰত গুৰুত্ব।
- পাৰ্থক্য: ৰাউলছৰ তত্ত্বতকৈ সেনে ফলাফলৰ পৰিৱৰ্তে সুযোগৰ ওপৰত জোৰ দিছিল।
- Chapter ৰ সৈতে সম্পৰ্ক: স্বাধীনতা আৰু ন্যায়ৰ সম্পৰ্কৰ কথা Chapter ত আছে, যিটো সেনৰ ধাৰণাৰ সৈতে মিলে।
সেনৰ তত্ত্বই ন্যায়ক মানৱ উন্নয়নৰ সৈতে জড়িত কৰি এটা ব্যৱহাৰিক দৃষ্টিভংগী দিয়ে, যিটো Chapter ৰ ৰাষ্ট্ৰ আৰু নাগৰিকৰ সম্পৰ্কৰ আলোচনাৰ সৈতে সংগতিপূৰ্ণ।
প্ৰশ্ন ৩৩: ন্যায়ৰ নাৰীবাদী তত্ত্বৰ ব্যাখ্যা কৰা। (Explain Feminist account of Justice.)
উত্তৰ: ন্যায়ৰ নাৰীবাদী তত্ত্ব (Feminist Account of Justice) Chapter 3 ত স্পষ্টভাৱে উল্লেখ নাই, কিন্তু ন্যায় আৰু সমতাৰ আলোচনাৰ সৈতে ইয়াক জড়িত কৰিব পাৰি। ই পুৰুষকেন্দ্ৰিক ন্যায়ৰ ধাৰণাক প্ৰত্যাহ্বান জনায় আৰু লিংগ সমতাৰ ওপৰত গুৰুত্ব দিয়ে।
- মূল ধাৰণা:
- Carol Gilligan ৰ দৰে চিন্তাবিদে কৈছিল যে ন্যায়ত যত্ন (care ethics) আৰু সম্পৰ্কৰ দিশ থাকিব লাগে।
- মহিলাৰ সামাজিক, অৰ্থনৈতিক, আৰু ৰাজনৈতিক অধিকাৰৰ ওপৰত গুৰুত্ব।
- লক্ষ্য: পুৰুষ আৰু মহিলাৰ মাজত সমান সুযোগ আৰু ন্যায়ৰ নিশ্চয়তা।
- Chapter ৰ সৈতে সম্পৰ্ক: Chapter ত সমতা আৰু ন্যায়ৰ কথা আছে, যিটো নাৰীবাদী তত্ত্বৰ লিংগ সমতাৰ দাবীৰ সৈতে আংশিকভাৱে মিলে।
ইয়াৰ জৰিয়তে নাৰীবাদী তত্ত্বই ন্যায়ক কেৱল আইনী কাঠামোৰ মাজতে সীমিত নকৰি, সামাজিক সম্পৰ্কৰ সৈতে জড়িত কৰে। Chapter ৰ ৰাষ্ট্ৰৰ দায়িত্বৰ আলোচনাৰ পৰা এইটো এটা গুৰুত্বপূৰ্ণ সম্প্ৰসাৰণ হ’ব পাৰে।
প্ৰশ্ন ৩৪: পদ্ধতিমূলক ন্যায়ৰ তত্ত্ব ব্যাখ্যা কৰা। (Explain Procedural Theory of Justice)
উত্তৰ: পদ্ধতিমূলক ন্যায়ৰ তত্ত্ব (Procedural Theory of Justice) জন ৰাউলছৰ সৈতে জড়িত। Chapter 3 ত ন্যায়ৰ আলোচনা আছে, কিন্তু এই নামত স্পষ্ট উল্লেখ নাই। ই ন্যায়ৰ ফলাফলতকৈ প্ৰক্ৰিয়াৰ ন্যায্যতাৰ ওপৰত গুৰুত্ব দিয়ে।
- মূল ধাৰণা:
- ন্যায়ৰ নিশ্চয়তা নিৰপেক্ষ আৰু ন্যায্য পদ্ধতিৰ জৰিয়তে হ’ব লাগে।
- উদাহৰণ: স্বাধীন আদালত ব্যৱস্থাৰ জৰিয়তে বিচাৰ।
- লক্ষ্য: পক্ষপাতমুক্ত সিদ্ধান্ত গ্ৰহণৰ নিশ্চয়তা।
- Chapter ৰ সৈতে সম্পৰ্ক: Chapter ত আইনৰ শাসনৰ কথা আছে, যিটো পদ্ধতিমূলক ন্যায়ৰ ভিত্তি।
ইয়াৰ জৰিয়তে ন্যায়ক কেৱল ফলাফল হিচাপে নহয়, এটা প্ৰক্ৰিয়া হিচাপে দেখা হয়। Chapter ৰ ৰাষ্ট্ৰৰ ন্যায় প্ৰতিষ্ঠাৰ দায়িত্বৰ কথা এই তত্ত্বৰ সৈতে মিলে, কিয়নো আইনৰ শাসনেই এই পদ্ধতিৰ মূল।
প্ৰশ্ন ৩৫: সমূহীয়া ন্যায় কি? (What is Communitarian Justice.)
উত্তৰ: সমূহীয়া ন্যায় (Communitarian Justice) হ’ল সমূহৰ মূল্যবোধ আৰু কল্যাণৰ ওপৰত ভিত্তি কৰা ন্যায়ৰ ধাৰণা। Chapter 3 ত ইয়াৰ স্পষ্ট উল্লেখ নাই, কিন্তু ৰাষ্ট্ৰ আৰু সমাজৰ সম্পৰ্কৰ কথা আছে, যিটো ইয়াৰ সৈতে মিলে। ই ব্যক্তিগত অধিকাৰতকৈ সমূহৰ ভালৰ ওপৰত গুৰুত্ব দিয়ে।
প্ৰশ্ন ৩৬: স্বাধীনতা আৰু স্বতন্ত্ৰতাৰ পাৰ্থক্য কি? (What are the differences between freedom and liberty?)
উত্তৰ: Chapter 3 ত "Freedom" আৰু "Liberty" একে অৰ্থত ব্যৱহৃত হৈছে। তথাপি:
- Freedom: ব্যক্তিগত মুক্তি বা বাধাৰ অনুপস্থিতি।
- Liberty: আইনগত বা সামাজিকভাৱে স্বীকৃত অধিকাৰ।
প্ৰশ্ন ৩৭: স্বাধীনতা সম্পর্কে মেককুলামৰ ধাৰণা ব্যাখ্যা কৰা। (Explain the concept of Freedom given by Maccullam.)
উত্তৰ: Gerald MacCallum এ স্বাধীনতাক ত্রিমাসিক সম্বন্ধ (Triadic Relationship) হিচাপে ব্যাখ্যা কৰিছিল। Chapter 3 ত ইয়াৰ স্পষ্ট উল্লেখ নাই, কিন্তু স্বাধীনতাৰ আলোচনাৰ সৈতে মিল আছে।
- মূল উপাদান:
- ব্যক্তি (Agent): যি মুক্ত।
- বাধা (Constraint): যাৰ পৰা মুক্ত।
- লক্ষ্য (Goal): যি কৰিবলৈ মুক্ত।
- ব্যাখ্যা: স্বাধীনতা কেৱল বাধাৰ অভাৱ নহয়, সুযোগৰ উপস্থিতিও।
- Chapter ৰ সৈতে সম্পৰ্ক: ৰাষ্ট্ৰই স্বাধীনতাৰ সীমা আৰু সুযোগ নিৰ্ধাৰণ কৰে বুলি কোৱা হৈছে, যিটো এই ধাৰণাৰ সৈতে মিলে।
ইয়াৰ দ্বাৰা স্বাধীনতাৰ নেতিবাচক (freedom from) আৰু ইতিবাচক (freedom to) দিশ দুয়োটা বুজা যায়, যিটো Chapter ৰ স্বাধীনতাৰ সংজ্ঞাৰ এটা সম্প্ৰসাৰণ।
প্ৰশ্ন ৩৮: স্বাধীনতা সম্পর্কে লাস্কিৰ ধাৰণা ব্যাখ্যা কৰা। (Discuss Laski’s view on Liberty and Freedom.)
উত্তৰ: Harold Laski ৰ মতে, স্বাধীনতা সমাজৰ সৈতে অভিন্ন। Chapter 3 ত তেওঁৰ ধাৰণাৰ আংশিক উল্লেখ আছে, য’ত স্বাধীনতা আৰু ৰাষ্ট্ৰৰ সম্পৰ্ক আলোচিত।
- মূল ধাৰণা:
- স্বাধীনতা সমতাৰ ওপৰত নিৰ্ভৰশীল; সমতা অবিহনে ই অৰ্থহীন।
- ই ব্যক্তিৰ সামাজিক আৰু অৰ্থনৈতিক অধিকাৰৰ সৈতে জড়িত।
- ৰাষ্ট্ৰৰ দায়িত্ব হ’ল স্বাধীনতা সুৰক্ষিত কৰা।
- ব্যাখ্যা: Laski এ স্বাধীনতাক কেৱল ব্যক্তিগত মুক্তি নহয়, সমাজৰ কল্যাণৰ অংশ হিচাপে দেখিছিল।
- Chapter ৰ সৈতে সম্পৰ্ক: ৰাষ্ট্ৰই নাগৰিকৰ অধিকাৰ আৰু স্বাধীনতা দিয়ে বুলি কোৱা হৈছে, যিটো Laski ৰ দৃষ্টিভংগীৰ সৈতে সংগতিপূৰ্ণ।
Laski ৰ ধাৰণাই স্বাধীনতাক এটা সামূহিক আদৰ্শ হিচাপে দেখে, যিটো Chapter ৰ ৰাষ্ট্ৰ আৰু সমাজৰ সম্পৰ্কৰ আলোচনাৰ পৰা প্ৰতিফলিত হয়।
প্ৰশ্ন ৩৯: স্বতন্ত্ৰতা আৰু স্বাধীনতা সম্পর্কে জে এছ মিলৰ ধাৰণা ব্যাখ্যা কৰা? Discuss Mill’s view on Liberty and Freedom.
উত্তৰ: J.S. Mill এ "On Liberty" ত স্বাধীনতাৰ ধাৰণা দিছিল, যিটো Chapter 3 ত আংশিকভাৱে উল্লেখ আছে। তেওঁ স্বাধীনতা আৰু স্বতন্ত্ৰতাক একে অৰ্থত ব্যৱহাৰ কৰিছিল।
- মূল ধাৰণা:
- ব্যক্তিৰ স্বাধীনতা তেতিয়ালৈকে সুৰক্ষিত যেতিয়ালৈকে ই আনৰ ক্ষতি নকৰে (Harm Principle)।
- নেতিবাচক স্বাধীনতা (freedom from interference)ৰ ওপৰত গুৰুত্ব।
- ৰাষ্ট্ৰই কেৱল ন্যায্য কাৰণত হস্তক্ষেপ কৰিব পাৰে।
- ব্যাখ্যা: Mill এ ব্যক্তিৰ মত প্ৰকাশ আৰু জীৱন যাপনৰ অধিকাৰক গুৰুত্ব দিছিল।
- Chapter ৰ সৈতে সম্পৰ্ক: ৰাষ্ট্ৰৰ সীমিত হস্তক্ষেপৰ কথা Chapter ত আছে, যিটো Mill ৰ সৈতে মিলে।
Mill ৰ তত্ত্বই স্বাধীনতাক ব্যক্তিৰ মুক্তিৰ ভিত্তি হিচাপে দেখে, যিটো Chapter ৰ অধিকাৰ আৰু স্বাধীনতাৰ আলোচনাৰ সৈতে সংগতিপূৰ্ণ।
প্ৰশ্ন ৪০: স্বতন্ত্ৰতা সম্পর্কে বাৰ্কাৰৰ ধাৰণা ব্যাখ্যা কৰা? (Explain Barker’s view on Liberty.)
উত্তৰ: Ernest Barker এ স্বতন্ত্ৰতাক সমাজ আৰু ৰাষ্ট্ৰৰ সৈতে জড়িত কৰিছিল। Chapter 3 ত তেওঁৰ নাম আৰু ধাৰণাৰ উল্লেখ আছে।
- মূল ধাৰণা:
- স্বতন্ত্ৰতা সমতাৰ সৈতে সম্পৰ্কিত আৰু আইনৰ শাসনৰ জৰিয়তে সুৰক্ষিত।
- ব্যক্তিৰ স্বাধীনতা সমাজৰ কল্যাণৰ সৈতে ভাৰসাম্য ৰক্ষা কৰিব লাগে।
- ৰাষ্ট্ৰই স্বতন্ত্ৰতা প্ৰদান আৰু সীমিত কৰাৰ ক্ষমতা ৰাখে।
- ব্যাখ্যা: Barker এ স্বতন্ত্ৰতাক এটা সামাজিক অধিকাৰ হিচাপে দেখিছিল।
- Chapter ৰ সৈতে সম্পৰ্ক: ৰাষ্ট্ৰই স্বাধীনতা আৰু সমতাৰ নিশ্চয়তা দিয়ে বুলি কোৱা হৈছে, যিটো Barker ৰ সৈতে মিলে।
Barker ৰ দৃষ্টিভংগীত স্বতন্ত্ৰতা কেৱল ব্যক্তিগত নহয়, সমাজৰ গঠনৰ সৈতেও জড়িত, যিটো Chapter ৰ ৰাষ্ট্ৰৰ ভূমিকাৰ আলোচনাৰ পৰা স্পষ্ট।
প্ৰশ্ন ৪১: "Principles of Social and Political Theory" গ্ৰন্থৰ লেখক কোন?
উত্তৰ: Ernest Barker এ "Principles of Social and Political Theory" লিখিছে।
প্ৰশ্ন ৪২: স্বাধীনতাক কোনে পচন্দ হিচাপে কৈছিল? (Who regarded freedom as choice?)
উত্তৰ: J.S. Mill এ স্বাধীনতাক পচন্দ (choice) হিচাপে কৈছিল।
প্ৰশ্ন ৪৩: স্বাধীনতা সম্পৰ্কত ৰুছোৰ ধাৰণা ব্যাখ্যা কৰা? (Discuss Rousseau’s view on freedom.)
উত্তৰ: Jean-Jacques Rousseau ৰ স্বাধীনতাৰ ধাৰণা Chapter 3 ত স্পষ্টভাৱে উল্লেখ নাই, কিন্তু স্বাধীনতাৰ আলোচনাৰ সৈতে মিল আছে।
- মূল কথা:
- স্বাধীনতা হ’ল প্রাকৃতিক অৱস্থাত মানুহৰ জন্মগত অধিকাৰ।
- সমাজত স্বাধীনতা "General Will" (সাধাৰণ ইচ্ছা)ৰ জৰিয়তে পোৱা যায়।
- ব্যাখ্যা: Rousseau ৰ মতে, মানুহে সমাজ চুক্তিৰ (Social Contract) জৰিয়তে নিজৰ স্বাধীনতা ৰক্ষা কৰে, য’ত সকলোৰে ইচ্ছা মিলি এটা সাধাৰণ নিয়ম গঢ়ে।
- Chapter ৰ সৈতে সম্পৰ্ক: ৰাষ্ট্ৰই স্বাধীনতা দিয়ে বুলি কোৱা হৈছে, যিটো Rousseau ৰ ধাৰণাৰ সৈতে আংশিকভাৱে মিলে।
Rousseau ৰ স্বাধীনতাৰ ধাৰণা সহজ: প্রকৃতিত আমি মুক্ত, কিন্তু সমাজত সাধাৰণ ইচ্ছাৰ জৰিয়তে স্বাধীনতা জীয়াই থাকে।
প্ৰশ্ন ৪৪: নেতিবাচক স্বাধীনতা কি? আলোচনা কৰা। (What is Negative freedom - Discuss.)
উত্তৰ: নেতিবাচক স্বাধীনতা (Negative Freedom) হ’ল বাধা বা হস্তক্ষেপৰ অনুপস্থিতি। Chapter 3 ত স্বাধীনতাৰ এই দিশৰ আলোচনা আছে, যদিও "নেতিবাচক" শব্দটো স্পষ্টভাৱে কোৱা নাই।
- সংজ্ঞা:
- ব্যক্তিৰ জীৱনত চৰকাৰ বা আনৰ পৰা হস্তক্ষেপ নথকা অৱস্থা।
- উদাহৰণ: মত প্ৰকাশৰ স্বাধীনতা।
- গুৰুত্ব:
- ব্যক্তিৰ নিজৰ ইচ্ছামতে জীয়াই থকাৰ অধিকাৰ।
- J.S. Mill আৰু Isaiah Berlin এ ইয়াক সমৰ্থন কৰিছিল।
- Chapter ৰ সৈতে সম্পৰ্ক: ৰাষ্ট্ৰৰ সীমিত হস্তক্ষেপৰ কথা আছে, যিটো নেতিবাচক স্বাধীনতাৰ মূল।
ইয়াৰ মানে হ’ল, তুমি যি কৰিব খুজা, কোনোৱে বাধা নিদিলেই সেইটোৱে নেতিবাচক স্বাধীনতা। Chapter ত অধিকাৰৰ কথা এই ধাৰণাৰ সৈতে মিলে।
প্ৰশ্ন ৪৫: সাকাৰাত্মক স্বাধীনতাৰ বিষয়ে আলোচনা কৰা। (Discuss about positive freedom.)
উত্তৰ: সাকাৰাত্মক স্বাধীনতা (Positive Freedom) হ’ল ব্যক্তিৰ সুযোগ আৰু ক্ষমতা বৃদ্ধিৰ স্বাধীনতা। Chapter 3 ত স্বাধীনতাৰ এই দিশৰ আলোচনা আছে, যদিও "সাকাৰাত্মক" শব্দটো স্পষ্ট নহয়।
- সংজ্ঞা:
- নিজৰ লক্ষ্য পূৰণৰ বাবে সুযোগ পোৱা।
- উদাহৰণ: শিক্ষা বা কামৰ স্বাধীনতা।
- গুৰুত্ব:
- ব্যক্তিৰ বিকাশৰ বাবে ৰাষ্ট্ৰই সহায় কৰে।
- Rousseau আৰু T.H. Green এ ইয়াক সমৰ্থন কৰিছিল।
- Chapter ৰ সৈতে সম্পৰ্ক: ৰাষ্ট্ৰই নাগৰিকৰ স্বাধীনতা বৃদ্ধিৰ কথা কয়, যিটো সাকাৰাত্মক স্বাধীনতাৰ সৈতে মিলে।
ইয়াৰ মানে, তুমি কেৱল মুক্ত হোৱাই নহয়, জীৱনত আগবাঢ়িবলৈ সুযোগো পাবা লাগে। Chapter ত ৰাষ্ট্ৰৰ দায়িত্বৰ কথা এই ধাৰণাক সহজ কৰে।
প্ৰশ্ন ৪৬: ‘স্বাধীনতা হ’ল অ-হস্তক্ষেপ আৰু অনিয়ন্ত্ৰিত অধিকাৰ’ কথাষাৰ কাৰ?
উত্তৰ: Isaiah Berlin এ কৈছিল যে "স্বাধীনতা হ’ল অ-হস্তক্ষেপ আৰু অনিয়ন্ত্ৰিত অধিকাৰ"।
প্ৰশ্ন ৪৭: "The Constitution of Liberty" ৰ লেখক কোন?
উত্তৰ: Friedrich Hayek এ "The Constitution of Liberty" লিখিছে।
প্ৰশ্ন ৪৮: ইতিবাচক স্বাধীনতাৰ সমৰ্থক দুজনৰ নাম লিখা? (Name two supporters of Positive freedom.)
উত্তৰ:
- Jean-Jacques Rousseau
- T.H. Green
প্ৰশ্ন ৪৯: মুক্ত হোৱাৰ অধিকাৰ হিচাপে ইতিবাচক স্বাধীনতাৰ ব্যাখ্যা কৰা? Discuss the right to emancipation as positive freedom.
উত্তৰ: মুক্ত হোৱাৰ অধিকাৰ হিচাপে ইতিবাচক স্বাধীনতা (Positive Freedom as Right to Emancipation) মানে ব্যক্তিৰ নিজৰ সম্ভাৱনা প্ৰকাশৰ সুযোগ। Chapter 3 ত স্বাধীনতাৰ আলোচনা আছে, য’ত ৰাষ্ট্ৰই সুযোগ দিয়ে।
- মূল কথা:
- ইতিবাচক স্বাধীনতা হ’ল দাসত্ব বা অত্যাচাৰৰ পৰা মুক্তিৰ অধিকাৰ।
- ৰাষ্ট্ৰই শিক্ষা আৰু অধিকাৰৰ জৰিয়তে এই মুক্তি দিয়ে।
- গুৰুত্ব:
- ব্যক্তিৰ নিজৰ জীৱন নিয়ন্ত্ৰণৰ ক্ষমতা বাঢ়ে।
- উদাহৰণ: দৰিদ্ৰতাৰ পৰা মুক্তিৰ সুযোগ।
- Chapter ৰ সৈতে সম্পৰ্ক: ৰাষ্ট্ৰই নাগৰিকৰ অধিকাৰ আৰু স্বাধীনতা বৃদ্ধিৰ কথা কয়, যিটো এই ধাৰণাৰ সৈতে মিলে।
ইয়াৰ মানে, তুমি কেৱল বাধাৰ পৰা মুক্ত নহয়, জীৱনত আগবাঢ়িবলৈও শক্তি পোৱা। Chapter ত ৰাষ্ট্ৰৰ ভূমিকাৰ কথা এইটো সহজে বুজায়।
প্ৰশ্ন ৫০: বিকাশৰ অধিকাৰ হিচাপে স্বাধীনতাৰ ব্যাখ্যা কৰা? (Discuss about the Freedom as Development.)
উত্তৰ: বিকাশৰ অধিকাৰ হিচাপে স্বাধীনতা (Freedom as Development) অমর্ত্য সেনৰ ধাৰণাৰ সৈতে জড়িত, যাৰ উল্লেখ Chapter 3 ত আছে। ই মানে স্বাধীনতাৰ জৰিয়তে ব্যক্তিৰ জীৱনৰ উন্নতি।
- মূল কথা:
- স্বাধীনতা হ’ল শিক্ষা, স্বাস্থ্য, আৰু কামৰ সুযোগ পোৱা।
- বিকাশ মানে কেৱল ধন নহয়, জীৱনৰ মান বৃদ্ধি।
- গুৰুত্ব:
- ৰাষ্ট্ৰই এই স্বাধীনতা দি নাগৰিকৰ বিকাশত সহায় কৰে।
- উদাহৰণ: গৰীবীৰ পৰা উঠি আহি সফল হোৱা।
- Chapter ৰ সৈতে সম্পৰ্ক: ৰাষ্ট্ৰৰ দায়িত্ব হ’ল স্বাধীনতা আৰু অধিকাৰৰ নিশ্চয়তা, যিটো এই ধাৰণাৰ সৈতে মিলে।
ইয়াৰ মানে, স্বাধীনতা মানেই জীৱনটো ভাল কৰাৰ শক্তি। Chapter ত ৰাষ্ট্ৰই নাগৰিকৰ জীৱন উন্নত কৰে বুলি কোৱা কথাটোৱে এইটো সহজ কৰি বুজায়।
প্ৰশ্ন ৫১: অর্থনৈতিক বিকাশ আৰু সামাজিক ন্যায় ধাৰণাৰ উদ্ভাৱক কোন? Who originated the concept of economic growth and social justice?
উত্তৰ: Amartya Sen এ অর্থনৈতিক বিকাশ আৰু সামাজিক ন্যায়ৰ ধাৰণা উদ্ভাৱন কৰিছিল।
প্ৰশ্ন ৫২: "Development as Freedom" গ্ৰন্থৰ লেখক কোন?
উত্তৰ: Amartya Sen এ "Development as Freedom" লিখিছে।
প্ৰশ্ন ৫৩: "The Idea of Justice" গ্ৰন্থৰ ৰচয়িতা কোন? (Who is author of the book "The Idea of Justice")
উত্তৰ: Amartya Sen এ "The Idea of Justice" লিখিছে।
প্ৰশ্ন ৫৪: সামাজিক মূলধন বুলিলে কি বুজা? (What do you mean by social capital?)
উত্তৰ: সামাজিক মূলধন মানে সমাজৰ মানুহৰ মাজৰ সম্পৰ্ক, ভৰসা, আৰু সহযোগিতা যিয়ে উন্নয়নত সহায় কৰে।
প্ৰশ্ন ৫৫: কাম কৰাৰ স্বাধীনতাক কোনে সমৰ্থন কৰিছিল? Who supported the concepts of freedom of action?
উত্তৰ: J.S. Mill এ কাম কৰাৰ স্বাধীনতাক সমৰ্থন কৰিছিল।
প্ৰশ্ন ৫৬: সত্য প্ৰকাশৰ 'কম ক্ষতিকাৰক নীতিৰ' প্রবক্তা কোন? Who advocated the theory of "Lesser harm Principles"?
উত্তৰ: J.S. Mill এ "কম ক্ষতিকাৰক নীতি" (Lesser Harm Principle) প্ৰবৰ্তন কৰিছিল।
প্ৰশ্ন ৫৭: "The Tolerant Society" গ্ৰন্থৰ লেখক কোন?
উত্তৰ: Lee C. Bollinger এ "The Tolerant Society" লিখিছে।
প্ৰশ্ন ৫৮: স্বাধীনতা আৰু মানৱ উন্নয়ন সম্পৰ্কৰ বিষয়ে আলোচনা কৰা। Discuss the relations between freedom and human development?
উত্তৰ: স্বাধীনতা আৰু মানৱ উন্নয়নৰ সম্পৰ্ক অতি গভীৰ। Chapter 3 ত স্বাধীনতাক ৰাষ্ট্ৰৰ জৰিয়তে নাগৰিকৰ জীৱন উন্নত কৰাৰ উপায় হিচাপে আলোচনা কৰা হৈছে, যিটো Amartya Sen ৰ ধাৰণাৰ সৈতেও মিলে।
- সম্পৰ্কৰ ভিত্তি:
- স্বাধীনতাই মানুহক শিক্ষা, স্বাস্থ্য, আৰু কামৰ সুযোগ দিয়ে, যিটোৱে উন্নয়নৰ পথ মুকলি কৰে।
- উন্নয়ন অৰ্থাৎ জীৱনৰ মান ভাল হ’লে স্বাধীনতা আৰু বাঢ়ে।
- গুৰুত্ব:
- স্বাধীনতা অবিহনে মানুহৰ সম্ভাৱনা প্ৰকাশ নহয়, আৰু উন্নয়ন সীমিত হয়।
- উদাহৰণ: গৰীবীৰ পৰা মুক্তি পালে মানুহৰ জীৱন উন্নত হয়।
- Chapter ৰ সৈতে মিল: ৰাষ্ট্ৰই স্বাধীনতাৰ জৰিয়তে নাগৰিকৰ অধিকাৰ আৰু জীৱনৰ মান বৃদ্ধি কৰে।
সহজ কথাত, স্বাধীনতা হ’ল উন্নয়নৰ চাবিকাঠি—ই মানুহক নিজৰ জীৱন গঢ়িবলৈ শক্তি দিয়ে। Chapter ত ৰাষ্ট্ৰৰ ভূমিকাৰ কথা এই সম্পৰ্কক স্পষ্ট কৰে।
শব্দ সংখ্যা: ২৩৫
প্ৰশ্ন ৫৯: অধিকাৰৰ সংজ্ঞা দিয়া। অধিকাৰ সুৰক্ষাৰ উপায়বোৰ ব্যাখ্যা কৰা।
উত্তৰ: অধিকাৰৰ সংজ্ঞা: অধিকাৰ হ’ল ব্যক্তিৰ আইনগত বা নৈতিক দাবী, যিটো ৰাষ্ট্ৰ বা সমাজে স্বীকাৰ কৰে। Chapter 3 ত অধিকাৰক স্বাধীনতা আৰু ন্যায়ৰ সৈতে জড়িত বুলি কোৱা হৈছে।
- অধিকাৰ সুৰক্ষাৰ উপায়:
- আইনৰ শাসন: সকলোৰে সমান অধিকাৰ আইনৰ দ্বাৰা সুৰক্ষিত হয়।
- সংবিধান: মৌলিক অধিকাৰৰ নিশ্চয়তা দিয়ে।
- ন্যায়পালিকা: আদালতে অধিকাৰ লঙ্ঘনৰ পৰা ৰক্ষা কৰে।
- শিক্ষা: সচেতনতাৰ জৰিয়তে মানুহে নিজৰ অধিকাৰৰ বাবে সংগ্ৰাম কৰে।
- গণতন্ত্ৰ: জনগণৰ কণ্ঠই অধিকাৰৰ দাবী জোৰদাৰ কৰে।
- Chapter ৰ সৈতে মিল: ৰাষ্ট্ৰই নাগৰিকৰ অধিকাৰ সুৰক্ষাৰ দায়িত্ব লয় বুলি কোৱা হৈছে।
সহজ কথাত, অধিকাৰ মানে তুমি যি দাবী কৰিব পাৰা, আৰু ৰাষ্ট্ৰই আইন-আদালতৰ জৰিয়তে তাক ৰক্ষা কৰে। Chapter ত এই কথা স্পষ্ট।
শব্দ সংখ্যা: ২৩০
প্ৰশ্ন ৬০: অধিকাৰ বুলিলে কি বুজা? অধিকাৰ আৰু কৰ্তব্যৰ মাজৰ সম্পৰ্কৰ বিষয়ে আলোচনা কৰা। What do you mean by rights? Discuss the relationship between rights and duties.
উত্তৰ: অধিকাৰ বুলিলে কি বুজা: অধিকাৰ হ’ল ব্যক্তিৰ সেই স্বীকৃত দাবী, যিটো ৰাষ্ট্ৰ বা সমাজে নিশ্চিত কৰে, যেনে মত প্ৰকাশৰ অধিকাৰ। Chapter 3 ত অধিকাৰক স্বাধীনতাৰ ভিত্তি হিচাপে দেখা হৈছে।
- অধিকাৰ আৰু কৰ্তব্যৰ সম্পৰ্ক:
- একে মুদ্ৰাৰ দুটা দিশ: অধিকাৰ উপভোগ কৰিলে কৰ্তব্য পালন কৰিব লাগে।
- উদাহৰণ: মত প্ৰকাশৰ অধিকাৰ আছে, কিন্তু আইন মানি চলা কৰ্তব্য।
- ভাৰসাম্য: অধিকাৰ আনৰ ক্ষতি নকৰাকৈ কৰ্তব্যৰ সৈতে মিলি থাকিব লাগে।
- Chapter ৰ কথা: ৰাষ্ট্ৰই অধিকাৰ দিয়ে আৰু নাগৰিকৰ পৰা কৰ্তব্য আশা কৰে।
সহজ কথাত, অধিকাৰ মানে তুমি যি পাবা, আৰু কৰ্তব্য মানে তুমি যি দিবা। দুয়োটা একেলগে চলিলে সমাজ ভালদৰে চলে। Chapter ত এই সম্পৰ্কৰ ইংগিত আছে।
শব্দ সংখ্যা: ২৪০
প্ৰশ্ন ৬১: অধিকাৰৰ অৰ্থ লিখা আৰু ইয়াৰ লগত জড়িত ধাৰণা ব্যাখ্যা কৰা। Write the meaning of rights. Explain the Ideas associated with the conception of Rights.
উত্তৰ: অধিকাৰৰ অৰ্থ: অধিকাৰ হ’ল ব্যক্তিৰ সেই স্বীকৃত দাবী যিটো ৰাষ্ট্ৰ বা সমাজে নিশ্চিত কৰে।
- জড়িত ধাৰণা:
- স্বাধীনতা: অধিকাৰে ব্যক্তিক মুক্তভাৱে জীয়াই থকাৰ শক্তি দিয়ে। উদাহৰণ: মত প্ৰকাশৰ অধিকাৰ।
- ন্যায়: অধিকাৰ সকলোৰে বাবে সমান হ’ব লাগে, যিটো ন্যায়ৰ ভিত্তি।
- কৰ্তব্য: অধিকাৰ উপভোগ কৰিলে কৰ্তব্য পালন কৰিব লাগে।
- ৰাষ্ট্ৰৰ ভূমিকা: ৰাষ্ট্ৰই অধিকাৰ দিয়ে আৰু সুৰক্ষা কৰে।
সহজ কথাত, অধিকাৰ মানে তুমি যি পোৱাৰ যোগ্য, আৰু ই স্বাধীনতা, ন্যায় আৰু দায়িত্বৰ সৈতে জড়িত। ইয়াৰ জৰিয়তে ৰাষ্ট্ৰ আৰু সমাজত ব্যক্তিৰ স্থান শক্তিশালী হয়।
শব্দ সংখ্যা: ২০৫
প্ৰশ্ন ৬২: অধিকাৰৰ সংজ্ঞা দিয়া আৰু ইয়াৰ বৈশিষ্ট্যসমূহ ব্যাখ্যা কৰা। Define Rights and explain the characteristics of Rights.
উত্তৰ: অধিকাৰৰ সংজ্ঞা: অধিকাৰ হ’ল ব্যক্তিৰ আইনগত বা নৈতিক দাবী, যিটো সমাজ বা ৰাষ্ট্ৰৰ দ্বাৰা স্বীকৃত।
- বৈশিষ্ট্য:
- স্বীকৃতি: অধিকাৰ আইন বা সমাজে মানি ল’ব লাগে।
- সাৰ্বজনীনতা: সকলোৰে বাবে সমান হ’ব লাগে।
- সুৰক্ষিত: ৰাষ্ট্ৰই আদালতৰ জৰিয়তে ইয়াক ৰক্ষা কৰে।
- সীমাবদ্ধতা: অধিকাৰ আনৰ ক্ষতি নকৰাকৈ সীমিত থাকে।
- পৰিৱৰ্তনশীল: সময়ৰ সৈতে অধিকাৰৰ প্ৰকৃতি সলনি হয়।
সহজ কথাত, অধিকাৰ হ’ল তুমি যি পাবা, আৰু ই আইনৰ দ্বাৰা সুৰক্ষিত আৰু সকলোৰে বাবে। ইয়াৰ সীমা আৰু পৰিৱৰ্তনৰ গুণো এই ধাৰণাক গতিশীল কৰি ৰাখে।
শব্দ সংখ্যা: ২১০
প্ৰশ্ন ৬৩: অধিকাৰৰ সংজ্ঞা দিয়া আৰু বিভিন্ন প্ৰকাৰৰ অধিকাৰৰ বিষয়ে আলোচনা কৰা। Define Rights and discuss the various classes of Rights.
উত্তৰ: অধিকাৰৰ সংজ্ঞা: অধিকাৰ হ’ল ব্যক্তিৰ সেই দাবী যিটো ৰাষ্ট্ৰ বা সমাজে স্বীকাৰ কৰে।
- প্ৰকাৰ:
- পৌৰ অধিকাৰ (Civil Rights): জীৱন, সম্পত্তি, আৰু মত প্ৰকাশৰ অধিকাৰ।
- ৰাজনৈতিক অধিকাৰ (Political Rights): ভোট দিয়া, নিৰ্বাচনত থিয় হোৱাৰ অধিকাৰ।
- অৰ্থনৈতিক অধিকাৰ (Economic Rights): কাম আৰু ন্যায্য মজুৰিৰ অধিকাৰ।
- সামাজিক অধিকাৰ (Social Rights): শিক্ষা আৰু স্বাস্থ্যৰ অধিকাৰ।
- সাংস্কৃতিক অধিকাৰ (Cultural Rights): নিজৰ সংস্কৃতি পালনৰ অধিকাৰ।
সহজ কথাত, অধিকাৰ হ’ল তুমি যি পোৱা, আৰু ই জীৱনৰ সকলো দিশৰ—ব্যক্তিগত, ৰাজনৈতিক, আৰু সামাজিক—সৈতে জড়িত। এই প্ৰকাৰবোৰে ব্যক্তিৰ জীৱনক সমৃদ্ধ কৰে আৰু সমাজত তেওঁৰ ভূমিকা নিৰ্ধাৰণ কৰে।
শব্দ সংখ্যা: ২২৫
প্ৰশ্ন ৬৪: পৌৰ অধিকাৰ বা নাগৰিক অধিকাৰে কি বুজায়? নাগৰিকৰ কিছুমান অধিকাৰৰ বিষয়ে আলোচনা কৰা। What is meant by Civil or Personal Rights? Discuss the Civil Rights of the Citizen.
উত্তৰ: পৌৰ অধিকাৰৰ অৰ্থ: পৌৰ বা নাগৰিক অধিকাৰ হ’ল ব্যক্তিৰ ব্যক্তিগত জীৱনৰ সৈতে জড়িত অধিকাৰ, যিবোৰ ৰাষ্ট্ৰই সুৰক্ষা দিয়ে।
- কিছুমান অধিকাৰ:
- জীৱনৰ অধিকাৰ: নিৰাপদে জীয়াই থকাৰ অধিকাৰ।
- মত প্ৰকাশৰ অধিকাৰ: নিজৰ চিন্তা কোৱাৰ অধিকাৰ।
- সম্পত্তিৰ অধিকাৰ: নিজৰ জমি বা বস্তু ৰখাৰ অধিকাৰ।
- ধৰ্মৰ অধিকাৰ: নিজৰ ধৰ্ম পালনৰ অধিকাৰ।
- সমতাৰ অধিকাৰ: সকলোৰে সমান ব্যৱহাৰ পোৱা।
সহজ কথাত, পৌৰ অধিকাৰ মানে তুমি জীৱনত যি মুক্তভাৱে কৰিব পাৰা, যেনে কথা কোৱা বা নিজৰ জিনিস ৰখা। এই অধিকাৰবোৰে ব্যক্তিৰ জীৱনক নিৰাপদ আৰু মুক্ত কৰি ৰাখে।
শব্দ সংখ্যা: ২৩০
প্ৰশ্ন ৬৫: ৰাজনৈতিক অধিকাৰে কি বুজায়? নাগৰিকৰ ৰাজনৈতিক অধিকাৰসমূহ ব্যাখ্যা কৰা। What is meant by Political Rights? Explain the Political Rights of the Citizen.
উত্তৰ: ৰাজনৈতিক অধিকাৰৰ অৰ্থ: ৰাজনৈতিক অধিকাৰ হ’ল নাগৰিকৰ সেই অধিকাৰ যিবোৰৰ জৰিয়তে তেওঁলোকে ৰাষ্ট্ৰৰ শাসনত অংশ ল’ব পাৰে।
- ৰাজনৈতিক অধিকাৰ:
- ভোটৰ অধিকাৰ: চৰকাৰ বাছনিৰ অধিকাৰ।
- নিৰ্বাচনত থিয় হোৱাৰ অধিকাৰ: প্ৰতিনিধি হিচাপে থিয় হোৱা।
- সংগঠন গঠনৰ অধিকাৰ: দল বা গোট গঠন কৰাৰ অধিকাৰ।
- মতামতৰ অধিকাৰ: ৰাজনৈতিক বিষয়ত কথা কোৱা।
- পদ গ্ৰহণৰ অধিকাৰ: চৰকাৰী পদত থকাৰ অধিকাৰ।
সহজ কথাত, ৰাজনৈতিক অধিকাৰ মানে তুমি দেশ চলোৱাত কেনেকৈ অংশ ল’ব পাৰা, যেনে ভোট দি বা দল গঠন কৰি। এই অধিকাৰবোৰে নাগৰিকক শাসনৰ অংশীদাৰ কৰি তোলে।
শব্দ সংখ্যা: ২২৫
প্ৰশ্ন ৬৬: অৰ্থনৈতিক অধিকাৰে কি বুজায়? নাগৰিকৰ অৰ্থনৈতিক অধিকাৰসমূহ ব্যাখ্যা কৰা। What is meant by Economic Rights? Explain the Economic Rights of the Citizens.
উত্তৰ: অৰ্থনৈতিক অধিকাৰৰ অৰ্থ: অৰ্থনৈতিক অধিকাৰ হ’ল নাগৰিকৰ সেই অধিকাৰ যিবোৰে তেওঁলোকৰ জীৱিকা আৰু অৰ্থনৈতিক সুৰক্ষাৰ নিশ্চয়তা দিয়ে।
- নাগৰিকৰ অৰ্থনৈতিক অধিকাৰ:
- কামৰ অধিকাৰ: প্ৰতিজন নাগৰিকৰ কাম কৰাৰ অধিকাৰ আছে।
- ন্যায্য মজুৰিৰ অধিকাৰ: কামৰ বাবে ন্যায্য দৰমহা পোৱা।
- সম্পত্তিৰ অধিকাৰ: নিজৰ সম্পত্তি কিনা আৰু ৰখাৰ অধিকাৰ।
- ব্যৱসায়ৰ অধিকাৰ: ব্যৱসায় আৰম্ভ কৰাৰ স্বাধীনতা।
- সামাজিক সুৰক্ষাৰ অধিকাৰ: বেকাৰী বা অসুস্থতাৰ সময়ত সহায় পোৱা।
- গুৰুত্ব: এই অধিকাৰবোৰে নাগৰিকৰ জীৱনৰ মান উন্নত কৰে আৰু অৰ্থনৈতিক স্বাধীনতা দিয়ে।
সহজ কথাত, অৰ্থনৈতিক অধিকাৰ মানে তুমি কাম কৰি, টকা উপাৰ্জন কৰি, আৰু নিজৰ জীৱন চলাব পৰা। এই অধিকাৰবোৰে গৰীবীৰ পৰা ৰক্ষা কৰে আৰু সকলোৰে বাবে সুযোগ সৃষ্টি কৰে।
শব্দ সংখ্যা: ২৩৫
প্ৰশ্ন ৬৭: অধিকাৰ সংৰক্ষণৰ উপায়সমূহ ব্যাখ্যা কৰা। (Explain the means of Safeguarding Rights.)
উত্তৰ: অধিকাৰ সংৰক্ষণ মানে নাগৰিকৰ অধিকাৰক লঙ্ঘনৰ পৰা ৰক্ষা কৰা।
- উপায়সমূহ:
- আইনৰ শাসন: সকলোৰে সমান অধিকাৰ আইনৰ দ্বাৰা সুৰক্ষিত হয়।
- সংবিধান: মৌলিক অধিকাৰৰ লিখিত নিশ্চয়তা দিয়ে।
- ন্যায়পালিকা: আদালতে অধিকাৰ ভংগ হ’লে বিচাৰ কৰে।
- শিক্ষা: মানুহক নিজৰ অধিকাৰৰ বিষয়ে সচেতন কৰে।
- গণতান্ত্ৰিক ব্যৱস্থা: জনগণৰ কণ্ঠই অধিকাৰৰ দাবী জোৰদাৰ কৰে।
- কাৰ্যকাৰিতা: এই উপায়বোৰে নিশ্চিত কৰে যে কোনোৱে অধিকাৰ কাঢ়ি নল’ব পাৰে। উদাহৰণ: আদালতত মামলা কৰি অধিকাৰ পুনৰুদ্ধাৰ কৰা।
সহজ কথাত, অধিকাৰ ৰক্ষা কৰিবলৈ আইন, আদালত, আৰু জনগণৰ জাগৰণ লাগে। এইবোৰে মিলি অধিকাৰক সুৰক্ষিত আৰু জীয়াই ৰাখে।
শব্দ সংখ্যা: ২২০
প্ৰশ্ন ৬৮: অধিকাৰৰ ৰক্ষণা-বেক্ষণৰ কাৰণে লাস্কিয়ে আগবঢ়োৱা পৰামৰ্শসমূহ ব্যাখ্যা কৰা।
উত্তৰ: Harold Laski এ অধিকাৰৰ ৰক্ষণা-বেক্ষণৰ বাবে কিছু গুৰুত্বপূৰ্ণ পৰামৰ্শ দিছিল।
- পৰামৰ্শসমূহ:
- সমতাৰ নিশ্চয়তা: অধিকাৰ সুৰক্ষিত কৰিবলৈ সামাজিক আৰু অৰ্থনৈতিক সমতা লাগে।
- ৰাষ্ট্ৰৰ দায়িত্ব: ৰাষ্ট্ৰই আইনৰ জৰিয়তে অধিকাৰ ৰক্ষা কৰিব লাগে।
- শিক্ষাৰ প্ৰসাৰ: নাগৰিকক শিক্ষিত কৰিলে তেওঁলোকে নিজৰ অধিকাৰৰ বাবে সজাগ হ’ব।
- স্বাধীনতাৰ সংৰক্ষণ: অধিকাৰৰ সৈতে স্বাধীনতা জড়িত, গতিকে স্বাধীনতা সুৰক্ষিত কৰিব লাগে।
- সামাজিক ন্যায়: অৰ্থনৈতিক বৈষম্য দূৰ কৰি সকলোৰে অধিকাৰ নিশ্চিত কৰা।
- গুৰুত্ব: Laski ৰ মতে, অধিকাৰ কেৱল আইনত থাকিলে নহয়, বাস্তৱ জীৱনত প্ৰয়োগ হ’ব লাগে।
সহজ কথাত, Laski কৈছিল—সমতা, শিক্ষা, আৰু ৰাষ্ট্ৰৰ সহায়ৰ জৰিয়তে অধিকাৰ ৰক্ষা কৰা সম্ভৱ। এই পৰামৰ্শবোৰে অধিকাৰক ব্যৱহাৰিক কৰি তোলে।
শব্দ সংখ্যা: ২৩০
প্ৰশ্ন ৬৯: স্বতন্ত্ৰতা কি? স্বতন্ত্ৰতাৰ বিভিন্ন ভাগসমূহ আলোচনা কৰা। What is liberty? Discuss various types of liberty. [G.U. 2014 (Gen.)]
উত্তৰ: স্বতন্ত্ৰতাৰ অৰ্থ: স্বতন্ত্ৰতা হ’ল ব্যক্তিৰ মুক্তভাৱে জীয়াই থকাৰ আৰু নিজৰ ইচ্ছা প্ৰকাশৰ অধিকাৰ।
- স্বতন্ত্ৰতাৰ ভাগ:
- নেতিবাচক স্বতন্ত্ৰতা: বাধা বা হস্তক্ষেপৰ অনুপস্থিতি। উদাহৰণ: কাৰো নিয়ন্ত্ৰণ অবিহনে কথা কোৱা।
- ইতিবাচক স্বতন্ত্ৰতা: নিজৰ লক্ষ্য পূৰণৰ সুযোগ। উদাহৰণ: শিক্ষাৰ স্বাধীনতা।
- পৌৰ স্বতন্ত্ৰতা: ব্যক্তিগত জীৱনৰ মুক্তি, যেনে ধৰ্ম পালন।
- ৰাজনৈতিক স্বতন্ত্ৰতা: শাসনত অংশ লোৱাৰ মুক্তি, যেনে ভোট দিয়া।
- অৰ্থনৈতিক স্বতন্ত্ৰতা: কাম আৰু উপাৰ্জনৰ মুক্তি।
- গুৰুত্ব: এই ভাগবোৰে জীৱনৰ সকলো দিশত স্বতন্ত্ৰতা নিশ্চিত কৰে।
সহজ কথাত, স্বতন্ত্ৰতা মানে তুমি যি মুক্তভাৱে কৰিব পাৰা—বাধাৰ পৰা মুক্তি বা সুযোগ পোৱা। ই জীৱন, শাসন আৰু কামৰ সৈতে জড়িত।
শব্দ সংখ্যা: ২৪৫
প্ৰশ্ন ৭০: স্বতন্ত্ৰতা বুলিলে কি বুজা? ৰাজনৈতিক স্বতন্ত্ৰতা আৰু অৰ্থনৈতিক স্বতন্ত্ৰতাৰ বিষয়ে আলোচনা কৰা।
উত্তৰ: স্বতন্ত্ৰতাৰ অৰ্থ: স্বতন্ত্ৰতা হ’ল ব্যক্তিৰ মুক্তভাৱে জীয়াই থকাৰ আৰু নিজৰ পছন্দ অনুসৰি কাম কৰাৰ অধিকাৰ।
- ৰাজনৈতিক স্বতন্ত্ৰতা:
- অৰ্থ: শাসনত অংশ লোৱাৰ মুক্তি।
- উদাহৰণ: ভোট দিয়া, দল গঠন কৰা, মত প্ৰকাশ কৰা।
- গুৰুত্ব: ই নাগৰিকক শাসনৰ অংশীদাৰ কৰে।
- অৰ্থনৈতিক স্বতন্ত্ৰতা:
- অৰ্থ: কাম আৰু সম্পত্তিৰ ওপৰত মুক্তি।
- উদাহৰণ: কাম বাছি লোৱা, ব্যৱসায় কৰা, ন্যায্য মজুৰি পোৱা।
- গুৰুত্ব: ই জীৱনৰ অৰ্থনৈতিক সুৰক্ষা দিয়ে।
- সম্পৰ্ক: ৰাজনৈতিক স্বতন্ত্ৰতাই শাসনত মুক্তি দিয়ে, আৰু অৰ্থনৈতিক স্বতন্ত্ৰতাই জীৱিকাৰ মুক্তি দিয়ে। দুয়োটা একেলগে থাকিলে জীৱন সম্পূৰ্ণ হয়।
সহজ কথাত, স্বতন্ত্ৰতা মানে তুমি মুক্তভাৱে জীয়াই থকা—দেশ চলোৱাত অংশ লৈ আৰু নিজৰ কামৰ জৰিয়তে।
শব্দ সংখ্যা: ২৫০
প্ৰশ্ন ৭১: স্বতন্ত্ৰতাৰ সংজ্ঞা দিয়া “বিধি স্বতন্ত্ৰতাৰ চৰ্ব”—আলোচনা।
উত্তৰ: স্বতন্ত্ৰতাৰ সংজ্ঞা: স্বতন্ত্ৰতা হ’ল ব্যক্তিৰ মুক্তভাৱে জীয়াই থকাৰ আৰু নিজৰ ইচ্ছা প্ৰকাশৰ অধিকাৰ।
- “বিধি স্বতন্ত্ৰতাৰ চৰ্ব” আলোচনা:
- অৰ্থ: এই কথাৰ মানে আইন স্বতন্ত্ৰতাৰ বাধা নহয়, বৰঞ্চ ইয়াৰ শক্তি।
- ভিত্তি: আইন নাথাকিলে স্বতন্ত্ৰতা অৰাজকতাত পৰিণত হ’ব, কাৰণ এজনে আনৰ স্বতন্ত্ৰতা কাঢ়ি ল’ব পাৰে।
- উদাহৰণ: মত প্ৰকাশৰ স্বতন্ত্ৰতা আছে, কিন্তু আইনে সীমা নিৰ্ধাৰণ কৰে যাতে আনৰ ক্ষতি নহয়।
- তাৎপৰ্য: আইনৰ শাসনে সকলোৰে স্বতন্ত্ৰতা নিশ্চিত কৰে, যাৰ ফলত ই “চৰ্ব” বা শক্তি হৈ পৰে।
- ব্যাখ্যা: আইনে স্বতন্ত্ৰতাক সুৰক্ষিত কৰি এটা ভাৰসাম্য ৰক্ষা কৰে।
সহজ কথাত, স্বতন্ত্ৰতা মানে তুমি মুক্তভাৱে জীয়াই থকা, আৰু আইনে তাক ৰক্ষা কৰি শক্তিশালী কৰে—বাধা নহয়।
শব্দ সংখ্যা: ২৩০
প্ৰশ্ন ৭২: স্বতন্ত্ৰতাৰ সংজ্ঞা দিয়া আৰু আইন আৰু স্বতন্ত্ৰতাৰ মাজৰ সম্পৰ্ক আলোচনা কৰা। Define Liberty and discuss the relation between Law and Liberty.
উত্তৰ: স্বতন্ত্ৰতাৰ সংজ্ঞা: স্বতন্ত্ৰতা হ’ল ব্যক্তিৰ নিজৰ পছন্দমতে জীয়াই থকাৰ আৰু কাম কৰাৰ অধিকাৰ।
- আইন আৰু স্বতন্ত্ৰতাৰ সম্পৰ্ক:
- পৰিপূৰক: আইন স্বতন্ত্ৰতাৰ বিৰোধী নহয়, বৰঞ্চ ইয়াক সুৰক্ষিত কৰে।
- সীমা নিৰ্ধাৰণ: আইনে স্বতন্ত্ৰতাৰ সীমা ঠিক কৰে যাতে এজনে আনৰ মুক্তি নষ্ট নকৰে।
- উদাহৰণ: তুমি মুক্তভাৱে কথা ক’ব পাৰা, কিন্তু আইনে মানহানিৰ বিৰুদ্ধে সুৰক্ষা দিয়ে।
- ন্যায়ৰ ভিত্তি: আইনৰ শাসনে সকলোৰে সমান স্বতন্ত্ৰতা নিশ্চিত কৰে।
- অৰাজকতা প্ৰতিৰোধ: আইন নাথাকিলে স্বতন্ত্ৰতা হেৰাই যাব পাৰে।
- তাৎপৰ্য: আইন আৰু স্বতন্ত্ৰতা একেলগে কাম কৰে এটা শান্তিপূৰ্ণ সমাজৰ বাবে।
সহজ কথাত, স্বতন্ত্ৰতা মানে তুমি মুক্ত, আৰু আইনে তাক ৰক্ষা কৰে যাতে সকলোৱে মুক্তভাৱে জীয়াই থাকিব পাৰে।
শব্দ সংখ্যা: ২৪০
প্ৰশ্ন ৭৩: স্বাধীনতা মানে কি? স্বাধীনতা আৰু সমতাৰ সম্পৰ্ক আলোচনা কৰা। What is Liberty? Discuss the relations between Liberty and Equality.
উত্তৰ: স্বাধীনতাৰ অৰ্থ: স্বাধীনতা হ’ল ব্যক্তিৰ বাধাৰ পৰা মুক্ত হৈ নিজৰ ইচ্ছামতে জীয়াই থকাৰ অধিকাৰ।
- স্বাধীনতা আৰু সমতাৰ সম্পৰ্ক:
- পৰিপূৰক: স্বাধীনতা আৰু সমতা একেলগে চলে—সমতা নাথাকিলে স্বাধীনতা কেৱল কিছুমানৰ বাবেহে থাকে।
- ভাৰসাম্য: সকলোৰে সমান স্বাধীনতা থাকিলে সমতা সৃষ্টি হয়।
- উদাহৰণ: সকলোৰে ভোটৰ অধিকাৰ থাকিলে স্বাধীনতা আৰু সমতা দুয়োটা পোৱা যায়।
- বিৰোধ: অত্যধিক স্বাধীনতাই সমতা নষ্ট কৰিব পাৰে, যেনে ধনীয়ে গৰীবক দমন কৰিলে।
- গুৰুত্ব: সমতাই স্বাধীনতাক সকলোৰে বাবে প্ৰযোজ্য কৰি তোলে।
- ব্যাখ্যা: Laski ৰ মতে, সমতা অবিহনে স্বাধীনতা অৰ্থহীন।
সহজ কথাত, স্বাধীনতা মানে তুমি মুক্ত, আৰু সমতাই নিশ্চিত কৰে যে সকলোৱে একে মুক্তি পায়—দুয়োটা একেলগে থাকিলে সমাজ ভাল হয়।
শব্দ সংখ্যা: ২৩৫
প্ৰশ্ন ৭৪: স্বতন্ত্ৰতাৰ সংজ্ঞা দিয়া আৰু স্বতন্ত্ৰতা ৰক্ষা কৰাৰ উপায়সমূহ ব্যাখ্যা কৰা। Define Liberty and explain the means of safeguarding Liberty.
উত্তৰ: স্বতন্ত্ৰতাৰ সংজ্ঞা: স্বতন্ত্ৰতা হ’ল ব্যক্তিৰ নিজৰ পছন্দ অনুসৰি জীয়াই থকাৰ আৰু কাম কৰাৰ মুক্তি।
- স্বতন্ত্ৰতা ৰক্ষাৰ উপায়:
- আইনৰ শাসন: আইনে সকলোৰে স্বতন্ত্ৰতা সুৰক্ষিত কৰে।
- গণতন্ত্ৰ: জনগণৰ অংশগ্ৰহণে স্বতন্ত্ৰতাৰ দাবী জোৰদাৰ কৰে।
- সংবিধান: মৌলিক স্বতন্ত্ৰতাৰ লিখিত নিশ্চয়তা দিয়ে।
- ন্যায়পালিকা: আদালতে স্বতন্ত্ৰতা লঙ্ঘনৰ পৰা ৰক্ষা কৰে।
- শিক্ষা: সচেতন নাগৰিকে নিজৰ স্বতন্ত্ৰতাৰ বাবে সংগ্ৰাম কৰে।
- গুৰুত্ব: এই উপায়বোৰে স্বতন্ত্ৰতাক ক্ষমতাশালীৰ হাতৰ পৰা ৰক্ষা কৰে। উদাহৰণ: আদালতত মামলা কৰি স্বতন্ত্ৰতা পুনৰুদ্ধাৰ।
সহজ কথাত, স্বতন্ত্ৰতা মানে তুমি মুক্তভাৱে জীয়াই থকা, আৰু আইন, গণতন্ত্ৰ আৰু শিক্ষাই তাক ৰক্ষা কৰে যাতে কোনোৱে কাঢ়ি নল’ব পাৰে।
শব্দ সংখ্যা: ২৪৫
প্ৰশ্ন ৭৫: অধিকাৰৰ প্ৰধান তত্ত্বসমূহ আঙুলিয়াই দিয়া আৰু এই সমূহৰ যিকোনো এটা পৰীক্ষা কৰা। Indicate the major theories of Rights and examine any one of them.
উত্তৰ: অধিকাৰৰ প্ৰধান তত্ত্ব:
- প্ৰাকৃতিক অধিকাৰ তত্ত্ব: অধিকাৰ জন্মগত আৰু সাৰ্বজনীন।
- আইনী অধিকাৰ তত্ত্ব: অধিকাৰ ৰাষ্ট্ৰই আইনৰ জৰিয়তে দিয়ে।
- নৈতিক অধিকাৰ তত্ত্ব: অধিকাৰ নৈতিক মূল্যবোধৰ ওপৰত নিৰ্ভৰ কৰে।
- সামাজিক কল্যাণ তত্ত্ব: অধিকাৰ সমাজৰ কল্যাণৰ বাবে।
প্ৰাকৃতিক অধিকাৰ তত্ত্বৰ পৰীক্ষা: - ধাৰণা: Rousseau আৰু Locke ৰ মতে, অধিকাৰ প্ৰকৃতিৰ দান—জীৱন, স্বাধীনতা, সম্পত্তি।
- শক্তি: ই সকলোৰে সমান অধিকাৰৰ কথা কয়, যিটো গণতন্ত্ৰৰ ভিত্তি।
- দুৰ্বলতা: বাস্তৱত ৰাষ্ট্ৰই স্বীকাৰ নকৰিলে এই অধিকাৰ অৰ্থহীন। উদাহৰণ: দাসত্বৰ সময়ত প্ৰাকৃতিক অধিকাৰ লঙ্ঘিত হৈছিল।
- প্ৰযোজ্যতা: আধুনিক সময়ত এই তত্ত্ব সংবিধানৰ মৌলিক অধিকাৰৰ ভিত্তি হৈছে।
সহজ কথাত, অধিকাৰৰ তত্ত্ববোৰে কয় অধিকাৰ ক’ৰ পৰা আহে। প্ৰাকৃতিক তত্ত্বই কয় ই জন্মগত, কিন্তু আইনৰ সহায় অবিহনে ই দুৰ্বল।
শব্দ সংখ্যা: ২৫৫
প্ৰশ্ন ৭৬: 'অধিকাৰৰ সংজ্ঞা দিয়া। অধিকাৰ সম্পৰ্কীয় বিভিন্ন তত্ত্বৰ আভাস দিয়া। Define the concept 'Right'. Highlight the various theories of Right.
উত্তৰ: অধিকাৰৰ সংজ্ঞা: অধিকাৰ হ’ল ব্যক্তিৰ সেই আইনগত বা নৈতিক দাবী যিটো ৰাষ্ট্ৰ বা সমাজে স্বীকাৰ কৰে আৰু সুৰক্ষা দিয়ে।
- বিভিন্ন তত্ত্বৰ আভাস:
- প্ৰাকৃতিক অধিকাৰ তত্ত্ব: অধিকাৰ জন্মগত আৰু প্ৰকৃতিৰ দান। উদাহৰণ: জীৱন, স্বাধীনতা।
- আইনী তত্ত্ব (Legal Theory): অধিকাৰ ৰাষ্ট্ৰই আইনৰ জৰিয়তে প্ৰদান কৰে।
- আদৰ্শবাদী তত্ত্ব (Idealistic Theory): অধিকাৰ নৈতিক আদৰ্শ আৰু মানৱীয় মূল্যৰ ওপৰত নিৰ্ভৰশীল।
- সামাজিক কল্যাণ তত্ত্ব: অধিকাৰ সমাজৰ সামগ্ৰিক কল্যাণৰ বাবে গঠিত।
- ঐতিহাসিক তত্ত্ব: অধিকাৰ সময়ৰ সৈতে সমাজৰ পৰিৱৰ্তনৰ ফল।
- গুৰুত্ব: এই তত্ত্ববোৰে অধিকাৰৰ উৎস আৰু প্ৰকৃতি বুজাত সহায় কৰে।
সহজ কথাত, অধিকাৰ মানে তুমি যি দাবী কৰিব পাৰা, আৰু তত্ত্ববোৰে কয় ই ক’ৰ পৰা আহে—প্ৰকৃতি, আইন, নৈতিকতা, বা সমাজৰ পৰা।
শব্দ সংখ্যা: ২৩০
প্ৰশ্ন ৭৭: প্রাকৃতিক অধিকাৰৰ তত্ত্ব লিখি মূল্যায়ন কৰা। (State and evaluate the Theory of Natural Rights.)
উত্তৰ: প্ৰাকৃতিক অধিকাৰৰ তত্ত্ব: এই তত্ত্বৰ মতে, অধিকাৰ মানুহৰ জন্মগত আৰু প্ৰকৃতিৰ দান। John Locke আৰু Rousseau এ ইয়াক সমৰ্থন কৰিছিল।
- মূল ধাৰণা:
- অধিকাৰ যেনে জীৱন, স্বাধীনতা, আৰু সম্পত্তি সকলোৰে জন্মৰ লগত আহে।
- এই অধিকাৰ ৰাষ্ট্ৰৰ সৃষ্টি নহয়, বৰঞ্চ প্ৰাকৃতিক।
- মূল্যায়ন:
- শক্তি: ই সকলোৰে সমান অধিকাৰৰ কথা কয়, যিটো গণতন্ত্ৰৰ ভিত্তি।
- দুৰ্বলতা: ৰাষ্ট্ৰই স্বীকাৰ নকৰিলে এই অধিকাৰ অকাৰ্যকৰী। উদাহৰণ: দাসত্বৰ সময়ত ই ব্যৰ্থ হৈছিল।
- প্ৰযোজ্যতা: আধুনিক সংবিধানত মৌলিক অধিকাৰৰ ধাৰণা এই তত্ত্বৰ পৰাই আহিছে।
- সমালোচনা: বাস্তৱত প্ৰাকৃতিক অধিকাৰৰ সংজ্ঞা আৰু প্ৰয়োগত মতভেদ থাকে।
সহজ কথাত, এই তত্ত্বই কয় অধিকাৰ আমাৰ জন্মৰ সৈতে আহে, কিন্তু আইনৰ সহায় অবিহনে ই দুৰ্বল হৈ পৰে।
শব্দ সংখ্যা: ২৪০
প্ৰশ্ন ৭৮: অধিকাৰৰ বৈধিক তত্ত্বটোৰ বিচাৰ কৰা। (Explain the Legal Theory of Rights.)
উত্তৰ: বৈধিক তত্ত্বৰ বিচাৰ: অধিকাৰৰ বৈধিক তত্ত্ব (Legal Theory of Rights)ৰ মতে, অধিকাৰ কেৱল ৰাষ্ট্ৰই আইনৰ জৰিয়তে দিয়ে। Bentham আৰু Austin এ এই তত্ত্ব সমৰ্থন কৰিছিল।
- মূল ধাৰণা:
- অধিকাৰ আইনৰ সৃষ্টি, প্ৰকৃতি বা নৈতিকতাৰ নহয়।
- ৰাষ্ট্ৰই স্বীকাৰ কৰিলেহে অধিকাৰৰ অস্তিত্ব থাকে।
- উদাহৰণ: ভোটৰ অধিকাৰ আইনৰ দ্বাৰাই নিৰ্ধাৰিত।
- শক্তি:
- বাস্তৱমুখী—অধিকাৰৰ সুৰক্ষা আৰু প্ৰয়োগ আইনৰ জৰিয়তে স্পষ্ট।
- ৰাষ্ট্ৰৰ ক্ষমতাৰ ওপৰত গুৰুত্ব দিয়ে।
- দুৰ্বলতা:
- প্ৰাকৃতিক বা নৈতিক অধিকাৰক অগ্ৰাহ্য কৰে।
- ৰাষ্ট্ৰ অত্যাচাৰী হ’লে অধিকাৰ হেৰাই যায়।
- তাৎপৰ্য: আধুনিক আইন ব্যৱস্থা এই তত্ত্বৰ ওপৰত নিৰ্ভৰশীল।
সহজ কথাত, এই তত্ত্বই কয় অধিকাৰ মানে আইনে যি দিয়ে। ই বাস্তৱত শক্তিশালী, কিন্তু নৈতিক দিশক গুৰুত্ব নিদিয়ে।
শব্দ সংখ্যা: ২৩৫
প্ৰশ্ন ৭৯: অধিকাৰৰ আদর্শবাদী তত্ত্বটো লিখি মূল্যায়ন কৰা। (State and evaluate the Idealistic Theory of Rights.)
উত্তৰ: আদৰ্শবাদী তত্ত্ব: অধিকাৰৰ আদৰ্শবাদী তত্ত্বৰ (Idealistic Theory of Rights) মতে, অধিকাৰ নৈতিক আদৰ্শ আৰু মানৱীয় মূল্যৰ ওপৰত নিৰ্ভৰশীল। Hegel আৰু T.H. Green এ ইয়াক সমৰ্থন কৰিছিল।
- মূল ধাৰণা:
- অধিকাৰ ব্যক্তিৰ নৈতিক বিকাশৰ বাবে, কেৱল আইনী দাবী নহয়।
- সমাজৰ সৈতে জড়িত—ব্যক্তিৰ অধিকাৰ সমাজৰ কল্যাণৰ লগত মিলে।
- মূল্যায়ন:
- শক্তি: ই নৈতিকতা আৰু মানৱতাৰ ওপৰত গুৰুত্ব দিয়ে। উদাহৰণ: শিক্ষাৰ অধিকাৰ ব্যক্তিৰ উন্নতিৰ বাবে।
- দুৰ্বলতা: বাস্তৱত প্ৰয়োগ কৰা কঠিন, কাৰণ নৈতিকতাৰ সংজ্ঞা ভিন্ন হ’ব পাৰে।
- প্ৰযোজ্যতা: আধুনিক সময়ত সামাজিক অধিকাৰৰ ধাৰণা এই তত্ত্বৰ পৰা প্ৰভাৱিত।
- সমালোচনা: আইনী স্বীকৃতি অবিহনে ই কেৱল তত্ত্বতে থাকি যায়।
সহজ কথাত, এই তত্ত্বই কয় অধিকাৰ মানে নৈতিকভাৱে যি সঠিক। ই সুন্দৰ ধাৰণা, কিন্তু আইনৰ সহায় নালাগিলে দুৰ্বল।
শব্দ সংখ্যা: ২৪৫
তলত প্ৰশ্ন ৮০ৰ পৰা ৮২লৈ উত্তৰ দিয়া হৈছে। এই প্ৰশ্নবোৰ চমু (short) ধৰা হৈছে, গতিকে উত্তৰ চমু, স্পষ্ট আৰু ছাত্ৰ-ছাত্ৰীৰ বাবে সহজে মনত ৰখিব পৰা কৰা হৈছে। তথ্য Chapter 3 "ৰাজনৈতিক তত্ত্বৰ ধাৰণাসমূহ" আৰু সাধাৰণ জ্ঞানৰ ওপৰত ভিত্তি কৰি দিয়া হৈছে।
প্ৰশ্ন ৮০: স্বাধীনতা ৰক্ষাৰ দুটা উপায় উল্লেখ কৰা। (Mention two means of safeguarding liberty.)
উত্তৰ:
- আইনৰ শাসন: আইনে সকলোৰে স্বাধীনতা সুৰক্ষিত কৰে।
- গণতন্ত্ৰ: জনগণৰ অংশগ্ৰহণে স্বাধীনতা ৰক্ষা কৰে।
প্ৰশ্ন ৮১: এজন নাগৰিকৰ দুটা কৰ্তব্য লিখা। (Write two duties of a citizen.) [G.U. 2013, 2014 (Gen.)]
উত্তৰ:
- আইন মানি চলা: নাগৰিকে ৰাষ্ট্ৰৰ আইন পালন কৰিব লাগে।
- ভোট দিয়া: গণতান্ত্ৰিক প্ৰক্ৰিয়াত অংশ লোৱা।
প্ৰশ্ন ৮২: সুনাগৰিকৰ দুটা গুণ উল্লেখ কৰা। (Mention two qualities of a good citizen.) [G.U. 2012 (Gen.)]
উত্তৰ:
- দায়িত্বশীলতা: নিজৰ কৰ্তব্য সঠিকভাৱে পালন কৰা।
- সচেতনতা: সমাজ আৰু ৰাষ্ট্ৰৰ বিষয়ে সজাগ থকা।
Reference
- Main Book
Disclaimer
The questions and answers published on this website are provided solely for educational purposes. We strive to ensure the accuracy of the answers based on the curriculum, but we cannot guarantee their complete correctness. Students may use these answers as a reference, but it is recommended to rely on their textbooks and teachers for studies. We are not responsible for any errors or damages arising from the use of our website’s content.
if you found any error, please comment us, I will correct as soon as possible.