Chapter 1
ভাৰতৰ সংবিধান ঃ বিকাশ আৰু বৈশিষ্ট্য Indian Constitution: Emergence and Distinctiveness
সংবিধান সভা বা গণপৰিষদ : ঐতিহাসিক পৃষ্ঠপট আৰু গঠন CONSTITUTENT ASSEMBLY-HISTORICAL BACKGROUND AND FORMATION
Main Book ৰ ওপতৰ বিত্তি কৰি Answer লিখা হৈছে
কিছুমান শব্দ বাদ দি পঢ়িব যেনে- Chapter 4 ৰ প্ৰসংগ: / Chapter 4 ত
ইয়াৰ ঠাইত পাঠত উল্লেখ আছে লিখিব পাৰে
You can customise your answer
১। দ্বৈত শাসন ব্যৱস্থা কি? (What is the Dual Government System?)
উত্তৰ: দ্বৈত শাসন ব্যৱস্থা হৈছে এনে এক শাসন পদ্ধতি য’ত ক্ষমতা দুটা পৃথক সত্তাৰ মাজত ভাগ কৰা হয়। ভাৰতত ইংৰাজ ইষ্ট-ইণ্ডিয়া কোম্পানীয়ে ১৭৬৫ চনত ৰবাৰ্ট ক্লাইৱৰ নেতৃত্বত এই ব্যৱস্থা প্ৰৱৰ্তন কৰে। কোম্পানীয়ে মোগল সম্ৰাটৰ পৰা বংগ, বিহাৰ আৰু উৰিষ্যাৰ দেৱানী লাভ কৰি ৰাজহ আদায়ৰ দায়িত্ব লৈছিল, কিন্তু শাসনৰ কাম নৱাবৰ ওপৰত এৰি দিছিল। ইয়াৰ ফলত কোম্পানীয়ে লাভ কৰিছিল, কিন্তু শাসনৰ দায়িত্ব এৰাই চলিছিল।
২। কিমান চনত হ মৰুল আন্দোলনৰ সূচনা হৈছিল? (In which year did the Home Rule Movement begin?)
উত্তৰ: হ’মৰুল আন্দোলন ১৯১৬ চনত আৰম্ভ হৈছিল।
৩। ৰাওলাট আইন কোন চনত গৃহীত হৈছিল? (In which year was the Rowlatt Act passed?)
উত্তৰ: ৰাওলাট আইন ১৯১৯ চনত গৃহীত হৈছিল।
৪। কিমান চনত ভাৰত ত্যাগ আন্দোলনৰ সূচনা হৈছিল? (In which year did the Quit India Movement begin?)
উত্তৰ: এই আন্দোলন ১৯৪২ চনত আৰম্ভ হৈছিল।
৫। ভাৰতৰ সংবিধান সভাৰ ইতিহাস সম্পৰ্কে চমুকৈ আলোচনা কৰা (Discuss briefly the history of the Constituent Assembly of India)
উত্তৰ: ভাৰতৰ সংবিধান সভাৰ ইতিহাস স্বাধীনতা সংগ্ৰামৰ পৰিণতি আৰু জাতি গঠনৰ এক গুৰুত্বপূৰ্ণ পদক্ষেপ। দ্বিতীয় বিশ্বযুদ্ধৰ পিছত ভাৰতত ঔপনিৱেশিক শাসনৰ অন্তৰ্ঘটিত হৈছিল আৰু জাতীয়তাবাদী আন্দোলনে স্বাধীনতাৰ দাবী জোৰদাৰ কৰিছিল। সংবিধান সভা গঠনৰ প্ৰস্তাৱ প্ৰথমে ১৯৩৪ চনত এম. এন. ৰয়ে আগবঢ়াইছিল, যিটো পিছত কংগ্ৰেছে গ্ৰহণ কৰে। ১৯৪৬ চনত কেবিনেট মিছনৰ পৰিকল্পনাৰ আধাৰত এই সভা গঠন কৰা হয়। প্ৰথম বৈঠক ১৯৪৬ চনৰ ৯ ডিচেম্বৰত অনুষ্ঠিত হয় আৰু ড°. ৰাজেন্দ্ৰ প্ৰসাদ সভাপতি নিৰ্বাচিত হন। সভাই তিনি বছৰতকৈ অধিক সময় ধৰি কাম কৰি ১৯৪৯ চনৰ ২৬ নৱেম্বৰত সংবিধান গৃহীত কৰে, যি ১৯৫০ চনৰ ২৬ জানুৱাৰীত কাৰ্যকৰী হয়।
- প্ৰধান ঘটনা:
- প্ৰস্তাৱ: ১৯৩৪ চনত এম. এন. ৰয়ৰ প্ৰস্তাৱৰ পৰা আৰম্ভ।
- গঠন: ১৯৪৬ চনত কেবিনেট মিছনৰ আধাৰত গঠিত।
- প্ৰথম বৈঠক: ১৯৪৬ চনৰ ৯ ডিচেম্বৰত।
- গ্ৰহণ: ১৯৪৯ চনৰ ২৬ নৱেম্বৰত সংবিধান গৃহীত।
এই সভাই ভাৰতৰ বৈচিত্ৰ্যপূৰ্ণ সমাজৰ বাবে এক গ্ৰহণযোগ্য সংবিধান প্ৰণয়ন কৰিছিল।
৬। কোন চনত কেবিনেট মিছন ভাৰতলৈ আহিছিল? (In which year did the Cabinet Mission come to India?)
উত্তৰ: কেবিনেট মিছন ১৯৪৬ চনত ভাৰতলৈ আহিছিল।
৭। ক্যুপলেণ্ড আঁচনি কি? (What is the Cripps Mission?)
উত্তৰ: ক্ৰিপছ মিছন ১৯৪২ চনত ব্ৰিটিছ চৰকাৰে ভাৰতলৈ পঠিয়াইছিল, স্ব-শাসনৰ প্ৰস্তাৱ দিবলৈ।
৮। কি সূত্ৰৰ আধাৰত ভাৰতত গণপৰিষদ গঠন হৈছিল? (On what basis was the Constituent Assembly formed in India?)
উত্তৰ: ভাৰতত গণপৰিষদ কেবিনেট মিছনৰ পৰিকল্পনাৰ আধাৰত ১৯৪৬ চনত গঠন হৈছিল।
৯। সংবিধান সভাৰ প্ৰকৃতি আৰু কাৰ্য সম্পৰ্কে আলোচনা কৰা। (Discuss the nature and functions of the Constituent Assembly)
উত্তৰ: সংবিধান সভা ভাৰতৰ সংবিধান প্ৰণয়নৰ বাবে গঠিত এক বিশেষ সংস্থা আছিল। ইয়াৰ প্ৰকৃতি আছিল প্ৰতিনিধিত্বমূলক আৰু সাৰ্বভৌম, যদিও প্ৰথমাৱস্থাত ব্ৰিটিছ শাসনৰ অধীনত কাম কৰিছিল। ১৯৪৬ চনত কেবিনেট মিছনৰ পৰিকল্পনাৰ আধাৰত গঠিত এই সভাত বিভিন্ন সম্প্ৰদায়ৰ প্ৰতিনিধি আছিল। ইয়াৰ মূল কাৰ্য আছিল স্বাধীন ভাৰতৰ বাবে এক সংবিধান ৰচনা কৰা, যি সকলোৰে বাবে গ্ৰহণযোগ্য হ’ব। সভাই ১৯৪৬ চনৰ ৯ ডিচেম্বৰত প্ৰথম বৈঠক আৰম্ভ কৰি ১৯৪৯ চনৰ ২৬ নৱেম্বৰত সংবিধান গৃহীত কৰে। ইয়াৰ উদ্দেশ্য আছিল ধৰ্মনিৰপেক্ষতা, সহনশীলতা আৰু ঐক্যৰ আধাৰত এক শক্তিশালী ৰাষ্ট্ৰ গঠন।
- গুৰুত্বপূৰ্ণ দিশ:
- প্ৰকৃতি: প্ৰতিনিধিত্বমূলক আৰু পিছত সাৰ্বভৌম হৈছিল।
- কাৰ্য: সংবিধান ৰচনা আৰু গ্ৰহণ।
- সময়: ১৯৪৬ৰ পৰা ১৯৪৯লৈ কাম কৰিছিল।
- উদ্দেশ্য: বৈচিত্ৰ্যপূৰ্ণ ভাৰতৰ বাবে গ্ৰহণযোগ্য সংবিধান প্ৰণয়ন।
সভাই ভাৰতৰ সামাজিক-অৰ্থনৈতিক পৰিস্থিতিৰ প্ৰতি লক্ষ্য ৰাখি কাম কৰিছিল।
১০। সংবিধান সভাৰ উপ-সভাপতি কোন আছিল? (Who was the Vice-President of the Constituent Assembly?)
উত্তৰ: সংবিধান সভাৰ উপ-সভাপতি আছিল হৰেন্দ্ৰ কুমাৰ মুখাৰ্জী।
১১। কোন চনত ভাৰতীয় সংবিধান গৃহীত হৈছিল? (In which year was the Indian Constitution adopted?)
উত্তৰ: ভাৰতীয় সংবিধান ১৯৪৯ চনৰ ২৬ নৱেম্বৰত গৃহীত হৈছিল।
১২। ভাৰতৰ শেষ ভাইচৰয় জন কোন আছিল? (Who was the last Viceroy of India?)
উত্তৰ: ভাৰতৰ শেষ ভাইচৰয় আছিল লৰ্ড মাউণ্টবেটেন।
১৩। সংবিধান সভাৰ কাম-কাজ আৰু সীমাবদ্ধতা সম্পৰ্কে চমুকৈ লিখা (Write briefly about the functions and limitations of the Constituent Assembly)
উত্তৰ: ভাৰতৰ সংবিধান সভাৰ মূল কাম আছিল স্বাধীন ভাৰতৰ বাবে এখন সংবিধান প্ৰণয়ন কৰা। ১৯৪৬ চনত কেবিনেট মিছনৰ পৰিকল্পনাৰ আধাৰত গঠিত এই সভাই ১৯৪৬ চনৰ ৯ ডিচেম্বৰত কাম আৰম্ভ কৰে আৰু ১৯৪৯ চনৰ ২৬ নৱেম্বৰত সংবিধান গৃহীত কৰে। ইয়াৰ কাম আছিল ভাৰতৰ বৈচিত্ৰ্যপূৰ্ণ সমাজৰ বাবে ধৰ্মনিৰপেক্ষতা, ঐক্য আৰু সহনশীলতাৰ আধাৰত এখন গ্ৰহণযোগ্য সংবিধান ৰচনা কৰা। কিন্তু সভাৰ কিছু সীমাবদ্ধতাও আছিল। প্ৰথমে ই ব্ৰিটিছ শাসনৰ অধীনত কাম কৰিছিল, যাৰ ফলত ইয়াৰ সাৰ্বভৌমত্ব সীমিত আছিল। তদুপৰি, ভাৰত বিভাজনৰ ফলত সদস্যৰ সংখ্যা হ্ৰাস পাইছিল আৰু সাম্প্ৰদায়িক উত্তেজনাই কামত প্ৰভাৱ পেলাইছিল।
- মূল দিশ:
- কাম: সংবিধান ৰচনা আৰু গ্ৰহণ।
- সময়: ১৯৪৬ৰ পৰা ১৯৪৯লৈ।
- সীমাবদ্ধতা: ব্ৰিটিছ নিয়ন্ত্ৰণ আৰু বিভাজনৰ প্ৰভাৱ।
- উদ্দেশ্য: বৈচিত্ৰ্যৰ মাজত ঐক্য স্থাপন।
সীমাবদ্ধতা থকাৰ পিছতো সভাই সফলতাৰে ভাৰতৰ সংবিধান প্ৰণয়ন কৰিছিল।
১৪। ইষ্ট-ইণ্ডিয়া কোম্পানীয়ে বংগদেশত কেনেকৈ প্ৰভুত্ব বিস্তাৰ কৰিছিল আলোচনা কৰা (Discuss how the East India Company established its supremacy in Bengal)
উত্তৰ: ইষ্ট-ইণ্ডিয়া কোম্পানীয়ে বংগদেশত প্ৰভুত্ব বিস্তাৰ কৰিছিল বাণিজ্যৰ আড়ত ৰাজনৈতিক ক্ষমতা গ্ৰহণৰ জৰিয়তে। ১৬০০ চনত ৰাণী এলিজাবেথৰ অনুমতিৰে কোম্পানীয়ে ভাৰতত বেহা-বেপাৰ আৰম্ভ কৰে আৰু ১৭৫৭ চনত পলাচীৰ যুদ্ধত নৱাব ছিৰাজউদ্দৌলাক পৰাস্ত কৰি প্ৰভুত্ব লাভ কৰে। এই যুদ্ধত মিৰজাফৰৰ বিশ্বাসঘাতকতাই কোম্পানীক জয়ী কৰে, আৰু তেওঁক নৱাব পদত বহুৱাই ২৪ পৰগণাৰ জমিদাৰী লাভ কৰে। পিছত মিৰকাছিমক নৱাব কৰি বৰ্ধমান, মেদিনীপুৰ আৰু চট্টগ্ৰাম লাভ কৰে। ১৭৬৪ চনত বক্সাৰৰ যুদ্ধত মিৰকাছিম, অযোধ্যাৰ নৱাব আৰু মোগল সম্ৰাটক পৰাস্ত কৰি কোম্পানীয়ে বংগৰ সম্পূৰ্ণ নিয়ন্ত্ৰণ লয়। ১৭৬৫ চনত দেৱানী লাভ কৰি দ্বৈত শাসন চলায়, য’ত ৰাজহ কোম্পানীয়ে আৰু শাসন নৱাবে চলাইছিল।
- গুৰুত্বপূৰ্ণ পদক্ষেপ:
- পলাচীৰ যুদ্ধ: ১৭৫৭ চনত নৱাবৰ পৰাজয়।
- বক্সাৰৰ যুদ্ধ: ১৭৬৪ চনত প্ৰভুত্ব স্থাপন।
- দেৱানী: ১৭৬৫ চনত ৰাজহৰ অধিকাৰ।
- দ্বৈত শাসন: শোষণৰ সুবিধা।
এইদৰে কোম্পানীয়ে বংগত শাসন প্ৰতিষ্ঠা কৰিছিল।
১৫। ১৭৭৩ চনৰ ৰেগুলেটিং আইনৰ (Act) মূল্যায়ন কৰা (Evaluate the Regulating Act of 1773)
উত্তৰ: ১৭৭৩ চনৰ ৰেগুলেটিং আইন ব্ৰিটিছ চৰকাৰে ইষ্ট-ইণ্ডিয়া কোম্পানীৰ কুশাসন নিয়ন্ত্ৰণৰ বাবে প্ৰণয়ন কৰিছিল। দ্বৈত শাসনৰ ফলত বংগত দুৰ্ভিক্ষ আৰু দুৰ্নীতি বাঢ়িছিল, যাৰ বাবে এই আইন জৰুৰী হৈ পৰিছিল। ইয়াৰ দ্বাৰা বংগত গৱৰ্ণৰ-জেনেৰেলৰ পদ সৃষ্টি কৰা হয় আৰু ওৱাৰেন হেষ্টিংছ প্ৰথম গৱৰ্ণৰ-জেনেৰেল হয়। আইনখনে কোম্পানীক ২০ বছৰলৈ বেহা-বেপাৰৰ অনুমতি দিয়ে আৰু পৰিচালনা ব’ৰ্ডৰ সদস্য নিৰ্বাচনৰ নিয়ম শক্তিশালী কৰে। কিন্তু ইয়াৰ দুৰ্বলতা আছিল—গৱৰ্ণৰ-জেনেৰেলৰ ক্ষমতা পৰিষদৰ ওপৰত নিৰ্ভৰশীল আছিল আৰু ব্ৰিটিছ নিয়ন্ত্ৰণ সম্পূৰ্ণ হোৱা নাছিল।
- প্ৰভাৱ:
- সুবিধা: কোম্পানীৰ ওপৰত প্ৰথম নিয়ন্ত্ৰণ।
- নতুন পদ: গৱৰ্ণৰ-জেনেৰেলৰ সৃষ্টি।
- দুৰ্বলতা: ক্ষমতাৰ সীমাবদ্ধতা।
- উদ্দেশ্য: কুশাসন ৰোধ।
এই আইন প্ৰথম পদক্ষেপ হিচাপে গুৰুত্বপূৰ্ণ আছিল।
১৬। ১৭৮৪ চনৰ পিটৰ ভাৰত শাসন আইনৰ বিচাৰ কৰা (Examine the Pitt’s India Act of 1784)
উত্তৰ: ১৭৮৪ চনৰ পিটৰ ভাৰত শাসন আইন ব্ৰিটিছ প্ৰধানমন্ত্ৰী উইলিয়াম পিটে প্ৰণয়ন কৰিছিল, যাৰ উদ্দেশ্য আছিল কোম্পানীৰ ওপৰত ব্ৰিটিছ চৰকাৰৰ নিয়ন্ত্ৰণ বৃদ্ধি। ৰেগুলেটিং আইনৰ দুৰ্বলতা দূৰ কৰিবলৈ এই আইনে ব’ৰ্ড অৱ কণ্ট্ৰ’ল গঠন কৰে, যি ব্ৰিটিছ মন্ত্ৰীসকলে কোম্পানীৰ ৰাজনৈতিক কাম নিয়ন্ত্ৰণ কৰিছিল। কোম্পানীৰ বাণিজ্যিক কাম পৰিচালনা ব’ৰ্ডৰ হাতত থাকিল, কিন্তু শাসনৰ ক্ষমতা ব্ৰিটিছ চৰকাৰলৈ গ’ল। গৱৰ্ণৰ-জেনেৰেলৰ ক্ষমতা বাঢ়িল, আৰু পৰিষদৰ সদস্য তিনিজনলৈ হ্ৰাস কৰা হ’ল। এই আইনে কোম্পানীক ব্ৰিটিছ ৰাজৰ অধীনলৈ আনিলে।
- গুৰুত্ব:
- নিয়ন্ত্ৰণ: ব’ৰ্ড অৱ কণ্ট্ৰ’লৰ সৃষ্টি।
- ক্ষমতা: গৱৰ্ণৰ-জেনেৰেল শক্তিশালী।
- পৰিবৰ্তন: বাণিজ্য আৰু শাসন পৃথক।
- প্ৰভাৱ: ব্ৰিটিছ শাসনৰ ভিত্তি।
ইয়াৰ দ্বাৰা ভাৰতত ব্ৰিটিছ শাসন মজবুত হৈছিল।
১৭। ১৭৯৩ চনৰ চনদ আইনৰ ব্যৱস্থাৱলী আলোচনা কৰা (Discuss the provisions of the Charter Act, 1793)
উত্তৰ: ১৭৯৩ চনৰ চনদ আইনে ইষ্ট-ইণ্ডিয়া কোম্পানীৰ বেহা-বেপাৰৰ অধিকাৰ ২০ বছৰলৈ বৃদ্ধি কৰে। পিটৰ আইনৰ পিছত এই আইনে কোম্পানীৰ শাসন ব্যৱস্থাত স্থিৰতা আনিছিল। গৱৰ্ণৰ-জেনেৰেলৰ ক্ষমতা আৰু অধিক শক্তিশালী কৰা হয়, আৰু তেওঁ সামৰিক আৰু প্ৰশাসনিক বিষয়ত চূড়ান্ত সিদ্ধান্ত ল’ব পাৰিছিল। কোম্পানীৰ চাকৰিয়ালৰ বেতন বৃদ্ধি কৰা হয়, যাতে দুৰ্নীতি কমে। ব্ৰিটিছ চৰকাৰে কোম্পানীৰ কামৰ তদাৰকি অব্যাহত ৰাখে। এই আইনে ভাৰতত কোম্পানীৰ শাসনক আৰু শক্তিশালী কৰি তুলিছিল।
- ব্যৱস্থা:
- সময়: ২০ বছৰৰ বেহা-বেপাৰৰ অধিকাৰ।
- ক্ষমতা: গৱৰ্ণৰ-জেনেৰেলৰ ক্ষমতা বৃদ্ধি।
- বেতন: চাকৰিয়ালৰ বেতন বাঢ়িল।
- নিয়ন্ত্ৰণ: ব্ৰিটিছ তদাৰকি।
এই আইনে শাসনত স্থিৰতা আনিছিল।
১৮। ১৮১৩ চনৰ চনদ আইনৰ বিচাৰ কৰা (Examine the Charter Act of 1813)
উত্তৰ: ১৮১৩ চনৰ চনদ আইন ইষ্ট-ইণ্ডিয়া কোম্পানীৰ বাণিজ্য আৰু শাসনৰ ক্ষেত্ৰত এক গুৰুত্বপূৰ্ণ পৰিৱৰ্তন আনিছিল। এই আইনে কোম্পানীৰ ভাৰতত বেহা-বেপাৰৰ একচেটিয়া অধিকাৰ শেষ কৰি অন্য ব্ৰিটিছ বণিকসকলৰ বাবে বাণিজ্যৰ পথ মুকলি কৰে। কিন্তু কোম্পানীৰ শাসন ক্ষমতা ২০ বছৰলৈ বজাই ৰখা হয়। আইনখনে শিক্ষাৰ বাবে বছৰি ১ লাখ টকা মঞ্জুৰ কৰাৰ ব্যৱস্থা কৰে, যি ভাৰতত আধুনিক শিক্ষাৰ ভিত্তি স্থাপনৰ প্ৰথম পদক্ষেপ আছিল। ইয়াৰ উপৰি, খ্ৰীষ্টান মিছনেৰীসকলক ভাৰতত কাম কৰাৰ অনুমতি দিয়া হয়। এই আইনে কোম্পানীৰ বাণিজ্যিক আধিপত্য হ্ৰাস কৰিলেও শাসনৰ ক্ষেত্ৰত ব্ৰিটিছ নিয়ন্ত্ৰণ বৃদ্ধি কৰিছিল।
- গুৰুত্বপূৰ্ণ দিশ:
- বাণিজ্য: কোম্পানীৰ একচেটিয়া অধিকাৰ শেষ।
- শিক্ষা: ১ লাখ টকা শিক্ষাৰ বাবে।
- মিছনেৰী: খ্ৰীষ্টান মিছনেৰীৰ প্ৰৱেশ।
- শাসন: ২০ বছৰলৈ কোম্পানীৰ নিয়ন্ত্ৰণ।
এই আইনে ভাৰতত ব্ৰিটিছ প্ৰভাৱ বৃদ্ধি কৰিছিল।
১৯। ১৮৩৩ চনৰ চনদ আইনৰ ব্যাখ্যা কৰা (Explain the Charter Act of 1833)
উত্তৰ: ১৮৩৩ চনৰ চনদ আইনে ইষ্ট-ইণ্ডিয়া কোম্পানীৰ বাণিজ্যিক কাম সম্পূৰ্ণৰূপে বন্ধ কৰি কেৱল শাসনৰ দায়িত্বত মনোনিৱেশ কৰায়। কোম্পানীক ব্ৰিটিছ ৰাজৰ প্ৰতিনিধি হিচাপে গণ্য কৰা হয় আৰু শাসনৰ ক্ষমতা ২০ বছৰলৈ নবীকৰণ কৰা হয়। এই আইনে গৱৰ্ণৰ-জেনেৰেলৰ ক্ষমতা বৃদ্ধি কৰি তেওঁক “গৱৰ্ণৰ-জেনেৰেল অৱ ইণ্ডিয়া” হিচাপে নামকৰণ কৰে, আৰু উইলিয়াম বেণ্টিংক প্ৰথম হয়। আইন প্ৰণয়নৰ বাবে এখন কেন্দ্ৰীয় বিধান সভা গঠন কৰা হয় আৰু ভাৰতীয়সকলৰ বাবে চাকৰিৰ সুযোগ মুকলি কৰাৰ কথা কোৱা হয়। বৈষম্য দূৰ কৰাৰ প্ৰতিশ্ৰুতিও দিয়া হয়।
- মূল ব্যৱস্থা:
- বাণিজ্য শেষ: কোম্পানী শাসনৰ সংস্থা হয়।
- নতুন পদ: গৱৰ্ণৰ-জেনেৰেল অৱ ইণ্ডিয়া।
- বিধান সভা: আইন প্ৰণয়নৰ ব্যৱস্থা।
- সমতা: চাকৰিত বৈষম্য দূৰৰ প্ৰতিশ্ৰুতি।
এই আইনে ভাৰতত কেন্দ্ৰীভূত শাসনৰ ভিত্তি গঢ়িছিল।
২০। ১৮৫৩ চনৰ চনদ আইনে অনা পৰিৱৰ্তনসমূহ ব্যাখ্যা কৰা (Explain the changes brought about by the Charter Act of 1853)
উত্তৰ: ১৮৫৩ চনৰ চনদ আইন ইষ্ট-ইণ্ডিয়া কোম্পানীৰ শাসনৰ শেষ সংস্কাৰ আছিল। এই আইনে কোম্পানীৰ শাসনৰ ম্যাদ নিৰ্দিষ্ট সময়ৰ বাবে নিৰ্ধাৰণ নকৰি ব্ৰিটিছ সংসদৰ ইচ্ছাধীন কৰি ৰাখে। গৱৰ্ণৰ-জেনেৰেলৰ পৰিষদত আইন প্ৰণয়ন আৰু প্ৰশাসনৰ কাম পৃথক কৰা হয়, আৰু আইন সভাৰ সদস্যৰ সংখ্যা বৃদ্ধি কৰা হয়। ভাৰতীয়সকলৰ বাবে প্ৰতিযোগিতামূলক পৰীক্ষাৰ জৰিয়তে চাকৰিৰ সুযোগ দিয়াৰ ব্যৱস্থা কৰা হয়। এই আইনে ব্ৰিটিছ শাসনৰ প্ৰত্যক্ষ নিয়ন্ত্ৰণৰ পথ মুকলি কৰে আৰু ১৮৫৮ চনৰ পিছত কোম্পানীৰ শাসনৰ অন্ত ঘটে।
- পৰিৱৰ্তন:
- শাসনৰ ম্যাদ: সংসদৰ হাতত।
- পৰিষদ: আইন আৰু প্ৰশাসন পৃথক।
- চাকৰি: পৰীক্ষাৰ জৰিয়তে নিয়োগ।
- প্ৰভাৱ: ব্ৰিটিছ নিয়ন্ত্ৰণৰ পথ।
এই আইনে ভাৰতত প্ৰশাসনিক সংস্কাৰ আনিছিল।
২১। স্বাধীন ভাৰতৰ ৰাজনৈতিক ব্যৱস্থাত ভাৰতৰ জাতীয় আন্দোলনৰ পৰম্পৰাৰ প্ৰভাৱ ব্যাখ্যা কৰা (Explain the effects of the tradition of India’s National Movement on the political system of Independent India)
উত্তৰ: ভাৰতৰ জাতীয় আন্দোলনে স্বাধীন ভাৰতৰ ৰাজনৈতিক ব্যৱস্থা গঢ়াত গভীৰ প্ৰভাৱ পেলাইছিল। এই আন্দোলনে গণতন্ত্ৰ, স্বাধীনতা আৰু সমতাৰ মূল্যবোধক শক্তিশালী কৰিছিল, যি সংবিধানৰ মূল ভিত্তি হৈ পৰে। জাতীয়তাবাদী নেতাসকলে ব্ৰিটিছ শাসনৰ বিৰুদ্ধে সংগ্ৰাম কৰি জনসাধাৰণক ৰাজনীতিৰ সৈতে জড়িত কৰিছিল, যাৰ ফলত গণতান্ত্ৰিক চেতনা জাগ্ৰত হয়। আন্দোলনৰ পৰম্পৰাই ধৰ্মনিৰপেক্ষতা আৰু সামাজিক ন্যায়ৰ ওপৰত গুৰুত্ব দিয়ে, যি সংবিধানত প্ৰতিফলিত হয়। সংবিধান সভাত জাতীয় আন্দোলনৰ নেতাসকলৰ অংশগ্ৰহণে এই আদৰ্শক আৰু স্পষ্ট কৰে।
- প্ৰভাৱ:
- গণতন্ত্ৰ: জনসাধাৰণৰ অংশগ্ৰহণ।
- ধৰ্মনিৰপেক্ষতা: সকলো ধৰ্মৰ সমানতা।
- ন্যায়: সামাজিক-অৰ্থনৈতিক সমতা।
- ঐক্য: বৈচিত্ৰ্যৰ মাজত একতা।
এই পৰম্পৰাই ভাৰতক গণতান্ত্ৰিক ৰাষ্ট্ৰ হিচাপে গঢ়িছিল।
২২। ভাৰতৰ সাংবিধানিক বিকাশ আৰু ৰাজনীতিৰ ওপৰত ভাৰতীয় জাতীয়তাবাদী আন্দোলনৰ প্ৰভাৱ সম্পৰ্কে আলোচনা কৰা (Discuss the legacy of the National Movement in constitutional development and its impact on politics in India)
উত্তৰ: ভাৰতীয় জাতীয়তাবাদী আন্দোলনে সাংবিধানিক বিকাশ আৰু ৰাজনীতিত অমৰ চিন ৰাখিছে। এই আন্দোলনে ব্ৰিটিছ শাসনৰ বিৰুদ্ধে স্বাধীনতাৰ সংগ্ৰামৰ জৰিয়তে গণতন্ত্ৰ, সমতা আৰু ধৰ্মনিৰপেক্ষতাৰ আদৰ্শ স্থাপন কৰিছিল। সংবিধান সভাই এই মূল্যবোধক গ্ৰহণ কৰি ১৯৪৯ চনত এখন সংবিধান প্ৰণয়ন কৰে, য’ত জাতীয় আন্দোলনৰ প্ৰভাৱ স্পষ্ট। ৰাজনীতিতো এই আন্দোলনে জনসাধাৰণৰ অংশগ্ৰহণ বৃদ্ধি কৰি দলীয় ব্যৱস্থা আৰু নিৰ্বাচনৰ ভিত্তি গঢ়ি দিয়ে। আন্দোলনৰ নেতাসকলে সামাজিক ন্যায় আৰু ঐক্যৰ ওপৰত গুৰুত্ব দিয়ে, যি ভাৰতৰ ৰাজনৈতিক সংস্কৃতিৰ অংশ হৈ পৰে।
- প্ৰভাৱ:
- সংবিধান: গণতন্ত্ৰ আৰু ধৰ্মনিৰপেক্ষতা।
- ৰাজনীতি: জনসাধাৰণৰ ক্ষমতায়ন।
- ন্যায়: সামাজিক সমতাৰ জোৰ।
- ঐতিহ্য: আন্দোলনৰ আদৰ্শৰ ধাৰা।
এই প্ৰভাৱে ভাৰতক এক শক্তিশালী গণতন্ত্ৰ কৰিছে।
২৩। কুৰি শতিকাৰ আগভাগত ভাৰতত সাম্প্ৰদায়িকতাৰ উৎপত্তিৰ উপাদানসমূহ বিচাৰ কৰা আৰু ইংৰাজৰ “ভাগ কৰা আৰু শাসন কৰা” নীতি কৃতকাৰ্য হোৱাৰ বিষয়ে আলোচনা কৰা (Examine the factors responsible for the origin of communalism in India in the early 20th century and discuss the success of the British “Divide and Rule” policy)
উত্তৰ: কুৰি শতিকাৰ আগভাগত ভাৰতত সাম্প্ৰদায়িকতাৰ উৎপত্তিৰ কাৰণ আছিল ধৰ্মীয় বিভেদ, অৰ্থনৈতিক অসমতা আৰু ব্ৰিটিছ নীতি। ইংৰাজে “ভাগ কৰা আৰু শাসন কৰা” নীতিৰ জৰিয়তে হিন্দু-মুছলমানৰ মাজত বিভেদ সৃষ্টি কৰিছিল। ১৯০৫ চনৰ বংগভংগ আৰু ১৯০৯ চনৰ মৰ্লি-মিণ্টো সংস্কাৰত পৃথক নিৰ্বাচনৰ ব্যৱস্থাই সাম্প্ৰদায়িকতাক উত্তেজিত কৰিছিল। ইংৰাজে ধৰ্মীয় সংগঠন যেনে মুছলিম লীগক উৎসাহ দি জাতীয় আন্দোলনক দুৰ্বল কৰিছিল। এই নীতি কৃতকাৰ্য হৈছিল কাৰণ ই ভাৰতীয় ঐক্য ভাঙি ১৯৪৭ চনত দেশ বিভাজনলৈ লৈ গৈছিল।
- মূল উপাদান:
- ধৰ্মীয় বিভেদ: হিন্দু-মুছলমানৰ মাজত সংঘাত।
- ব্ৰিটিছ নীতি: বংগভংগ আৰু পৃথক নিৰ্বাচন।
- অৰ্থনীতি: সম্পদৰ অসম বিতৰণ।
- প্ৰভাৱ: দেশৰ বিভাজন।
ইংৰাজৰ এই নীতিয়ে ভাৰতৰ ঐক্যত আঘাত হানিছিল।
২৪। ভাৰতত সাম্প্ৰদায়িকতাবাদৰ উত্থানৰ কাৰণবোৰ ব্যাখ্যা কৰা (Explain the causes of the growth of communalism in India)
উত্তৰ: ভাৰতত সাম্প্ৰদায়িকতাবাদৰ উত্থানৰ কাৰণ আছিল ব্ৰিটিছ শাসনৰ নীতি, ধৰ্মীয় পৃথকতা আৰু ৰাজনৈতিক স্বাৰ্থ। ইংৰাজে “ভাগ কৰা আৰু শাসন কৰা” নীতিৰ জৰিয়তে হিন্দু আৰু মুছলমানৰ মাজত বিভেদ সৃষ্টি কৰিছিল। ১৯০৯ চনৰ মৰ্লি-মিণ্টো সংস্কাৰত পৃথক নিৰ্বাচন আৰু ১৯৩৫ চনৰ ভাৰত শাসন আইনে সাম্প্ৰদায়িক সংগঠনক শক্তিশালী কৰিছিল। ধৰ্মীয় নেতা আৰু সংগঠনে নিজৰ স্বাৰ্থৰ বাবে বিদ্বেষ বিয়পাইছিল। অৰ্থনৈতিক প্ৰতিযোগিতা আৰু শিক্ষাৰ অভাৱেও সাম্প্ৰদায়িকতাক উৎসাহিত কৰিছিল।
- কাৰণ:
- ব্ৰিটিছ নীতি: পৃথক নিৰ্বাচনৰ ব্যৱস্থা।
- ধৰ্মীয় সংগঠন: মুছলিম লীগৰ উত্থান।
- অৰ্থনীতি: সম্পদৰ বাবে সংঘাত।
- শিক্ষা: অজ্ঞতাৰ সুবিধা।
এই কাৰণে সাম্প্ৰদায়িকতা বাঢ়িছিল।
২৫। অসহযোগ আন্দোলনৰ বিষয়ে লিখা (Write on the Non-Cooperation Movement)
উত্তৰ: অসহযোগ আন্দোলন ১৯২০ চনত মহাত্মা গান্ধীৰ নেতৃত্বত আৰম্ভ হৈছিল। ই ব্ৰিটিছ শাসনৰ বিৰুদ্ধে এক অহিংস প্ৰতিবাদ আছিল। ১৯১৯ চনৰ ৰাওলাট আইন আৰু জালিয়ানৱালাবাগ হত্যাকাণ্ডৰ প্ৰতিবাদত এই আন্দোলনৰ সূচনা হয়। গান্ধীয়ে জনসাধাৰণক ব্ৰিটিছ স্কুল, কলেজ, আদালত আৰু চৰকাৰী চাকৰি ত্যাগ কৰিবলৈ আহ্বান জনাইছিল। বিদেশী সামগ্ৰীৰ বৰ্জন আৰু খাদীৰ প্ৰচলনো এই আন্দোলনৰ অংশ আছিল। কিন্তু ১৯২২ চনত চৌৰি-চৌৰাৰ হিংসাত্মক ঘটনাৰ পিছত গান্ধীয়ে আন্দোলন প্ৰত্যাহাৰ কৰে।
- গুৰুত্ব:
- আৰম্ভ: ১৯২০ চনত গান্ধীৰ নেতৃত্বত।
- প্ৰতিবাদ: ৰাওলাট আইনৰ বিৰুদ্ধে।
- কাৰ্য: ব্ৰিটিছ সংস্থাৰ বৰ্জন।
- শেষ: ১৯২২ চনত হিংসাৰ বাবে।
এই আন্দোলনে জাতীয় চেতনা জাগ্ৰত কৰিছিল।
২৬। অসমৰ ছাৰ মহম্মদ চাদুল্লা সংবিধানৰ খচৰা প্ৰস্তুতকৰণ সমিতিৰ সদস্য আছিল (Sir Mohammad Saadulla from Assam served as a member of the Drafting Committee of the Constitution) (Write True or False)
উত্তৰ: এই কথা সত্য নহয়। অসমৰ ছাৰ মহম্মদ চাদুল্লা সংবিধান সভাৰ সদস্য আছিল, কিন্তু তেওঁ খচৰা প্ৰস্তুতকৰণ সমিতিৰ সদস্য নাছিল। খচৰা সমিতিৰ সভাপতি আছিল ড°. ভীমৰাও আম্বেদকাৰ।
- তথ্য:
- সত্য: চাদুল্লা সংবিধান সভাৰ সদস্য।
- মিছা: খচৰা সমিতিৰ সদস্য নহয়।
- সভাপতি: ড°. আম্বেদকাৰ।
- অসমৰ ভূমিকা: সভাত অংশগ্ৰহণ।
তথ্যটো স্পষ্ট যে তেওঁ খচৰা সমিতিৰ অংশ নাছিল।
২৭। ৰাজনৈতিক নেতা হিচাপে গান্ধীৰ আৱিৰ্ভাৱৰ বিষয়ে লিখা আৰু তেওঁৰ প্ৰধান ৰাজনৈতিক ধাৰণাসমূহ আলোচনা কৰা (Trace the early development of Gandhi as a political leader and discuss his basic political ideas)
উত্তৰ: মহাত্মা গান্ধীৰ ৰাজনৈতিক নেতা হিচাপে আৱিৰ্ভাৱ দক্ষিণ আফ্ৰিকাত ১৮৯৩ চনত আৰম্ভ হয়, য’ত তেওঁ ভাৰতীয়সকলৰ বিৰুদ্ধে বৰ্ণবাদৰ বিৰোধিতা কৰে। তাত তেওঁ অহিংসা আৰু সত্যাগ্ৰহৰ ধাৰণা গঢ়ি তুলে। ১৯১৫ চনত ভাৰতলৈ ঘূৰি আহি তেওঁ চম্পাৰণ (১৯১৭), খেড়া (১৯১৮) আৰু আমেদাবাদৰ শ্ৰমিক আন্দোলনত নেতৃত্ব দিয়ে। তেওঁৰ প্ৰধান ধাৰণা আছিল অহিংসা, সত্য, স্বৰাজ আৰু স্বাৱলম্বন। গান্ধীয়ে বিশ্বাস কৰিছিল যে অহিংস প্ৰতিবাদৰ জৰিয়তে শত্ৰুকো জয় কৰিব পাৰি। তেওঁ স্বৰাজক কেৱল স্বাধীনতা নহয়, জনসাধাৰণৰ ক্ষমতায়ন হিচাপে দেখিছিল।
- গুৰুত্ব:
- আৰম্ভ: দক্ষিণ আফ্ৰিকাত সত্যাগ্ৰহ।
- ভাৰতত: চম্পাৰণৰ পৰা নেতৃত্ব।
- ধাৰণা: অহিংসা আৰু স্বৰাজ।
- প্ৰভাৱ: জন আন্দোলনৰ ভিত্তি।
গান্ধীৰ এই ধাৰণাই ভাৰতৰ স্বাধীনতা সংগ্ৰামক নতুন দিশ দিছিল।
২৮। দ্বিতীয় মহাযুদ্ধৰ প্ৰতি জাতীয় কংগ্ৰেছৰ প্ৰতিক্ৰিয়া কেনে আছিল? ভাৰত ত্যাগ প্ৰস্তাৱ, ৪২-ৰ বিপ্লৱ আৰু আজাদ-হিন্দফৌজৰ ভূমিকা বিচাৰ কৰা (How did the National Congress react to the Second World War? Bring out the role of the Quit India Resolution, the Revolt of 1942, and the INA)
উত্তৰ: দ্বিতীয় মহাযুদ্ধ (১৯৩৯-১৯৪৫) আৰম্ভ হোৱাৰ পিছত জাতীয় কংগ্ৰেছে ইংৰাজৰ প্ৰতি সহযোগিতাৰ প্ৰস্তাৱ দিছিল, কিন্তু স্বাধীনতাৰ প্ৰতিশ্ৰুতিৰ অভাৱত ইয়াক প্ৰত্যাখ্যান কৰে। ১৯৪২ চনত গান্ধীৰ নেতৃত্বত ভাৰত ত্যাগ প্ৰস্তাৱ গৃহীত হয়, য’ত ইংৰাজক ভাৰত ত্যাগ কৰিবলৈ কোৱা হয়। ৪২-ৰ বিপ্লৱত জনসাধাৰণে ব্ৰিটিছ শাসনৰ বিৰুদ্ধে তীব্ৰ আন্দোলন কৰে, যদিও ইংৰাজে ইয়াক দমন কৰে। আজাদ-হিন্দ ফৌজে (INA) সুভাষ চন্দ্ৰ বসুৰ নেতৃত্বত জাপানৰ সহায়ত ব্ৰিটিছৰ বিৰুদ্ধে যুদ্ধ কৰে আৰু জাতীয় চেতনা জাগ্ৰত কৰে।
- গুৰুত্ব:
- কংগ্ৰেছ: স্বাধীনতাৰ দাবী।
- ভাৰত ত্যাগ: ১৯৪২ চনত প্ৰস্তাৱ।
- বিপ্লৱ: জন আন্দোলন।
- INA: সামৰিক প্ৰতিৰোধ।
এই ঘটনাই স্বাধীনতাৰ পথ মুকলি কৰিছিল।
২৯। ১৯২৯ চনত ইংলেণ্ডৰ প্ৰধানমন্ত্ৰী কোন হৈছিল? (Who became the Prime Minister of England in 1929?)
উত্তৰ: ১৯২৯ চনত ইংলেণ্ডৰ প্ৰধানমন্ত্ৰী হিচাপে ৰামছে মেকড’নাল্ড নিৰ্বাচিত হৈছিল। তেওঁ লেবাৰ পাৰ্টিৰ নেতা আছিল আৰু ১৯২৯ চনৰ ৫ জুনৰ পৰা ১৯৩৫ চনলৈ এই পদত কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰে। তেওঁৰ কাৰ্যকালত বিশ্ব অৰ্থনৈতিক সংকটৰ প্ৰভাৱ পৰিছিল। ভাৰতৰ স্বাধীনতা আন্দোলনৰ সময়ত তেওঁৰ চৰকাৰে কিছু সংস্কাৰৰ প্ৰস্তাৱ দিছিল, যদিও সম্পূৰ্ণ স্বাধীনতাৰ দাবী পূৰণ কৰা নাছিল।
- তথ্য:
- নাম: ৰামছে মেকড’নাল্ড।
- দল: লেবাৰ পাৰ্টি।
- কাৰ্যকাল: ১৯২৯-১৯৩৫।
- প্ৰেক্ষাপট: অৰ্থনৈতিক সংকট।
তেওঁৰ নেতৃত্বই ভাৰতৰ আন্দোলনত পৰোক্ষ প্ৰভাৱ পেলাইছিল।
৩০। আইন অমান্য আন্দোলনৰ ফলাফল ব্যাখ্যা কৰা (Explain the consequences of the Civil Disobedience Movement)
উত্তৰ: আইন অমান্য আন্দোলন ১৯৩০ চনত গান্ধীৰ নেতৃত্বত আৰম্ভ হৈছিল, য’ত লৱণ আইন ভংগ কৰি ব্ৰিটিছ শাসনৰ বিৰোধিতা কৰা হয়। ইয়াৰ ফলত জনসাধাৰণৰ মাজত জাতীয় চেতনা বৃদ্ধি পায় আৰু আন্দোলন গণ-আন্দোলনত পৰিণত হয়। ব্ৰিটিছ চৰকাৰে কঠোৰ দমননীতি গ্ৰহণ কৰি হাজাৰ হাজাৰ লোকক গ্ৰেপ্তাৰ কৰে। ১৯৩১ চনত গান্ধী-আৰউইন চুক্তিৰ জৰিয়তে আন্দোলন স্থগিত হয় আৰু বন্দীসকল মুক্তি পায়। এই আন্দোলনে বিশ্বৰ দৃষ্টি আকৰ্ষণ কৰে আৰু ব্ৰিটিছ শাসনৰ দুৰ্বলতা প্ৰকাশ কৰে।
- ফলাফল:
- চেতনা: জাতীয়তাবাদৰ জাগৰণ।
- দমন: ব্ৰিটিছৰ কঠোৰ প্ৰতিক্ৰিয়া।
- চুক্তি: গান্ধী-আৰউইন সমঝোতা।
- প্ৰভাৱ: বিশ্বৰ সমৰ্থন।
এই আন্দোলনে স্বাধীনতাৰ পথ শক্তিশালী কৰিছিল।
৩১। গান্ধীজীয়ে স্বাধীনতা আন্দোলনক কেনেকৈ গণ-আন্দোলনত পৰিণত কৰিছিল? (How was our Freedom Movement transformed into a mass movement by Gandhi?)
উত্তৰ: গান্ধীজীয়ে স্বাধীনতা আন্দোলনক গণ-আন্দোলনত পৰিণত কৰিছিল অহিংসা আৰু সত্যাগ্ৰহৰ মাধ্যমেৰে। তেওঁ ১৯১৫ চনত ভাৰতলৈ ঘূৰি আহি চম্পাৰণ, খেড়া আৰু আমেদাবাদৰ আন্দোলনত সাধাৰণ কৃষক আৰু শ্ৰমিকক জড়িত কৰে। ১৯২০ৰ অসহযোগ আৰু ১৯৩০ৰ আইন অমান্য আন্দোলনে জনসাধাৰণক ব্ৰিটিছ শাসনৰ বিৰুদ্ধে সংগঠিত কৰে। তেওঁ খাদী আৰু চৰ্খাৰ জৰিয়তে গাঁৱৰ লোকক স্বাৱলম্বী কৰি আন্দোলনত যোগ দিবলৈ উৎসাহিত কৰে। তেওঁৰ সৰল জীৱন আৰু ভাষাই সকলো শ্ৰেণীৰ লোকক আকৰ্ষিত কৰিছিল।
- পদক্ষেপ:
- অহিংসা: সকলোৰে গ্ৰহণযোগ্য পথ।
- আন্দোলন: অসহযোগ আৰু আইন অমান্য।
- খাদী: গণসংযোগৰ প্ৰতীক।
- নেতৃত্ব: সৰলতাৰে জনপ্ৰিয়তা।
গান্ধীৰ এই পদ্ধতিয়ে আন্দোলনক গণমুখী কৰিছিল।
৩২। ভাৰতৰ স্বাধীনতা আন্দোলনত কংগ্ৰেছ সমাজবাদী দলৰ ভূমিকা আলোচনা কৰা (Discuss the role of the Congress Socialist Party during India’s Freedom Movement)
উত্তৰ: কংগ্ৰেছ সমাজবাদী দল (CSP) ১৯৩৪ চনত জাতীয় কংগ্ৰেছৰ ভিতৰত গঠিত হৈছিল, জৱাহৰলাল নেহৰু আৰু জয়প্ৰকাশ নাৰায়ণৰ নেতৃত্বত। এই দলে স্বাধীনতাৰ লগতে সমাজবাদী আদৰ্শ প্ৰচাৰ কৰিছিল। CSPই কৃষক আৰু শ্ৰমিকৰ অধিকাৰৰ বাবে সংগ্ৰাম কৰি আন্দোলনক বামপন্থী দিশ দিছিল। ১৯৪২ চনৰ ভাৰত ত্যাগ আন্দোলনত তেওঁলোকে গুৰুত্বপূৰ্ণ ভূমিকা পালন কৰে, যেতিয়া কংগ্ৰেছৰ বহু নেতা বন্দী হৈছিল। তেওঁলোকে গোপন সংগঠন গঢ়ি ব্ৰিটিছ শাসনৰ বিৰুদ্ধে প্ৰতিৰোধ কৰিছিল। CSPই স্বাধীনতাৰ পিছতো ভাৰতৰ ৰাজনীতিত প্ৰভাৱ পেলাইছিল।
- ভূমিকা:
- গঠন: ১৯৩৪ চনত কংগ্ৰেছৰ ভিতৰত।
- আদৰ্শ: সমাজবাদ আৰু স্বাধীনতা।
- আন্দোলন: ১৯৪২ত সক্ৰিয় অংশ।
- প্ৰভাৱ: কৃষক-শ্ৰমিকৰ সমৰ্থন।
এই দলে আন্দোলনক নতুন গতি দিছিল।
৩৩। মহাত্মা গান্ধীৰ নেতৃত্বত জাতীয় কংগ্ৰেছে আৰম্ভ কৰা আইন অমান্য আন্দোলনৰ আদৰ্শ আৰু কাৰ্যসূচী সম্পৰ্কে চমুকৈ আলোচনা কৰা। এই আন্দোলনৰ অসহযোগ আন্দোলনৰ লগত পার্থক্য কোনখিনিত? (Discuss briefly the ideals and programs of the Civil Disobedience Movement launched by the National Congress under Mahatma Gandhi’s leadership. What are the differences between this movement and the Non-Cooperation Movement?)
উত্তৰ: মহাত্মা গান্ধীৰ নেতৃত্বত জাতীয় কংগ্ৰেছে ১৯৩০ চনত আইন অমান্য আন্দোলন আৰম্ভ কৰিছিল। এই আন্দোলনৰ মূল আদৰ্শ আছিল অহিংসা আৰু সত্যাগ্ৰহৰ জৰিয়তে ইংৰাজৰ অন্যায় আইনৰ বিৰোধিতা কৰা। গান্ধীজীয়ে লৱণ আইন ভংগ কৰি দণ্ডী যাত্ৰাৰ জৰিয়তে এই আন্দোলনৰ সূচনা কৰিছিল, যাৰ উদ্দেশ্য আছিল জনসাধাৰণক স্বাধীনতাৰ সংগ্ৰামত জড়িত কৰা। কাৰ্যসূচীৰ ভিতৰত আছিল ইংৰাজী লবণৰ ওপৰত নিৰ্ভৰশীলতা ত্যাগ কৰা, বিদেশী সামগ্ৰীৰ বৰ্জন, আৰু চৰকাৰী আইন অমান্য কৰা। এই আন্দোলনে ভাৰতীয় সংবিধানৰ প্ৰণয়নতো প্ৰভাৱ পেলাইছিল, কিয়নো ই জনসাধাৰণৰ শক্তি প্ৰদৰ্শন কৰিছিল। অসহযোগ আন্দোলনৰ সৈতে ইয়াৰ পাৰ্থক্য এই যে, অসহযোগ আন্দোলন (১৯২০–২২) মূলতঃ ইংৰাজৰ সৈতে সহযোগিতা বন্ধ কৰাৰ ওপৰত গুৰুত্ব দিছিল, যেনে বিদ্যালয়-চাকৰি ত্যাগ, কিন্তু আইন অমান্য আন্দোলনে প্ৰত্যক্ষভাৱে আইন ভংগৰ ওপৰত জোৰ দিছিল।
- আদৰ্শ: অহিংসা, সত্যাগ্ৰহ, স্বাধীনতাৰ প্ৰতি জাগৰণ।
- কাৰ্যসূচী: লৱণ আইন ভংগ, বিদেশী সামগ্ৰী বৰ্জন, আইন অমান্য।
- পাৰ্থক্য: অসহযোগ আন্দোলন পৰোক্ষ আছিল, আইন অমান্য প্ৰত্যক্ষভাৱে আইনৰ বিৰোধিতা কৰিছিল।
৩৪। ভাৰত-ত্যাগ আন্দোলনৰ কাৰণ আৰু ফলাফল ব্যাখ্যা কৰা। (Explain the causes and effects of the Quit India Movement.)
উত্তৰ: ভাৰত-ত্যাগ আন্দোলন ১৯৪২ চনত মহাত্মা গান্ধীৰ নেতৃত্বত আৰম্ভ হৈছিল। ইয়াৰ মূল কাৰণ আছিল দ্বিতীয় বিশ্বযুদ্ধৰ সময়ত ইংৰাজৰ স্বৈৰাচাৰী শাসন আৰু ভাৰতীয়সকলৰ স্বাধীনতাৰ দাবী অগ্ৰাহ্য কৰা। কেবিনেট মিছনৰ ব্যৰ্থতা আৰু যুদ্ধত ভাৰতক জড়িত কৰাৰ সিদ্ধান্তই জনসাধাৰণৰ মাজত অসন্তোষ বঢ়াইছিল। গান্ধীজীয়ে “কৰো না মৰো”ৰ আহ্বান দি ইংৰাজক ভাৰত ত্যাগ কৰিবলৈ কৈছিল। এই আন্দোলনে ভাৰতীয় সংবিধানৰ প্ৰণয়নত প্ৰভাৱ পেলাইছিল, কিয়নো ই স্বাধীনতাৰ সংগ্ৰামক তীব্ৰতৰ কৰিছিল। ফলাফল হিচাপে ইংৰাজে কঠোৰ দমননীতি গ্ৰহণ কৰিছিল, হাজাৰ হাজাৰ লোকক গ্ৰেপ্তাৰ কৰা হৈছিল, কিন্তু ই স্বাধীনতাৰ পথ মুকলি কৰিছিল। ১৯৪৭ চনত ভাৰত স্বাধীন হোৱাত এই আন্দোলনৰ ভূমিকা গুৰুত্বপূৰ্ণ আছিল।
- কাৰণ: দ্বিতীয় বিশ্বযুদ্ধ, কেবিনেট মিছনৰ ব্যৰ্থতা, ইংৰাজৰ শোষণ।
- ফলাফল: কঠোৰ দমন, জনসাধাৰণৰ জাগৰণ, স্বাধীনতাৰ পথ প্ৰশস্ত।
৩৫। ভাৰতীয় ৰাজনৈতিক ব্যৱস্থাত স্বাধীনতা আন্দোলনৰ পৰম্পৰাৰ বিষয়ে এটি টোকা লিখা। (Write a note on the legacies of the freedom movement in the Indian Political System.)
উত্তৰ: ভাৰতৰ স্বাধীনতা আন্দোলনে ভাৰতীয় ৰাজনৈতিক ব্যৱস্থাত গভীৰ প্ৰভাৱ পেলাইছে। ঔপনিৱেশিক শাসনৰ বিৰুদ্ধে জাতীয়তাবাদী সংগ্ৰামে সংবিধান প্ৰণয়নৰ ভিত্তি স্থাপন কৰিছিল। এই আন্দোলনে জনসাধাৰণক স্বাধীনতা আৰু গণতন্ত্ৰৰ মূল্য সম্পৰ্কে সচেতন কৰিছিল, যি সংবিধানত প্ৰতিফলিত হৈছে। গান্ধীৰ অহিংসা আৰু সত্যাগ্ৰহৰ আদৰ্শই ৰাজনৈতিক ব্যৱস্থাত শান্তিপূৰ্ণ প্ৰতিবাদৰ পৰম্পৰা গঢ়ি তুলিছিল। সংবিধান সভাই ধৰ্মনিৰপেক্ষতা, ঐক্য আৰু সহনশীলতাৰ ওপৰত গুৰুত্ব দিছিল, যি স্বাধীনতা আন্দোলনৰ ফল। এই আন্দোলনে বিভিন্ন জাতি, ভাষা আৰু ধৰ্মৰ মাজত সংহতিৰ চেতনা জগাইছিল, যাৰ প্ৰভাৱ ভাৰতৰ গণতান্ত্ৰিক ব্যৱস্থাত দেখা যায়।
- পৰম্পৰা: অহিংসা, গণতন্ত্ৰ, ধৰ্মনিৰপেক্ষতা।
- প্ৰভাৱ: জনসাধাৰণৰ অংশগ্ৰহণ, সংহতি, শান্তিপূৰ্ণ শাসন।
৩৬। ভাৰতৰ ৰাজনীতিত ১৯৪২ চনৰ ভাৰত-ত্যাগ আন্দোলনৰ পৰম্পৰাৰ বিষয়ে আলোচনা কৰা। (Discuss the legacy of the Quit India Movement of 1942 in Politics in India.)
উত্তৰ: ১৯৪২ চনৰ ভাৰত-ত্যাগ আন্দোলনে ভাৰতৰ ৰাজনীতিত স্থায়ী পৰম্পৰা সৃষ্টি কৰিছে। এই আন্দোলনত গান্ধীজীৰ “কৰো না মৰো”ৰ আহ্বানে জনসাধাৰণক ইংৰাজৰ বিৰুদ্ধে একত্ৰিত কৰিছিল। ইয়াৰ ফলত ভাৰতীয় ৰাজনীতিত গণ-আন্দোলনৰ শক্তি প্ৰতিষ্ঠিত হৈছিল। আন্দোলনৰ তীব্ৰতাই ইংৰাজক স্বাধীনতা দানৰ বাবে বাধ্য কৰিছিল, যাৰ পৰিণতিত ১৯৪৭ চনত ভাৰত স্বাধীন হৈছিল। সংবিধান প্ৰণয়নতো ইয়াৰ প্ৰভাৱ পৰিছিল, কিয়নো ই জনসাধাৰণৰ সাৰ্বভৌমত্বৰ ধাৰণাক গুৰুত্ব দিছিল। আন্দোলনে গণতান্ত্ৰিক মূল্যবোধক শক্তিশালী কৰি ৰাজনৈতিক সচেতনতা বৃদ্ধি কৰিছিল। পিছলৈ এই পৰম্পৰাই ভাৰতীয় ৰাজনীতিত প্ৰতিবাদ আৰু সংগ্ৰামৰ পথ দেখুৱাইছে।
- পৰম্পৰা: গণ-আন্দোলন, স্বাধীনতাৰ তীব্ৰতা।
- প্ৰভাৱ: গণতন্ত্ৰৰ শক্তি, ৰাজনৈতিক জাগৰণ।
৩৭। ভাৰতৰ ৰাজনৈতিক ব্যৱস্থাৰ ওপৰত জাতীয় আন্দোলনৰ প্ৰভাৱ বৰ্ণনা কৰা। (Narrate the legacy of the Nationalist Movement on the Political System of India.)
উত্তৰ: জাতীয় আন্দোলনে ভাৰতৰ ৰাজনৈতিক ব্যৱস্থা গঢ় দিয়াত গুৰুত্বপূৰ্ণ ভূমিকা পালন কৰিছে। ঔপনিৱেশিক শাসনৰ বিৰুদ্ধে এই সংগ্ৰামে ভাৰতীয় সংবিধানত গণতন্ত্ৰ, ধৰ্মনিৰপেক্ষতা আৰু সামাজিক ন্যায়ৰ মূল্য স্থাপন কৰিছিল। গান্ধীৰ অহিংসা আৰু জনসাধাৰণৰ অংশগ্ৰহণৰ আদৰ্শই ৰাজনৈতিক ব্যৱস্থাত শান্তিপূৰ্ণ প্ৰতিবাদৰ পৰম্পৰা গঢ়ি তুলিছিল। আন্দোলনে বিভিন্ন জাতি, ধৰ্ম আৰু ভাষাৰ মাজত ঐক্যৰ চেতনা জগাইছিল, যি সংবিধান সভাৰ কামত প্ৰতিফলিত হৈছিল। ইয়াৰ ফলত ভাৰতৰ ৰাজনৈতিক ব্যৱস্থা এখন বৈচিত্ৰ্যপূৰ্ণ আৰু সংহতিশীল গণতন্ত্ৰ হিচাপে গঢ়ি উঠিছে। স্বাধীনতাৰ পিছতো এই পৰম্পৰা জনসাধাৰণৰ ক্ষমতা আৰু অধিকাৰৰ প্ৰতি সচেতনতা বজাই ৰাখিছে।
- প্ৰভাৱ: গণতন্ত্ৰ, ঐক্য, ধৰ্মনিৰপেক্ষতা।
- পৰম্পৰা: অহিংস সংগ্ৰাম, জনসাধাৰণৰ শক্তি।
৩৮। ভাৰতীয় সংবিধানৰ প্ৰস্তাৱনাত উল্লেখিত আদৰ্শ আৰু আশা-আকাংক্ষাসমূহৰ ওপৰত মন্তব্য আগবঢ়োৱা। (Comment on the ideals and aspirations expressed in the Preamble of the Indian Constitution.)
উত্তৰ: ভাৰতীয় সংবিধানৰ প্ৰস্তাৱনা হৈছে সংবিধানৰ আত্মা, য’ত জনসাধাৰণৰ আশা-আকাংক্ষা আৰু আদৰ্শ প্ৰকাশ পাইছে। ই ভাৰতক এখন সাৰ্বভৌম, গণতান্ত্ৰিক গণৰাজ্য হিচাপে ঘোষণা কৰে, য’ত জনগণৰ ক্ষমতা সৰ্বোচ্চ। স্বাধীনতা সংগ্ৰামৰ পৰম্পৰাৰ পৰা অনুপ্ৰাণিত হৈ ই সমতা, স্বাধীনতা, ন্যায় আৰু ভাতৃত্ববোধৰ আদৰ্শক গুৰুত্ব দিয়ে। চৰিত্ৰত ধৰ্মনিৰপেক্ষ আৰু সমাজবাদী হোৱাৰ কথা উল্লেখ কৰি ই সামাজিক-অৰ্থনৈতিক ন্যায়ৰ প্ৰতিশ্ৰুতি দিয়ে। সংবিধান সভাই ভাৰতৰ বৈচিত্ৰ্যপূৰ্ণ সমাজৰ প্ৰতি সহনশীলতা আৰু ঐক্যৰ ভাৱনা প্ৰকাশ কৰিছে, যি প্ৰস্তাৱনাত স্পষ্ট। এই আদৰ্শসমূহে ভাৰতৰ জাতীয়তাবাদী আন্দোলনৰ সপোনক প্ৰতিফলিত কৰে।
- আদৰ্শ: সাৰ্বভৌমত্ব, গণতন্ত্ৰ, ধৰ্মনিৰপেক্ষতা, সমাজবাদ।
- আশা-আকাংক্ষা: ন্যায়, স্বাধীনতা, সমতা, ভাতৃত্ববোধ।
৩৯। ভাৰতীয় সংবিধানৰ প্ৰস্তাৱনাৰ প্ৰাসঙ্গিকতা পৰীক্ষা কৰা। (Examine the relevance of the Preamble of the Indian Constitution.)
উত্তৰ: ভাৰতীয় সংবিধানৰ প্ৰস্তাৱনাৰ প্ৰাসঙ্গিকতা আজিও অপৰিসীম। ই সংবিধানৰ মূল লক্ষ্য আৰু দৰ্শনক সংক্ষেপে প্ৰকাশ কৰে, যি ভাৰতৰ বৈচিত্ৰ্যপূৰ্ণ সমাজত ঐক্য আৰু সংহতিৰ ভিত্তি। প্ৰস্তাৱনাই জনসাধাৰণক সাৰ্বভৌম ক্ষমতাৰ অধিকাৰী হিচাপে স্থাপন কৰি গণতন্ত্ৰক শক্তিশালী কৰে। ধৰ্মনিৰপেক্ষতা আৰু সমাজবাদৰ আদৰ্শই সাম্প্ৰদায়িকতা আৰু অৰ্থনৈতিক বিষমতাৰ সমস্যা সমাধানৰ পথ দেখুৱায়। স্বাধীনতা সংগ্ৰামৰ পৰা উদ্ভৱ হোৱা এই প্ৰস্তাৱনা ন্যায় আৰু সমতাৰ প্ৰতিশ্ৰুতিৰ জৰিয়তে জনসাধাৰণৰ আশা পূৰণ কৰে। সময়ৰ সৈতে ইয়াৰ প্ৰাসঙ্গিকতা বাঢ়িছে, কিয়নো ই শাসনৰ নৈতিক ভিত্তি প্ৰদান কৰে।
- প্ৰাসঙ্গিকতা: গণতন্ত্ৰৰ ভিত্তি, ঐক্যৰ প্ৰতীক।
- গুৰুত্ব: ন্যায়ৰ নিশ্চয়তা, সামাজিক সংহতি।
৪০। ভাৰতৰ সংবিধান ৰচনা সম্পর্কে এখন ৰচনা লিখা। (Write an essay on the making of the Indian Constitution.)
উত্তৰ: ভাৰতৰ সংবিধান ৰচনা এটা জটিল আৰু ঐতিহাসিক প্ৰক্ৰিয়া আছিল, যি স্বাধীনতা সংগ্ৰামৰ পিছত আৰম্ভ হৈছিল। দ্বিতীয় বিশ্বযুদ্ধৰ পৰিৱেশত ঔপনিৱেশিক শাসনৰ পৰা মুক্তি পাই ভাৰতীয়সকলে নিজৰ শাসন ব্যৱস্থা গঢ়িবলৈ সংবিধান সভা গঠন কৰিছিল। ১৯৪৬ চনত কেবিনেট মিছনৰ পৰিকল্পনাৰ জৰিয়তে এই সভাৰ কাম আৰম্ভ হয় আৰু ৯ ডিচেম্বৰত প্ৰথম অধিৱেশন বহে। সংবিধান সভাই ভাৰতৰ ধৰ্ম, ভাষা, জাত-পাতৰ বৈচিত্ৰ্যৰ মাজত সহনশীলতা আৰু ঐক্যৰ ভিত্তিত কাম কৰিছিল। সাম্প্ৰদায়িক বিভাজনৰ পিছতো সভাই সকলোৰে বাবে গ্ৰহণযোগ্য সংবিধান প্ৰস্তুত কৰিছিল। ১৯৪৯ চনৰ ২৬ নৱেম্বৰত সংবিধান গৃহীত হয় আৰু ১৯৫০ চনৰ ২৬ জানুৱাৰীত কাৰ্যকৰী হয়। ই গণতন্ত্ৰ, ধৰ্মনিৰপেক্ষতা আৰু ন্যায়ৰ আদৰ্শক প্ৰতিষ্ঠা কৰে।
- প্ৰক্ৰিয়া: কেবিনেট মিছন, সংবিধান সভাৰ গঠন।
- বৈশিষ্ট্য: বৈচিত্ৰ্যৰ মাজত ঐক্য, গণতান্ত্ৰিক মূল্য।
৪১। “ভাৰতবৰ্ষ এখন সার্বভৌম, সমাজবাদী, ধৰ্মনিৰপেক্ষ গণতান্ত্ৰিক গণৰাজ্য।” আলোচনা কৰা। ("India is a sovereign, socialist, secular democratic republic." Discuss.)
উত্তৰ: ভাৰতীয় সংবিধানৰ প্ৰস্তাৱনাই ভাৰতক “সাৰ্বভৌম, সমাজবাদী, ধৰ্মনিৰপেক্ষ গণতান্ত্ৰিক গণৰাজ্য” হিচাপে সংজ্ঞায়িত কৰে। “সাৰ্বভৌম” মানে ভাৰতৰ শাসন ক্ষমতা জনগণৰ হাতত আৰু বাহিৰা হস্তক্ষেপৰ পৰা মুক্ত। “সমাজবাদী” শব্দটোৱে সামাজিক-অৰ্থনৈতিক সমতাৰ প্ৰতি দায়বদ্ধতা প্ৰকাশ কৰে, যি ১৯৭৬ চনৰ ৪২ তম সংশোধনীৰ জৰিয়তে যোগ কৰা হৈছিল। “ধৰ্মনিৰপেক্ষ” অৰ্থ চৰকাৰৰ ধৰ্মৰ প্ৰতি নিৰপেক্ষতা, যি ভাৰতৰ বৈচিত্ৰ্যপূৰ্ণ সমাজত গুৰুত্বপূৰ্ণ। “গণতান্ত্ৰিক” আৰু “গণৰাজ্য”ই জনগণৰ দ্বাৰা নিৰ্বাচিত শাসন আৰু ৰাজতন্ত্ৰৰ অনুপস্থিতিক বুজায়। এই শব্দসমূহে স্বাধীনতা সংগ্ৰামৰ আদৰ্শক প্ৰতিফলিত কৰে।
- বৈশিষ্ট্য: সাৰ্বভৌমত্ব, সমতা, নিৰপেক্ষতা।
- প্ৰভাৱ: গণতন্ত্ৰৰ শক্তি, সামাজিক ন্যায়।
৪২। ভাৰতত সংবিধানৰ প্ৰস্তাৱনাত সন্নিৱিষ্ট কৰা আদৰ্শসমূহ ব্যাখ্যা কৰা। (Explain the ideals set forth in the Preamble to the Indian Constitution.)
উত্তৰ: ভাৰতীয় সংবিধানৰ প্ৰস্তাৱনাত সন্নিৱিষ্ট আদৰ্শসমূহ হৈছে ভাৰতৰ শাসন ব্যৱস্থাৰ মূল ভিত্তি। ই ভাৰতক সাৰ্বভৌম গণতান্ত্ৰিক গণৰাজ্য হিচাপে ঘোষণা কৰি জনগণৰ ক্ষমতাক স্বীকৃতি দিয়ে। সমাজবাদী আদৰ্শই অৰ্থনৈতিক সমতা আৰু সামাজিক ন্যায়ৰ প্ৰতিশ্ৰুতি দিয়ে। ধৰ্মনিৰপেক্ষতাই সকলো ধৰ্মৰ প্ৰতি সমান দৃষ্টিভংগীৰ নিশ্চয়তা প্ৰদান কৰে। ন্যায়, স্বাধীনতা, সমতা আৰু ভাতৃত্ববোধৰ আদৰ্শই জনসাধাৰণৰ মৌলিক অধিকাৰ আৰু সংহতিৰ ওপৰত গুৰুত্ব দিয়ে। স্বাধীনতা সংগ্ৰামৰ পৰা উৎপন্ন এই আদৰ্শসমূহে ভাৰতৰ বৈচিত্ৰ্যৰ মাজত ঐক্যৰ পথ দেখুৱায়।
- আদৰ্শ: গণতন্ত্ৰ, সমাজবাদ, ধৰ্মনিৰপেক্ষতা।
- লক্ষ্য: ন্যায়, স্বাধীনতা, ভাতৃত্ববোধ।
৪৩। ভাৰতৰ সংবিধানৰ প্ৰস্তাৱনা আলোচনা কৰা আৰু ইয়াৰ তাৎপৰ্য লিখা। (Discuss the Preamble in the Indian Constitution and write its significance.)
উত্তৰ: ভাৰতীয় সংবিধানৰ প্ৰস্তাৱনা হৈছে সংবিধানৰ প্ৰথম আৰু গুৰুত্বপূৰ্ণ অংশ, যি সংবিধানৰ আদৰ্শ আৰু লক্ষ্যসমূহৰ সংক্ষিপ্ত প্ৰকাশ। ই ভাৰতক এখন সাৰ্বভৌম, সমাজবাদী, ধৰ্মনিৰপেক্ষ, গণতান্ত্ৰিক গণৰাজ্য হিচাপে ঘোষণা কৰে। স্বাধীনতা সংগ্ৰামৰ পৰম্পৰাৰ পৰা উৎপন্ন এই প্ৰস্তাৱনাই জনসাধাৰণক শাসনৰ কেন্দ্ৰবিন্দু হিচাপে স্থাপন কৰি তেওঁলোকৰ হাতত সাৰ্বভৌম ক্ষমতা অৰ্পণ কৰে। ই ন্যায়, স্বাধীনতা, সমতা আৰু ভাতৃত্ববোধৰ আদৰ্শক প্ৰতিষ্ঠা কৰে, যি ভাৰতৰ বৈচিত্ৰ্যপূৰ্ণ সমাজত ঐক্য আৰু সংহতিৰ ভিত্তি। সংবিধান সভাই ধৰ্ম, ভাষা আৰু জাত-পাতৰ বিভিন্নতাৰ মাজত সহনশীলতাৰ ভাৱনাৰে প্ৰস্তাৱনা ৰচনা কৰিছিল। “সমাজবাদী” আৰু “ধৰ্মনিৰপেক্ষ” শব্দ দুটা ১৯৭৬ চনৰ ৪২ তম সংশোধনীৰ জৰিয়তে যোগ কৰা হৈছিল, যিয়ে সামাজিক-অৰ্থনৈতিক সমতা আৰু ধৰ্মীয় নিৰপেক্ষতাৰ প্ৰতি ভাৰতৰ দায়বদ্ধতাক জোৰ দিছে। ইয়াৰ তাৎপৰ্য এই যে, প্ৰস্তাৱনাই সংবিধানৰ দৰ্শন আৰু উদ্দেশ্যৰ পথ প্ৰদৰ্শক হিচাপে কাম কৰে। ই শাসন ব্যৱস্থাৰ নৈতিক ভিত্তি প্ৰদান কৰাৰ লগতে ভাৰতৰ জনগণৰ আশা-আকাংক্ষাক প্ৰতিফলিত কৰে। আদালতেও প্ৰস্তাৱনাক সংবিধানৰ ব্যাখ্যাৰ ক্ষেত্ৰত গুৰুত্বপূৰ্ণ গণ্য কৰে।
- আদৰ্শ: সাৰ্বভৌমত্ব, গণতন্ত্ৰ, সমাজবাদ, ধৰ্মনিৰপেক্ষতা।
- তাৎপৰ্য: দৰ্শনৰ ভিত্তি, জনগণৰ ক্ষমতাৰ প্ৰতীক, ন্যায়ৰ নিশ্চয়তা।
৮৮। ভাৰতীয় সংবিধানৰ প্ৰস্তাৱনাৰ প্ৰাসঙ্গিকতা সংবিধানৰ উদ্দেশ্য আৰু লক্ষ্য বুজিবলৈ আলোচনা কৰা। (Discuss the relevance of the Preamble of the Indian Constitution in understanding the aims and objectives of the Constitution.)
উত্তৰ: ভাৰতীয় সংবিধানৰ প্ৰস্তাৱনা সংবিধানৰ উদ্দেশ্য আৰু লক্ষ্য বুজিবলৈ এক অপৰিহাৰ্য আহিলা। ই সংবিধানৰ মূল দৰ্শন আৰু জনসাধাৰণৰ আকাংক্ষাৰ সংক্ষিপ্ত ৰূপ প্ৰকাশ কৰে। প্ৰস্তাৱনাই ভাৰতক সাৰ্বভৌম, সমাজবাদী, ধৰ্মনিৰপেক্ষ, গণতান্ত্ৰিক গণৰাজ্য হিচাপে সংজ্ঞায়িত কৰি ইয়াৰ প্ৰধান লক্ষ্য—জনগণৰ ক্ষমতা, সমতা আৰু ন্যায়ৰ প্ৰতিষ্ঠা—স্পষ্ট কৰে। স্বাধীনতা সংগ্ৰামৰ পৰা উদ্ভৱ হোৱা এই প্ৰস্তাৱনাই ন্যায়, স্বাধীনতা, সমতা আৰু ভাতৃত্ববোধৰ আদৰ্শৰ জৰিয়তে সংবিধানৰ উদ্দেশ্যক পৰিচিত কৰে। ই ভাৰতৰ বৈচিত্ৰ্যপূৰ্ণ সমাজত সহনশীলতা আৰু ঐক্যৰ পথ দেখুৱাইছে, যি সংবিধান সভাৰ মূল লক্ষ্য আছিল। প্ৰস্তাৱনাৰ প্ৰাসঙ্গিকতা এই যে, ই সংবিধানৰ আইনী আৰু নৈতিক ভিত্তি হিচাপে কাম কৰে। ইয়াৰ জৰিয়তে সামাজিক-অৰ্থনৈতিক প্ৰগতি আৰু ধৰ্মীয় নিৰপেক্ষতাৰ উদ্দেশ্য স্পষ্ট হয়। ভাৰতৰ আদালতে প্ৰস্তাৱনাক সংবিধানৰ ব্যাখ্যাৰ ক্ষেত্ৰত গাইড হিচাপে গ্ৰহণ কৰে, যাৰ ফলত ইয়াৰ প্ৰাসঙ্গিকতা আৰু বৃদ্ধি পায়। সময়ৰ সৈতে ই ভাৰতীয় গণতন্ত্ৰৰ গতিশীলতাৰ সৈতে খাপ খাই চলিছে।
- প্ৰাসঙ্গিকতা: উদ্দেশ্যৰ পথ প্ৰদৰ্শক, গণতন্ত্ৰৰ মূল।
- লক্ষ্য: সামাজিক ন্যায়, ঐক্য, স্বাধীনতাৰ নিশ্চয়তা।
৪৫। ভাৰতৰ সংবিধানখনক সামাজিক আৰু অৰ্থনৈতিক প্ৰগতিৰ খতিয়ান হিচাপে মূল্যায়ন কৰা। (Evaluate the Constitution of India as an instrument of social and economic development.)
উত্তৰ: ভাৰতৰ সংবিধান সামাজিক আৰু অৰ্থনৈতিক প্ৰগতিৰ এক শক্তিশালী খতিয়ান হিচাপে কাম কৰে। স্বাধীনতাৰ পিছত ভাৰতৰ সংমিশ্ৰিত সমাজত সামাজিক বিষমতা আৰু অৰ্থনৈতিক পশ্চাদপদতাৰ সমস্যা সমাধানৰ বাবে সংবিধান সভাই এই দস্তাবেজ ৰচনা কৰিছিল। প্ৰস্তাৱনাত “সমাজবাদী” শব্দৰ জৰিয়তে অৰ্থনৈতিক সমতাৰ প্ৰতিশ্ৰুতি দিয়া হৈছে, যি ১৯৭৬ চনত যোগ কৰা হৈছিল। “ধৰ্মনিৰপেক্ষ” আদৰ্শই সামাজিক সংহতি আৰু সাম্প্ৰদায়িক সম্প্ৰীতিৰ পথ মুকলি কৰিছে। সংবিধানৰ মৌলিক অধিকাৰ আৰু নিৰ্দেশাত্মক নীতিসমূহে শিক্ষা, স্বাস্থ্য, আৰু সমান সুযোগৰ জৰিয়তে সামাজিক উন্নয়নৰ পথ প্ৰশস্ত কৰিছে। ৭৩ নং সংশোধনীৰ জৰিয়তে পঞ্চায়তীৰাজ ব্যৱস্থাই তৃণমূল পৰ্যায়ত অৰ্থনৈতিক আৰু সামাজিক ক্ষমতায়নৰ সুবিধা প্ৰদান কৰিছে। সংৰক্ষণৰ ব্যৱস্থাই অনুসূচিত জাতি-জনজাতি আৰু মহিলাৰ উন্নতিৰ পথ দেখুৱাইছে। কিন্তু সমালোচকৰ মতে, সংবিধানে কেতিয়াবা স্থানীয় নেতাৰ ক্ষমতাৰ অপব্যৱহাৰ ৰোধ কৰাত ব্যৰ্থ হৈছে। তথাপিও, ই গণতান্ত্ৰিক বিকেন্দ্ৰীকৰণ আৰু সামাজিক ন্যায়ৰ জৰিয়তে প্ৰগতিৰ পথত গুৰুত্বপূৰ্ণ ভূমিকা পালন কৰিছে।
- ভূমিকা: সমতাৰ নিশ্চয়তা, সামাজিক ঐক্য।
- সীমা: বাস্তৱায়নৰ সমস্যা, ক্ষমতাৰ অপব্যৱহাৰ।
৪৬। ভাৰতৰ সংবিধানৰ প্ৰস্তাৱনাৰ বিষয়ে চমুটোকা লিখা। (Write a short note on the Preamble to the Constitution of India.)
উত্তৰ: ভাৰতৰ সংবিধানৰ প্ৰস্তাৱনা হৈছে সংবিধানৰ প্ৰাৰম্ভিক অংশ, যি ইয়াৰ মূল আদৰ্শ আৰু লক্ষ্যসমূহৰ সংক্ষিপ্ত প্ৰকাশ। ই ভাৰতক এখন সাৰ্বভৌম, সমাজবাদী, ধৰ্মনিৰপেক্ষ, গণতান্ত্ৰিক গণৰাজ্য হিচাপে সংজ্ঞায়িত কৰে। স্বাধীনতা সংগ্ৰামৰ পৰম্পৰাৰ পৰা উৎপন্ন এই প্ৰস্তাৱনাই জনগণক শাসনৰ কেন্দ্ৰবিন্দু হিচাপে স্থাপন কৰি তেওঁলোকৰ সাৰ্বভৌমত্বক স্বীকৃতি দিয়ে। ই ন্যায়, স্বাধীনতা, সমতা আৰু ভাতৃত্ববোধৰ আদৰ্শক প্ৰতিষ্ঠা কৰে, যি ভাৰতৰ বৈচিত্ৰ্যপূৰ্ণ সমাজত ঐক্যৰ ভিত্তি। সংবিধান সভাই সহনশীলতা আৰু সংহতিৰ ভাৱনাৰে ইয়াক ৰচনা কৰিছিল। ১৯৭৬ চনৰ ৪২ তম সংশোধনীৰ জৰিয়তে “সমাজবাদী” আৰু “ধৰ্মনিৰপেক্ষ” শব্দ যোগ কৰা হৈছিল, যিয়ে সামাজিক-অৰ্থনৈতিক সমতা আৰু ধৰ্মীয় নিৰপেক্ষতাৰ ওপৰত জোৰ দিয়ে। প্ৰস্তাৱনা সংবিধানৰ দৰ্শনৰ পথ প্ৰদৰ্শক হিচাপে কাম কৰে আৰু আইনী ব্যাখ্যাৰ ক্ষেত্ৰতো গুৰুত্বপূৰ্ণ। ই জনসাধাৰণৰ আশা-আকাংক্ষাৰ প্ৰতিফলন ঘটায় আৰু শাসনৰ নৈতিক ভিত্তি প্ৰদান কৰে।
- বৈশিষ্ট্য: সাৰ্বভৌমত্ব, গণতন্ত্ৰ, সমতা।
- গুৰুত্ব: দৰ্শনৰ ভিত্তি, জনগণৰ ক্ষমতাৰ প্ৰতীক।
৪৭। ভাৰতৰ সংবিধানৰ উদ্দেশ্য আৰু দৰ্শন ব্যাখ্যা কৰা। (Discuss the Objectives and the Philosophy of the Constitution of India.)
উত্তৰ: ভাৰতৰ সংবিধানৰ উদ্দেশ্য আৰু দৰ্শন স্বাধীনতা সংগ্ৰামৰ পৰম্পৰা আৰু ভাৰতৰ বৈচিত্ৰ্যপূৰ্ণ সমাজৰ প্ৰয়োজনীয়তাৰ ওপৰত ভিত্তি কৰি গঢ়ি উঠিছে। ইয়াৰ মূল উদ্দেশ্য হৈছে গণতান্ত্ৰিক শাসন ব্যৱস্থা প্ৰতিষ্ঠা কৰা, য’ত জনগণৰ সাৰ্বভৌমত্ব সৰ্বোচ্চ। প্ৰস্তাৱনাত উল্লেখিত ন্যায়, স্বাধীনতা, সমতা আৰু ভাতৃত্ববোধৰ আদৰ্শই সামাজিক, অৰ্থনৈতিক আৰু ৰাজনৈতিক ন্যায়ৰ প্ৰতিশ্ৰুতি দিয়ে। সংবিধান সভাই ধৰ্ম, ভাষা আৰু জাত-পাতৰ বিভিন্নতাৰ মাজত সহনশীলতা আৰু ঐক্যৰ দৰ্শনৰ ওপৰত গুৰুত্ব দিছিল। “সমাজবাদী” আদৰ্শই অৰ্থনৈতিক বিষমতা দূৰ কৰি সমতামূলক সমাজ গঢ়াৰ লক্ষ্য ৰাখে, আনহাতে “ধৰ্মনিৰপেক্ষ” শব্দই সাম্প্ৰদায়িক সম্প্ৰীতিৰ পথ দেখুৱায়। সংবিধানৰ দৰ্শন হৈছে এখন ন্যায়পূৰ্ণ সমাজ গঢ়া, য’ত সকলোৰে মৌলিক অধিকাৰ আৰু মৰ্যাদা সুৰক্ষিত থাকে। ইয়াৰ নিৰ্দেশাত্মক নীতিসমূহে শিক্ষা, স্বাস্থ্য আৰু কল্যাণৰ জৰিয়তে প্ৰগতিৰ পথ প্ৰশস্ত কৰে। সংবিধানে গণতন্ত্ৰৰ সৈতে সামাজিক-অৰ্থনৈতিক পৰিৱৰ্তনৰ সমন্বয় সাধন কৰিব বিচাৰে।
- উদ্দেশ্য: গণতন্ত্ৰ, ন্যায়, সমতা।
- দৰ্শন: ঐক্য, সহনশীলতা, সামাজিক প্ৰগতি।
৪৮। ভাৰতৰ সংবিধানৰ প্ৰস্তাৱনাত উল্লেখিত ‘ঐক্য’ আৰু ‘সংহতি’ শব্দৰ পৰা আপুনি কি বুজে? (What do you understand by the terms ‘unity’ and ‘integrity’ as mentioned in the Preamble of the Constitution?)
উত্তৰ: ভাৰতীয় সংবিধানৰ প্ৰস্তাৱনাত ‘ঐক্য’ আৰু ‘সংহতি’ শব্দ দুটা দেশৰ জাতীয়তাবাদী আন্দোলনৰ পৰম্পৰা আৰু বৈচিত্ৰ্যপূৰ্ণ সমাজৰ প্ৰতি দায়বদ্ধতাৰ প্ৰতীক। ‘ঐক্য’ শব্দটোৱে ভাৰতৰ বিভিন্ন ধৰ্ম, ভাষা, সংস্কৃতি আৰু জাতিৰ মাজত এক সুসংহত সম্পৰ্ক গঢ়ি তোলাৰ আদৰ্শক বুজায়। ই ভাৰতীয় জনগণৰ মাজত একতাৰ ভাৱনা জগাই জাতীয় সংহতিৰ পথ মুকলি কৰে। ‘সংহতি’ শব্দটোৱে দেশৰ ভৌগোলিক আৰু ৰাজনৈতিক অখণ্ডতাৰ সুৰক্ষাৰ ওপৰত জোৰ দিয়ে। ১৯৭৬ চনৰ ৪২ তম সংশোধনীৰ জৰিয়তে “ভাৰতৰ ঐক্য আৰু সংহতি” শব্দযুগ্ম প্ৰস্তাৱনাত যোগ কৰা হৈছিল, যাৰ উদ্দেশ্য আছিল বিচ্ছিন্নতাবাদী শক্তিৰ বিৰুদ্ধে দেশক সুৰক্ষিত কৰা। স্বাধীনতা সংগ্ৰামৰ সময়ত বিভিন্ন সম্প্ৰদায়ৰ মাজত যি একতা গঢ়ি উঠিছিল, সংবিধান সভাই তাক সংৰক্ষণ কৰিবলৈ এই শব্দৰ ওপৰত গুৰুত্ব দিছিল। ভাৰতৰ বৈচিত্ৰ্যৰ মাজত এই দুটা শব্দই জাতীয়তাৰ চেতনা আৰু স্থিতিশীলতাৰ ভিত্তি স্থাপন কৰে। ই জনগণক নিজৰ পাৰ্থক্যৰ মাজতো একত্ৰিত হৈ দেশৰ অগ্ৰগতিৰ বাবে কাম কৰিবলৈ প্ৰেৰণা দিয়ে।
- ১. ঐক্য: বিভিন্নতাৰ মাজত একতাৰ ভাৱনা।
- ২. সংহতি: ভৌগোলিক আৰু ৰাজনৈতিক অখণ্ডতাৰ সুৰক্ষা।
- ৩. তাৎপৰ্য: জাতীয় সংহতি আৰু স্থিতিশীলতাৰ ভিত্তি।
৪৯। ভাৰতীয় সংবিধানৰ প্ৰধান উৎসসমূহ বৰ্ণনা কৰা। (Describe the main sources of the Constitution of India.)
উত্তৰ: ভাৰতীয় সংবিধানৰ ৰচনা বিভিন্ন দেশৰ সংবিধান আৰু ঐতিহাসিক পৰম্পৰাৰ পৰা প্ৰভাৱিত। সংবিধান সভাই ভাৰতৰ বৈচিত্ৰ্যপূৰ্ণ সমাজৰ প্ৰয়োজনীয়তাৰ কথা বিবেচনা কৰি এই উৎসসমূহৰ পৰা ধাৰণা গ্ৰহণ কৰিছিল। প্ৰথম উৎস হৈছে ব্ৰিটিছ সংবিধান, যাৰ পৰা সংসদীয় গণতন্ত্ৰ, আইনৰ শাসন আৰু মন্ত্ৰীসভাৰ ধাৰণা লোৱা হৈছে। ১৯৩৫ চনৰ ভাৰত শাসন আইনো এটা গুৰুত্বপূৰ্ণ উৎস, যিৰ পৰা কেন্দ্ৰীয় আৰু প্ৰাদেশিক শাসনৰ কাঠামো আৰু জৰুৰীকালীন বিধান গ্ৰহণ কৰা হৈছে। আমেৰিকাৰ সংবিধানৰ পৰা মৌলিক অধিকাৰ, ন্যায়পালিকাৰ স্বাধীনতা আৰু প্ৰাক-পৰ্যালোচনাৰ ধাৰণা লোৱা হৈছে। আয়াৰলেণ্ডৰ সংবিধানৰ পৰা নিৰ্দেশাত্মক নীতি আৰু ৰাষ্ট্ৰপতিৰ নিৰ্বাচন পদ্ধতি গ্ৰহণ কৰা হৈছে। কানাডাৰ সংবিধানৰ পৰা সংঘীয় কাঠামো আৰু কেন্দ্ৰ-ৰাজ্য সম্পৰ্কৰ ধাৰণা আহৰণ কৰা হৈছে। ফ্ৰান্সৰ সংবিধানৰ পৰা স্বাধীনতা, সমতা আৰু ভাতৃত্ববোধৰ আদৰ্শ লোৱা হৈছে। ইয়াৰ উপৰিও ভাৰতৰ নিজৰ স্বাধীনতা সংগ্ৰাম আৰু জাতীয়তাবাদী আন্দোলনে ধৰ্মনিৰপেক্ষতা আৰু সামাজিক ন্যায়ৰ ধাৰণা প্ৰদান কৰিছে। এই উৎসসমূহৰ সংমিশ্ৰণে ভাৰতীয় সংবিধানক একক আৰু ব্যাপক কৰি তুলিছে।
- ১. ব্ৰিটিছ সংবিধান: সংসদীয় শাসন, আইনৰ শাসন।
- ২. ১৯৩৫ চনৰ ভাৰত শাসন আইন: সংঘীয় কাঠামো, জৰুৰীকালীন বিধান।
- ৩. আমেৰিকাৰ সংবিধান: মৌলিক অধিকাৰ, ন্যায়পালিকাৰ স্বাধীনতা।
- ৪. ভাৰতৰ স্বাধীনতা সংগ্ৰাম: ধৰ্মনিৰপেক্ষতা, সামাজিক ন্যায়।
৫০। “ভাৰতীয় সংবিধানখন এখন ধাৰ কৰি অনা সংবিধান।”—আলোচনা কৰা। ("The Constitution of India is a borrowed Constitution." Discuss.)
উত্তৰ: “ভাৰতীয় সংবিধানখন এখন ধাৰ কৰি অনা সংবিধান” বুলি কোৱা হয়, কাৰণ ই বিভিন্ন দেশৰ সংবিধানৰ পৰা উল্লেখযোগ্য উপাদান গ্ৰহণ কৰিছে। সংবিধান সভাই ভাৰতৰ জটিল সমাজৰ প্ৰয়োজনীয়তা পূৰণৰ বাবে বিশ্বৰ শ্ৰেষ্ঠ সংবিধানসমূহৰ পৰা ধাৰণা আহৰণ কৰিছিল। ব্ৰিটিছ সংবিধানৰ পৰা সংসদীয় গণতন্ত্ৰ আৰু আইনৰ শাসন, আমেৰিকাৰ সংবিধানৰ পৰা মৌলিক অধিকাৰ আৰু ন্যায়পালিকাৰ স্বাধীনতা, আয়াৰলেণ্ডৰ পৰা নিৰ্দেশাত্মক নীতি আৰু কানাডাৰ পৰা সংঘীয় ব্যৱস্থা গ্ৰহণ কৰা হৈছে। ১৯৩৫ চনৰ ভাৰত শাসন আইনৰ পৰা কেন্দ্ৰ-ৰাজ্য সম্পৰ্ক আৰু জৰুৰীকালীন বিধান লোৱা হৈছে। কিন্তু এই ধাৰ কৰা উপাদানসমূহক ভাৰতৰ নিজস্ব পৰিস্থিতিৰ সৈতে খাপ খুৱাই সংবিধানক একক কৰা হৈছে। স্বাধীনতা সংগ্ৰামৰ পৰা ধৰ্মনিৰপেক্ষতা, সামাজিক ন্যায় আৰু ঐক্যৰ আদৰ্শ ভাৰতৰ নিজৰ অৱদান। সমালোচকৰ মতে, এই ধাৰ কৰা প্ৰকৃতিৰ বাবে সংবিধানৰ মৌলিকত্ব কম, কিন্তু এইটো সত্য যে সংবিধান সভাই বিদেশী উৎসৰ পৰা লোৱা ধাৰণাসমূহক ভাৰতীয় পৰিপ্ৰেক্ষিতত পৰিমাৰ্জন কৰি এক নতুন ৰূপ দিছে। তেনেদৰে, ই কেৱল ধাৰ কৰা নহয়, ভাৰতৰ প্ৰয়োজনৰ সৈতে মিলি গঢ়া এখন সংবিধান।
- ১. ধাৰ কৰা উৎস: ব্ৰিটিছ, আমেৰিকাৰ, আয়াৰলেণ্ডৰ সংবিধান।
- ২. ভাৰতীয় অৱদান: ধৰ্মনিৰপেক্ষতা, সামাজিক ন্যায়।
- ৩. মূল্যায়ন: ধাৰ কৰা হ’লেও ভাৰতীয় পৰিস্থিতিৰ সৈতে খাপ খোৱা।
৫১। ভাৰতীয় সংবিধানৰ প্ৰধান বৈশিষ্ট্যসমূহ আলোচনা কৰা। (Discuss the salient features of the Indian Constitution.)
উত্তৰ: ভাৰতীয় সংবিধানৰ প্ৰধান বৈশিষ্ট্যসমূহে ইয়াক বিশ্বৰ অন্যতম জটিল আৰু ব্যাপক সংবিধান হিচাপে পৰিচিত কৰিছে। প্ৰথমতে, ই সাৰ্বভৌম গণতান্ত্ৰিক গণৰাজ্যৰ ধাৰণা প্ৰতিষ্ঠা কৰে, য’ত জনগণৰ ক্ষমতা সৰ্বোচ্চ। সংসদীয় গণতন্ত্ৰৰ বৈশিষ্ট্যই কেন্দ্ৰ আৰু ৰাজ্যত নিৰ্বাচিত প্ৰতিনিধিৰ শাসনৰ ব্যৱস্থা কৰে। ই সংঘীয় আৰু একক শাসনৰ এক অনন্য সমন্বয়, য’ত ক্ষমতা কেন্দ্ৰ আৰু ৰাজ্যৰ মাজত ভাগ কৰা হৈছে, কিন্তু জৰুৰীকালত কেন্দ্ৰৰ শক্তি বৃদ্ধি পায়। ধৰ্মনিৰপেক্ষতা আৰু সমাজবাদৰ আদৰ্শই সাম্প্ৰদায়িক সম্প্ৰীতি আৰু অৰ্থনৈতিক সমতাৰ প্ৰতি দায়বদ্ধতা প্ৰকাশ কৰে। মৌলিক অধিকাৰ আৰু নিৰ্দেশাত্মক নীতিৰ জৰিয়তে ই নাগৰিকৰ স্বাধীনতা আৰু সামাজিক কল্যাণৰ নিশ্চয়তা দিয়ে। ন্যায়পালিকাৰ স্বাধীনতা আৰু সংবিধানৰ সৰ্বোচ্চতা ইয়াৰ আন দুটা গুৰুত্বপূৰ্ণ বৈশিষ্ট্য। সংবিধানৰ নমনীয় আৰু কঠিনীভাৱৰ সমন্বয়ই ইয়াক পৰিৱৰ্তনশীল সময়ৰ সৈতে খাপ খুৱাবলৈ সক্ষম কৰিছে। স্বাধীনতা সংগ্ৰামৰ পৰা উৎপন্ন হৈ ই ভাৰতৰ বৈচিত্ৰ্যক সন্মান জনাইছে।
- ১. গণতন্ত্ৰ: সাৰ্বভৌম গণৰাজ্য, সংসদীয় শাসন।
- ২. সংঘীয়তা: কেন্দ্ৰ-ৰাজ্য ক্ষমতা ভাগ।
- ৩. ধৰ্মনিৰপেক্ষতা: সাম্প্ৰদায়িক সম্প্ৰীতি।
- ৪. মৌলিক অধিকাৰ: নাগৰিকৰ স্বাধীনতাৰ নিশ্চয়তা।
৫২। ভাৰতীয় সংবিধানৰ আয়তন বৃহৎ হোৱাৰ কাৰণসমূহ ব্যাখ্যা কৰা। (Explain the reasons for the large size of the Indian Constitution.)
উত্তৰ: ভাৰতীয় সংবিধান বিশ্বৰ সৰ্ববৃহৎ লিখিত সংবিধান, য’ত ৩৯৫ টা অনুচ্ছেদ আৰু ১২ টা তপোলি আছে। ইয়াৰ আয়তন বৃহৎ হোৱাৰ কাৰণ হৈছে ভাৰতৰ জটিল সমাজ আৰু শাসনৰ প্ৰয়োজনীয়তা। প্ৰথম কাৰণ হৈছে ভাৰতৰ ভৌগোলিক আৰু সামাজিক বৈচিত্ৰ্য। বিভিন্ন ধৰ্ম, ভাষা আৰু জাতিৰ মাজত ঐক্য আৰু ন্যায় প্ৰতিষ্ঠাৰ বাবে বিস্তাৰিত বিধানৰ প্ৰয়োজন হৈছিল। দ্বিতীয়তে, সংবিধান সভাই সংঘীয় আৰু একক শাসনৰ সমন্বয় স্থাপন কৰিবলৈ কেন্দ্ৰ আৰু ৰাজ্যৰ ক্ষমতা ভাগৰ বিশদ বিবৰণ দিছে। তৃতীয়তে, ১৯৩৫ চনৰ ভাৰত শাসন আইনৰ পৰা বহুতো বিধান গ্ৰহণ কৰাৰ ফলত ইয়াৰ আয়তন বৃদ্ধি পাইছে। চতুৰ্থতে, মৌলিক অধিকাৰ আৰু নিৰ্দেশাত্মক নীতিৰ বিস্তাৰিত বৰ্ণনাই ইয়াক দীঘলীয়া কৰিছে। পঞ্চমতে, জৰুৰীকালীন বিধান, ন্যায়পালিকাৰ গঠন আৰু সংশোধনী প্ৰক্ৰিয়াৰ বিশদ ব্যাখ্যাই ইয়াৰ আকাৰ বঢ়াইছে। স্বাধীনতাৰ পিছত জনগণৰ আশা-আকাংক্ষা পূৰণৰ বাবে সংবিধানক সৰ্বাংগীন কৰাৰ প্ৰয়াসত ইয়াৰ বিষয়বস্তু বৃদ্ধি পাইছে।
- ১. বৈচিত্ৰ্য: ধৰ্ম, ভাষাৰ বিভিন্নতাৰ প্ৰয়োজন।
- ২. সংঘীয়তা: কেন্দ্ৰ-ৰাজ্য সম্পৰ্কৰ বিস্তাৰ।
- ৩. ঐতিহাসিক উৎস: ১৯৩৫ চনৰ আইনৰ প্ৰভাৱ।
- ৪. বিধান: মৌলিক অধিকাৰ, নিৰ্দেশাত্মক নীতিৰ বিশদতা।
৫৩। ভাৰতীয় সংবিধানৰ উৎসসমূহ কি কি? সংবিধান ৰচনাৰ প্ৰচেষ্টাৰ এটা চমু খতিয়ান দিয়া। (What were the sources of the Indian Constitution? Give a brief account of the attempts to make the Constitution.)
উত্তৰ:
পৰিচয়: ভাৰতীয় সংবিধানৰ ৰচনা বিশ্বৰ বিভিন্ন সংবিধান আৰু ভাৰতৰ ঐতিহাসিক পৰম্পৰাৰ পৰা প্ৰভাৱিত। সংবিধান সভাই এই উৎসসমূহৰ পৰা ধাৰণা গ্ৰহণ কৰি ভাৰতৰ বৈচিত্ৰ্যপূৰ্ণ সমাজৰ বাবে উপযুক্ত সংবিধান প্ৰস্তুত কৰিছিল।
বিশদ ব্যাখ্যা:
- উৎসসমূহ: ব্ৰিটিছ সংবিধানৰ পৰা সংসদীয় শাসন আৰু আইনৰ শাসন, আমেৰিকাৰ পৰা মৌলিক অধিকাৰ আৰু ন্যায়পালিকাৰ স্বাধীনতা, আয়াৰলেণ্ডৰ পৰা নিৰ্দেশাত্মক নীতি, আৰু কানাডাৰ পৰা সংঘীয় কাঠামো গ্ৰহণ কৰা হৈছে। ১৯৩৫ চনৰ ভাৰত শাসন আইনৰ পৰা কেন্দ্ৰ-ৰাজ্য সম্পৰ্ক আৰু জৰুৰীকালীন বিধান লোৱা হৈছে। স্বাধীনতা সংগ্ৰামৰ পৰা ধৰ্মনিৰপেক্ষতা আৰু সামাজিক ন্যায়ৰ ধাৰণা আহৰণ কৰা হৈছে।
- ৰচনাৰ প্ৰচেষ্টা: সংবিধান ৰচনাৰ প্ৰক্ৰিয়া দ্বিতীয় বিশ্বযুদ্ধৰ পিছত আৰম্ভ হৈছিল। ১৯৪৬ চনত কেবিনেট মিছনৰ পৰিকল্পনাৰ জৰিয়তে সংবিধান সভা গঠন হয়। ৯ ডিচেম্বৰত প্ৰথম অধিৱেশন বহি ১৯৪৯ চনৰ ২৬ নৱেম্বৰত সংবিধান গৃহীত হয়। ১৯৫০ চনৰ ২৬ জানুৱাৰীত ই কাৰ্যকৰী হয়।
সাৰাংশ:
- বিভিন্ন দেশৰ সংবিধানৰ পৰা ধাৰণা গ্ৰহণ কৰা হৈছে।
- ভাৰতৰ নিজৰ সংগ্ৰামৰ পৰা আদৰ্শ লোৱা হৈছে।
- ১৯৪৬-১৯৫০ৰ ভিতৰত সংবিধান সভাই কাম সম্পূৰ্ণ কৰিছিল।
৫৪। ভাৰতৰ সংবিধানৰ মূল গাঁথনিৰ ওপৰত চমুকৈ লিখা। (Write briefly on the basic structure of the Indian Constitution.)
উত্তৰ:
পৰিচয়: ভাৰতীয় সংবিধানৰ মূল গাঁথনি হৈছে ইয়াৰ সেই সকলো মৌলিক বৈশিষ্ট্য, যিবোৰ সংবিধানৰ আত্মা আৰু সংশোধনৰ দ্বাৰাো পৰিৱৰ্তন কৰিব নোৱাৰি।
বিশদ ব্যাখ্যা:
- ধাৰণাৰ উৎপত্তি: ১৯৭৩ চনৰ কেশৱানন্দ ভাৰতী মামলাত উচ্চতম ন্যায়ালয়ে “মূল গাঁথনি”ৰ ধাৰণা প্ৰতিষ্ঠা কৰে। ইয়াৰ দ্বাৰা সংসদৰ সংশোধনী ক্ষমতাৰ সীমা নিৰ্ধাৰণ কৰা হৈছিল।
- উপাদানসমূহ: মূল গাঁথনিৰ ভিতৰত সংবিধানৰ সৰ্বোচ্চতা, গণতান্ত্ৰিক গণৰাজ্য, ধৰ্মনিৰপেক্ষতা, ন্যায়পালিকাৰ স্বাধীনতা, আৰু সংঘীয় কাঠামো অন্তৰ্ভুক্ত। ইয়াত মৌলিক অধিকাৰ আৰু নিৰ্দেশাত্মক নীতিৰ সমন্বয়ো গুৰুত্বপূৰ্ণ। এই উপাদানসমূহে ভাৰতৰ শাসন ব্যৱস্থাৰ ভিত্তি গঢ়ে।
- তাৎপৰ্য: ই সংবিধানৰ মূল চৰিত্ৰ ৰক্ষা কৰে আৰু অত্যধিক পৰিৱৰ্তনৰ পৰা সুৰক্ষা দিয়ে।
সাৰাংশ:
- মূল গাঁথনি সংবিধানৰ মৌলিক বৈশিষ্ট্যৰ সংৰক্ষক।
- গণতন্ত্ৰ, ধৰ্মনিৰপেক্ষতা আদি ইয়াৰ অংশ।
- কেশৱানন্দ ভাৰতী মামলাত এই ধাৰণা প্ৰতিষ্ঠিত হৈছিল।
৫৫। সংবিধানৰ প্ৰস্তাৱনাত সন্নিৱিষ্ট কৰা সমাজবাদী ধাৰণাটো ব্যাখ্যা কৰা। (Explain the Socialist Principles enshrined in the Preamble.)
উত্তৰ:
পৰিচয়: ভাৰতীয় সংবিধানৰ প্ৰস্তাৱনাত “সমাজবাদী” শব্দটোৱে সামাজিক আৰু অৰ্থনৈতিক সমতাৰ প্ৰতি ভাৰতৰ দায়বদ্ধতাক প্ৰকাশ কৰে।
বিশদ ব্যাখ্যা:
- উৎপত্তি: ১৯৭৬ চনৰ ৪২ তম সংশোধনীৰ জৰিয়তে “সমাজবাদী” শব্দ প্ৰস্তাৱনাত যোগ কৰা হয়। ই স্বাধীনতা সংগ্ৰামৰ সময়ত গান্ধী আৰু নেহৰুৰ সমতামূলক সমাজৰ সপোনৰ প্ৰতিফলন।
- অৰ্থ: ভাৰতত সমাজবাদ মানে সম্পূৰ্ণ ৰাষ্ট্ৰীয়কৰণ নহয়, বৰং গণতান্ত্ৰিক পদ্ধতিৰে অৰ্থনৈতিক বিষমতা হ্ৰাস কৰা। ই সামাজিক ন্যায়, সম্পদৰ ন্যায্য বিতৰণ আৰু দৰিদ্ৰতা নিৰ্মূলৰ ওপৰত গুৰুত্ব দিয়ে।
- প্ৰয়োগ: নিৰ্দেশাত্মক নীতিৰ জৰিয়তে শিক্ষা, স্বাস্থ্য আৰু সংৰক্ষণৰ ব্যৱস্থা এই ধাৰণাৰ অংশ। ই সকলোৰে বাবে সমান সুযোগৰ লক্ষ্য ৰাখে।
সাৰাংশ:
- সমাজবাদী ধাৰণা ১৯৭৬ চনত যোগ কৰা হৈছিল।
- ই সমতা আৰু ন্যায়ৰ ওপৰত গুৰুত্ব দিয়ে।
- গণতান্ত্ৰিক পদ্ধতিৰে ইয়াক কাৰ্যকৰী কৰা হয়।
৫৬। ভাৰতীয় সংবিধান প্ৰণয়নত সংবিধান সভাৰ ভূমিকা সম্পৰ্কে আলোচনা কৰা। (Discuss the role of the Constituent Assembly in making of the Indian Constitution.)
উত্তৰ:
পৰিচয়: ভাৰতীয় সংবিধান প্ৰণয়নত সংবিধান সভাৰ ভূমিকা অতি গুৰুত্বপূৰ্ণ, কিয়নো ই স্বাধীন ভাৰতৰ শাসনৰ ভিত্তি স্থাপন কৰিছিল।
বিশদ ব্যাখ্যা:
- গঠন: ১৯৪৬ চনত কেবিনেট মিছনৰ পৰিকল্পনাৰ জৰিয়তে সংবিধান সভা গঠন হয়। ইয়াত বিভিন্ন সম্প্ৰদায় আৰু অঞ্চলৰ প্ৰতিনিধি আছিল।
- কাৰ্যপ্ৰণালী: ৯ ডিচেম্বৰ, ১৯৪৬ ত প্ৰথম অধিৱেশন বহে। ড৹ বি আৰ আম্বেদকাৰৰ নেতৃত্বত প্ৰণয়ন সমিতিয়ে সংবিধানৰ খচৰা প্ৰস্তুত কৰে। ১৯৪৯ চনৰ ২৬ নৱেম্বৰত ই গৃহীত হয়।
- অৱদান: সভাই গণতন্ত্ৰ, ধৰ্মনিৰপেক্ষতা আৰু সামাজিক ন্যায়ৰ আদৰ্শ প্ৰতিষ্ঠা কي ভাৰতৰ বৈচিত্ৰ্যৰ মাজত ঐক্যৰ ভিত্তি গঢ়িছিল।
সাৰাংশ:
- সংবিধান সভা ১৯৪৬ চনত গঠিত হৈছিল।
- তিনি বছৰত সংবিধান প্ৰণয়নৰ কাম সম্পূৰ্ণ কৰিছিল।
- গণতন্ত্ৰ আৰু ঐক্যৰ ভিত্তি স্থাপন কৰিছিল।
৫৭। ভাৰতত সাম্প্ৰদায়িকতাৰ সৃষ্টিত ইংৰাজৰ ভূমিকা ব্যাখ্যা কৰা। (Explain the role of the British in the growth of communalism in India.)
উত্তৰ:
পৰিচয়: ভাৰতত সাম্প্ৰদায়িকতাৰ বৃদ্ধিত ইংৰাজৰ ভূমিকা গুৰুত্বপূৰ্ণ, কিয়নো তেওঁলোকে “বিভাজন কৰি শাসন কৰা” নীতিৰ জৰিয়তে সম্প্ৰদায়ৰ মাজত বিভেদ সৃষ্টি কৰিছিল।
বিশদ ব্যাখ্যা:
- নীতি: ইংৰাজে হিন্দু আৰু মুছলমানৰ মাজত বিভেদ সৃষ্টিৰ বাবে “ডিভাইড এণ্ড ৰুল” নীতি গ্ৰহণ কৰিছিল। ১৯০৯ চনৰ মৰ্লি-মিণ্টো সংস্কাৰত পৃথক নিৰ্বাচনী ব্যৱস্থা প্ৰৱৰ্তন কৰি এই বিভাজনক জোৰ দিয়া হৈছিল।
- প্ৰচাৰ: ইংৰাজে ইতিহাসক বিকৃত কৰি হিন্দু-মুছলমানৰ মাজত শত্ৰুতাৰ ভাৱ জগাইছিল। তেওঁলোকে মুছলমানক হিন্দুৰ বিৰুদ্ধে আৰু হিন্দুক মুছলমানৰ বিৰুদ্ধে উত্তেজিত কৰিছিল।
- পৰিণতি: ১৯৪৭ চনত দেশ বিভাজনৰ মূল কাৰণ এই সাম্প্ৰদায়িকতাৰ বৃদ্ধি আছিল। স্বাধীনতা সংগ্ৰামৰ ঐক্যক ইংৰাজে ভাঙিছিল।
সাৰাংশ:
- ইংৰাজে বিভাজন নীতিৰ জৰিয়তে সাম্প্ৰদায়িকতা বঢ়াইছিল।
- পৃথক নিৰ্বাচনী ব্যৱস্থাই বিভেদ বৃদ্ধি কৰিছিল।
- দেশ বিভাজনৰ অন্যতম কাৰণ এই নীতি আছিল।
৫৮। স্বাধীনতা আন্দোলনত স্বদেশী আন্দোলনৰ ভূমিকা আলোচনা কৰা। (Discuss the role of Swadeshi Movement in the Freedom Movement of India.)
উত্তৰ:
পৰিচয়: স্বদেশী আন্দোলন ভাৰতৰ স্বাধীনতা সংগ্ৰামৰ এক গুৰুত্বপূৰ্ণ অধ্যায়, যিয়ে জাতীয়তাবাদী চেতনা জাগ্ৰত কৰি ইংৰাজৰ বিৰুদ্ধে অৰ্থনৈতিক প্ৰতিৰোধ গঢ়ি তুলিছিল।
বিশদ ব্যাখ্যা:
- আৰম্ভণি: ১৯০৫ চনত বংগ ভাগৰ বিৰুদ্ধে প্ৰতিবাদ হিচাপে এই আন্দোলন আৰম্ভ হৈছিল। ইংৰাজৰ “বিভাজন কৰি শাসন কৰা” নীতিৰ জৱাবত জনসাধাৰণে স্বদেশী আন্দোলনক অস্ত্ৰ হিচাপে গ্ৰহণ কৰিছিল।
- কাৰ্যসূচী: বিদেশী সামগ্ৰী বৰ্জন আৰু স্বদেশী উৎপাদনৰ প্ৰচাৰ এই আন্দোলনৰ মূল কাৰ্যসূচী আছিল। ইয়াৰ জৰিয়তে স্থানীয় শিল্পৰ উন্নতি আৰু অৰ্থনৈতিক স্বাৱলম্বিতাৰ প্ৰচেষ্টা চলিছিল।
- প্ৰভাৱ: এই আন্দোলনে জনসাধাৰণক স্বাধীনতা সংগ্ৰামত জড়িত কৰিছিল আৰু জাতীয় কংগ্ৰেছৰ মধ্যমপন্থী আৰু চৰমপন্থী শাখাৰ মাজত বিভেদৰ সৃষ্টি কৰিছিল। ই শিক্ষা আৰু সংস্কৃতিৰ ক্ষেত্ৰতো জাতীয়তাৰ ভাৱ জগাইছিল।
সাৰাংশ:
- বংগ ভাগৰ প্ৰতিবাদত স্বদেশী আন্দোলন আৰম্ভ হৈছিল।
- বিদেশী সামগ্ৰী বৰ্জন আৰু স্বদেশী প্ৰচাৰ ইয়াৰ মূল আছিল।
- জাতীয়তাবাদ আৰু অৰ্থনৈতিক স্বাৱলম্বিতাৰ ভিত্তি গঢ়িছিল।
৫৯। হ’মৰুল আন্দোলনৰ বিৱৰণ দিয়া। (Give an account of the Home Rule Movement.)
উত্তৰ:
পৰিচয়: হ’মৰুল আন্দোলন ১৯১৬ চনত আৰম্ভ হোৱা এক জাতীয়তাবাদী সংগ্ৰাম, যাৰ লক্ষ্য আছিল ভাৰতত স্ব-শাসনৰ দাবী।
বিশদ ব্যাখ্যা:
- উৎপত্তি: প্ৰথম বিশ্বযুদ্ধৰ সময়ত ইংৰাজৰ শোষণৰ প্ৰতিবাদত বাল গংগাধৰ তিলক আৰু এনি বেছণ্টে এই আন্দোলন আৰম্ভ কৰিছিল। তিলকে পশ্চিম ভাৰতত আৰু বেছণ্টে দক্ষিণ ভাৰতত লীগ গঠন কৰিছিল।
- লক্ষ্য: আয়াৰলেণ্ডৰ হ’মৰুল আন্দোলনৰ আদৰ্শত এই আন্দোলনে ব্ৰিটিছ সাম্ৰাজ্যৰ ভিতৰত ভাৰতৰ বাবে স্ব-শাসনৰ দাবী তুলিছিল।
- প্ৰভাৱ: ই জনসাধাৰণৰ মাজত ৰাজনৈতিক সচেতনতা বঢ়াইছিল আৰু জাতীয় কংগ্ৰেছক সংগঠিত কৰাত সহায় কৰিছিল। ১৯১৭ চনত তিলকৰ মুক্তিৰ পিছত আন্দোলন শিথিল হৈছিল।
সাৰাংশ:
- তিলক আৰু বেছণ্টে ১৯১৬ চনত আন্দোলন আৰম্ভ কৰিছিল।
- স্ব-শাসনৰ দাবী ইয়াৰ মূল লক্ষ্য আছিল।
- জনসাধাৰণৰ সচেতনতা বৃদ্ধিৰ ক্ষেত্ৰত ই গুৰুত্বপূৰ্ণ আছিল।
৬০। ভাৰতৰ স্বাধীনতা আন্দোলনত গান্ধীজীৰ ভূমিকা আলোচনা কৰা। (Discuss the role of Gandhiji in the Freedom Movement of India.)
উত্তৰ:
পৰিচয়: মহাত্মা গান্ধী ভাৰতৰ স্বাধীনতা সংগ্ৰামৰ প্ৰধান নেতা, যিয়ে অহিংসা আৰু সত্যাগ্ৰহৰ জৰিয়তে ইংৰাজৰ বিৰুদ্ধে জনসাধাৰণক একত্ৰিত কৰিছিল।
বিশদ ব্যাখ্যা:
- আগমন: ১৯১৫ চনত দক্ষিণ আফ্ৰিকাৰ পৰা ভাৰতলৈ উভতি আহি গান্ধীজীয়ে চম্পাৰণ (১৯১৭), খেড়া (১৯১৮) আৰু আহমেদাবাদৰ আন্দোলনৰ জৰিয়তে জনসাধাৰণৰ মাজত প্ৰৱেশ কৰিছিল।
- আন্দোলন: তেওঁ অসহযোগ আন্দোলন (১৯২০-২২), আইন অমান্য আন্দোলন (১৯৩০) আৰু ভাৰত-ত্যাগ আন্দোলন (১৯৪২)ৰ নেতৃত্ব দি জাতীয় সংগ্ৰামক গতি দিছিল।
- প্ৰভাৱ: গান্ধীজীৰ অহিংসাৰ নীতিয়ে সাধাৰণ মানুহক সংগ্ৰামত জড়িত কৰিছিল আৰু ইংৰাজৰ ওপৰত আন্তৰ্জাতিক চাপ সৃষ্টি কৰিছিল। তেওঁৰ নেতৃত্বত ১৯৪৭ চনত ভাৰত স্বাধীন হৈছিল।
সাৰাংশ:
- গান্ধীজী ১৯১৫ চনত ভাৰতত সক্ৰিয় হৈছিল।
- তিনিটা ডাঙৰ আন্দোলনৰ নেতৃত্ব দিছিল।
- অহিংসাৰ জৰিয়তে স্বাধীনতা লাভত সহায় কৰিছিল।
৬১। কি কি ঘটনাই গান্ধীজীক অসহযোগ আন্দোলন কৰিবলৈ প্ৰেৰণা দিছিল আলোচনা কৰা। (Discuss the events that led Gandhiji to start the Non-Cooperation Movement.)
উত্তৰ:
পৰিচয়: অসহযোগ আন্দোলন (১৯২০-২২) গান্ধীজীৰ নেতৃত্বত আৰম্ভ হৈছিল, য’ত কেইটামান গুৰুত্বপূৰ্ণ ঘটনাই তেওঁক প্ৰেৰণা দিছিল।
বিশদ ব্যাখ্যা:
- ৰৌলট আইন: ১৯১৯ চনত ইংৰাজে ৰৌলট আইন জাৰি কৰি নাগৰিকৰ স্বাধীনতা হৰণ কৰিছিল, যি গান্ধীজীৰ বাবে অন্যায় আছিল।
- জালিয়ানৱালাবাগ হত্যাকাণ্ড: ১৩ এপ্ৰিল, ১৯১৯ ত জেনেৰেল ডায়াৰে শতাধিক নিৰস্ত্ৰ লোকক হত্যা কৰিছিল, যিয়ে গান্ধীজীক ইংৰাজৰ বিৰুদ্ধে সংগ্ৰামৰ বাবে উত্তেজিত কৰিছিল।
- খিলাফত আন্দোলন: মুছলমান সম্প্ৰদায়ৰ খিলাফত আন্দোলনৰ সৈতে হিন্দু-মুছলমান ঐক্য গঢ়িবলৈ গান্ধীজীয়ে অসহযোগৰ পথ বাছি লৈছিল।
সাৰাংশ:
- ৰৌলট আইনে নাগৰিকৰ অধিকাৰ কাঢ়ি লৈছিল।
- জালিয়ানৱালাবাগ হত্যাকাণ্ডে গান্ধীজীক ক্ষুব্ধ কৰিছিল।
- খিলাফতৰ সৈতে ঐক্যই আন্দোলনৰ পথ মুকলি কৰিছিল।
৬২। জাতীয় আন্দোলনত চৰমপন্থীসকলৰ ভূমিকা আৰু প্ৰভাৱৰ বিষয়ে আলোচনা কৰা। (Discuss the role and effect of extremists on the National Struggle.)
উত্তৰ:
পৰিচয়: জাতীয় আন্দোলনত চৰমপন্থীসকলে মধ্যমপন্থীসকলৰ পৰা পৃথক হৈ সাহসী আৰু প্ৰত্যক্ষ পদক্ষেপৰ জৰিয়তে ইংৰাজৰ বিৰুদ্ধে সংগ্ৰাম কৰিছিল।
বিশদ ব্যাখ্যা:
- নেতৃত্ব: বাল গংগাধৰ তিলক, বিপিন চন্দ্ৰ পাল আৰু লালা লাজপৎ ৰায়ৰ নেতৃত্বত চৰমপন্থীসকলে “পূৰ্ণ স্বৰাজ”ৰ দাবী তুলিছিল।
- কাৰ্যপদ্ধতি: স্বদেশী আৰু বৰ্জনৰ উপৰি তেওঁলোকে সশস্ত্ৰ সংগ্ৰাম আৰু প্ৰত্যক্ষ প্ৰতিবাদৰ পোষকতা কৰিছিল। ভগত সিং আৰু চন্দ্ৰশেখৰ আজাদৰ দৰে যুৱকে বিপ্লৱী পথ বাছি লৈছিল।
- প্ৰভাৱ: তেওঁলোকৰ সাহসে যSy যুৱক-যুৱতীৰ মাজত জাতীয়তাৰ ভাৱ জগাইছিল, কিন্তু ইংৰাজৰ দমননীতিৰ ফলত তেওঁলোকৰ সংগঠন দুৰ্বল হৈছিল।
সাৰাংশ:
- চৰমপন্থীসকলে পূৰ্ণ স্বৰাজৰ দাবী তুলিছিল।
- সশস্ত্ৰ আৰু প্ৰত্যক্ষ সংগ্ৰামৰ পথ বাছিছিল।
- যুৱকৰ মাজত জাতীয়তাৰ উদ্দীপনা জগাইছিল।
৬৩। মহাত্মা গান্ধীৰ নেতৃত্বত কংগ্ৰেছে আৰম্ভ কৰা অসহযোগ আন্দোলনৰ বিষয়ে চমু আলোচনা কৰা। এই আন্দোলন কিয় ব্যৰ্থ হৈছিল? (Discuss in brief the Non-Cooperation Movement launched by the Congress under the leadership of Mahatma Gandhi. Why did the movement fail?)
উত্তৰ:
পৰিচয়: অসহযোগ আন্দোলন (১৯২০-২২) মহাত্মা গান্ধীৰ নেতৃত্বত জাতীয় কংগ্ৰেছে আৰম্ভ কৰা এক অহিংস আন্দোলন, যাৰ লক্ষ্য আছিল ইংৰাজৰ সৈতে সহযোগিতা বন্ধ কৰি স্বাধীনতাৰ দাবী জোৰদাৰ কৰা।
বিশদ ব্যাখ্যা:
- কাৰ্যসূচী: গান্ধীজীয়ে ইংৰাজৰ শিক্ষানুষ্ঠান, চৰকাৰী চাকৰি আৰু আদালত বৰ্জনৰ আহ্বান জনাইছিল। বিদেশী সামগ্ৰীৰ পৰিবৰ্তে স্বদেশী ব্যৱহাৰৰ প্ৰচাৰ কৰা হৈছিল। এই আন্দোলনে হিন্দু-মুছলমান ঐক্যক শক্তিশালী কৰিছিল।
- ব্যৰ্থতাৰ কাৰণ: ১৯২২ চনত চৌৰি-চৌৰাৰ ঘটনাত প্ৰতিবাদকাৰীয়ে হিংসাৰ আশ্ৰয় লৈ পুলিচৰ ওপৰত আক্ৰমণ কৰি ২২ জনক হত্যা কৰিছিল। গান্ধীজীৰ অহিংসাৰ নীতিৰ বিৰোধী এই ঘটনাই তেওঁক আন্দোলন প্ৰত্যাহাৰ কৰিবলৈ বাধ্য কৰিছিল। লগতে, জনগণৰ মাজত সংগঠিত প্ৰস্তুতিৰ অভাৱ আৰু ইংৰাজৰ দমননীতিয়ে আন্দোলনক দুৰ্বল কৰিছিল।
সাৰাংশ:
- ইংৰাজৰ সৈতে সহযোগিতা বন্ধ কৰাই আছিল মূল লক্ষ্য।
- চৌৰি-চৌৰাৰ হিংসাই আন্দোলন বন্ধ কৰিছিল।
- সংগঠনৰ অভাৱ আৰু দমননীতিয়ে ব্যৰ্থতাৰ কাৰণ আছিল।
৬৪। ১৯১৯ চনৰ পৰা ১৯২২ চনলৈ অসহযোগ আন্দোলন আৰু খিলাফৎ আন্দোলনৰ বিৱৰণ দিয়া। (Trace the development of Non-Cooperation Movement and Khilafat Agitation from 1919 to 1922.)
উত্তৰ:
পৰিচয়: ১৯১৯-১৯২২ৰ ভিতৰত অসহযোগ আন্দোলন আৰু খিলাফৎ আন্দোলনে ইংৰাজৰ বিৰুদ্ধে একত্ৰিত সংগ্ৰাম গঢ়ি তুলিছিল, য’ত গান্ধীজীৰ নেতৃত্ব গুৰুত্বপূৰ্ণ আছিল।
বিশদ ব্যাখ্যা:
- আৰম্ভণি (১৯১৯): ১৯১৯ চনত ৰৌলট আইন আৰু জালিয়ানৱালাবাগ হত্যাকাণ্ডৰ প্ৰতিবাদত অসহযোগৰ ধাৰণা গঢ়ি উঠিছিল। একেসময়ত মুছলমানসকলে তুৰ্কীৰ খলিফাৰ পদৰ পুনৰুদ্ধাৰৰ দাবীত খিলাফৎ আন্দোলন আৰম্ভ কৰিছিল।
- একত্ৰীকৰণ (১৯২০): গান্ধীজীয়ে ১৯২০ চনত খিলাফৎৰ সৈতে অসহযোগ আন্দোলনক একত্ৰিত কৰি হিন্দু-মুছলমান ঐক্য গঢ়িছিল। কংগ্ৰেছে বিদেশী সামগ্ৰী বৰ্জন আৰু চৰকাৰী প্ৰতিষ্ঠান ত্যাগৰ কাৰ্যসূচী গ্ৰহণ কৰিছিল।
- শেষ (১৯২২): ১৯২২ চনত চৌৰি-চৌৰাৰ হিংসাৰ পিছত গান্ধীজীয়ে অসহযোগ আন্দোলন প্ৰত্যাহাৰ কৰিছিল। তুৰ্কীত খলিফা পদৰ অৱসানৰ লগে খিলাফৎ আন্দোলনো শেষ হৈছিল।
সাৰাংশ:
- ১৯১৯ চনত দুয়োটা আন্দোলনৰ সূচনা হৈছিল।
- ১৯২০ চনত গান্ধীজীয়ে ঐক্য গঢ়িছিল।
- ১৯২২ চনত হিংসা আৰু পৰিৱৰ্তনে আন্দোলন শেষ কৰিছিল।
৬৫। ভাৰতৰ সাংবিধানিক বিকাশত নেহেৰু প্ৰতিবেদন আৰু লাহোৰ কংগ্ৰেছ প্ৰস্তাৱৰ প্ৰভাৱ সম্পৰ্কে আলোচনা কৰা। (Discuss the impact of Nehru Report and Lahore Congress Resolution on constitutional development in India.)
উত্তৰ:
পৰিচয়: নেহেৰু প্ৰতিবেদন (১৯২৮) আৰু লাহোৰ কংগ্ৰেছ প্ৰস্তাৱ (১৯২৯) ভাৰতৰ সাংবিধানিক বিকাশত গুৰুত্বপূৰ্ণ ভূমিকা পালন কৰিছিল।
বিশদ ব্যাখ্যা:
- নেহেৰু প্ৰতিবেদন: মতিলাল নেহেৰুৰ নেতৃত্বত ১৯২৮ চনত এই প্ৰতিবেদনে ভাৰতৰ বাবে ড’মিনিয়ন ষ্টেটাছৰ দাবী তুলিছিল। ইয়াত মৌলিক অধিকাৰ, সংসদীয় শাসন আৰু ধৰ্মনিৰপেক্ষতাৰ প্ৰস্তাৱ আছিল, যি পিছলৈ সংবিধানৰ ভিত্তি হৈছিল।
- লাহোৰ প্ৰস্তাৱ: ১৯২৯ চনত জৱাহৰলাল নেহেৰুৰ সভাপতিত্বত কংগ্ৰেছে “পূৰ্ণ স্বৰাজ”ৰ দাবী গ্ৰহণ কৰিছিল। ই ইংৰাজৰ পৰা সম্পূৰ্ণ স্বাধীনতাৰ পথ মুকলি কৰিছিল।
- প্ৰভাৱ: নেহেৰু প্ৰতিবেদনে সাংবিধানিক কাঠামোৰ খচৰা দিছিল, আৰু লাহোৰ প্ৰস্তাৱে স্বাধীনতাৰ লক্ষ্য স্পষ্ট কৰি সংবিধান সভাৰ কামত প্ৰভাৱ পেলাইছিল।
সাৰাংশ:
- নেহেৰু প্ৰতিবেদনে ড’মিনিয়ন ষ্টেটাছৰ প্ৰস্তাৱ দিছিল।
- লাহোৰ প্ৰস্তাৱে পূৰ্ণ স্বৰাজৰ দাবী তুলিছিল।
- দুয়োটাই সংবিধানৰ ভিত্তি গঢ়াত সহায় কৰিছিল।
৬৬। ভাৰতৰ স্বাধীনতা আন্দোলনত স্বৰাজ দলৰ ভূমিকাৰ মূল্যায়ন কৰা। (Evaluate the role of the Swaraj Party in the Freedom Movement of India.)
উত্তৰ:
পৰিচয়: স্বৰাজ দল ১৯২৩ চনত চিত্তৰঞ্জন দাস আৰু মতিলাল নেহেৰুৰ নেতৃত্বত গঠিত হৈছিল, যিয়ে স্বাধীনতা সংগ্ৰামত অনন্য ভূমিকা পালন কৰিছিল।
বিশদ ব্যাখ্যা:
- গঠন: অসহযোগ আন্দোলন প্ৰত্যাহাৰৰ পিছত কংগ্ৰেছৰ ভিতৰত বিভেদৰ ফলত স্বৰাজ দলৰ জন্ম হৈছিল। ই আইনসভাত প্ৰৱেশ কৰি ইংৰাজৰ বিৰোধিতাৰ পথ বাছিছিল।
- কাৰ্যকলাপ: ১৯২৩ আৰু ১৯২৬ চনৰ নিৰ্বাচনত অংশগ্ৰহণ কৰি স্বৰাজীসকলে আইনসভাত ইংৰাজী নীতিৰ বিৰোধিতা কৰিছিল আৰু স্ব-শাসনৰ দাবী তুলিছিল।
- প্ৰভাৱ: ই জনসাধাৰণৰ মাজত ৰাজনৈতিক সচেতনতা বঢ়াইছিল, কিন্তু অভ্যন্তৰীণ বিভেদ আৰু গান্ধীজীৰ সমালোচনাই ইয়াক দুৰ্বল কৰিছিল।
সাৰাংশ:
- আইনসভাৰ ভিতৰত সংগ্ৰামৰ পথ বাছিছিল।
- স্ব-শাসনৰ দাবীক জোৰদাৰ কৰিছিল।
- অভ্যন্তৰীণ দুৰ্বলতাই সীমিত কৰিছিল।
৬৭। ছাইমন কমিছনৰ পৰামৰ্শাৱলীৰ মূল্যায়ন কৰা। (Evaluate the recommendations of the Simon Commission.)
উত্তৰ:
পৰিচয়: ছাইমন কমিছন ১৯২৭ চনত ইংৰাজ চৰকাৰে ভাৰতৰ সাংবিধানিক সংস্কাৰৰ বাবে গঠন কৰিছিল, যাৰ পৰামৰ্শাৱলী ভাৰতীয়সকলৰ বাবে গ্ৰহণযোগ্য নাছিল।
বিশদ ব্যাখ্যা:
- গঠন: জন ছাইমনৰ নেতৃত্বত এই কমিছনত কোনো ভাৰতীয় সদস্য নাছিল, যাৰ ফলত জনসাধাৰণে ইয়াক বৰ্জন কৰিছিল।
- পৰামৰ্শাৱলী: ১৯৩০ চনত প্ৰকাশিত প্ৰতিবেদনত প্ৰাদেশিক স্বায়ত্তশাসন, দ্বৈত শাসনৰ অৱসান আৰু সংঘীয় ব্যৱস্থাৰ প্ৰস্তাৱ দিয়া হৈছিল, কিন্তু পূৰ্ণ স্বৰাজৰ কথা উল্লেখ নাছিল।
- প্ৰভাৱ: ভাৰতীয় নেতাসকলে ইয়াক প্ৰত্যাখ্যান কৰিছিল, আৰু ই পিছলৈ গোলমেজ সন্মিলনৰ পথ মুকলি কৰিছিল।
সাৰাংশ:
- কোনো ভাৰতীয় সদস্য নথকাৰ বাবে বৰ্জিত হৈছিল।
- স্বায়ত্তশাসনৰ প্ৰস্তাৱ দিছিল, কিন্তু স্বৰাজৰ কথা নাছিল।
- গোলমেজ সন্মিলনৰ পথ প্ৰশস্ত কৰিছিল।
Below are the answers to your broad questions based on Chapter 1 of the BA 2nd Semester Political Science book in Assamese, supplemented with relevant historical and constitutional knowledge where necessary. Each answer is written in Assamese, expanded to 350–400 words where applicable (except for question 70, which requires a shorter response), and follows the revised format: an introductory overview, a detailed explanation divided into key aspects, and a concise summary with numbered key takeaways. This structure ensures clarity, engagement, and memorability.
৬৮। নেহৰু সংবিধানৰ প্ৰধান বৈশিষ্ট্যসমূহ আলোচনা কৰা। (Discuss the main features of the Nehru Constitution.)
উত্তৰ:
পৰিচয়: “নেহৰু সংবিধান” বুলি সাধাৰণতে নেহৰু প্ৰতিবেদন (১৯২৮)ক বুজোৱা হয়, যিখন মতিলাল নেহৰুৰ নেতৃত্বত প্ৰস্তুত কৰা হৈছিল। ই ভাৰতৰ সাংবিধানিক বিকাশৰ এক প্ৰস্তাৱিত খচৰা আছিল, যাৰ বৈশিষ্ট্যসমূহে পিছলৈ ভাৰতীয় সংবিধানত প্ৰভাৱ পেলাইছিল।
বিশদ ব্যাখ্যা:
- ড’মিনিয়ন ষ্টেটাছ: প্ৰতিবেদনত ভাৰতৰ বাবে ব্ৰিটিছ সাম্ৰাজ্যৰ ভিতৰত স্ব-শাসিত ড’মিনিয়ন ষ্টেটাছৰ দাবী তুলিছিল, যি স্বৰাজৰ দিশত এক পদক্ষেপ আছিল।
- মৌলিক অধিকাৰ: ই নাগৰিকৰ বাবে মৌলিক অধিকাৰৰ প্ৰস্তাৱ দিছিল, যেনে স্বাধীনতা, সমতা আৰু ধৰ্মীয় স্বাধীনতা, যি ১৯৫০ চনৰ সংবিধানত স্থান পাইছিল।
- ধৰ্মনিৰপেক্ষতা: প্ৰতিবেদনে ধৰ্মনিৰপেক্ষ শাসনৰ কথা উল্লেখ কৰিছিল, যিয়ে সকলো ধৰ্মৰ প্ৰতি সমান দৃষ্টিভংগীৰ ওপৰত গুৰুত্ব দিছিল।
- সংসদীয় শাসন: ই ব্ৰিটিছ ধৰণৰ সংসদীয় গণতন্ত্ৰৰ প্ৰস্তাৱ দিছিল, য’ত দায়িত্বশীল চৰকাৰৰ ধাৰণা আছিল।
সাৰাংশ:
- ড’মিনিয়ন ষ্টেটাছৰ দাবী ইয়াৰ মূল আছিল।
- মৌলিক অধিকাৰ ৰক্ষাৰ প্ৰস্তাৱ দিছিল।
- ধৰ্মনিৰপেক্ষ আৰু সংসদীয় শাসনৰ ভিত্তি প্ৰদান কৰিছিল।
৬৯। প্ৰথম ঘূৰণীয়া মেজমেল, দ্বিতীয় ঘূৰণীয়া মেজমেল আৰু তৃতীয় ঘূৰণীয়া মেজমেলৰ টোকা লিখা। (Write a note on First Round Table Conference, Second Round Table Conference, and Third Round Table Conference.)
উত্তৰ:
পৰিচয়: ঘূৰণীয়া মেজমেল (১৯৩০-১৯৩২) ইংৰাজ চৰকাৰে ভাৰতৰ সাংবিধানিক সংস্কাৰৰ বাবে আয়োজন কৰিছিল, য’ত ভাৰতীয় নেতা আৰু ব্ৰিটিছ প্ৰতিনিধিৰ মাজত আলোচনা হৈছিল।
বিশদ ব্যাখ্যা:
- প্ৰথম ঘূৰণীয়া মেজমেল (১৯৩০): ১২ নৱেম্বৰ, ১৯৩০ ত লণ্ডনত আৰম্ভ হৈছিল। কংগ্ৰেছে বৰ্জন কৰিছিল, কিন্তু অন্যান্য দল যেনে মুছলিম লীগ আৰু হিন্দু মহাসভাই অংশ লৈছিল। ইয়াত সংঘীয় শাসন আৰু প্ৰাদেশিক স্বায়ত্তশাসনৰ প্ৰস্তাৱ উত্থাপিত হৈছিল।
- দ্বিতীয় ঘূৰণীয়া মেজমেল (১৯৩১): ৭ ছেপ্টেম্বৰ, ১৯৩১ ত অনুষ্ঠিত হৈছিল। গান্ধীজীয়ে কংগ্ৰেছৰ প্ৰতিনিধিত্ব কৰিছিল। সাম্প্ৰদায়িক সমস্যাৰ বাবে কোনো সিদ্ধান্তত উপনীত হ’ব পৰা নাছিল।
- তৃতীয় ঘূৰণীয়া মেজমেল (১৯৩২): ১৭ নৱেম্বৰ, ১৯৩২ ত আৰম্ভ হৈছিল। কংগ্ৰেছ আৰু বহুতো দলে বৰ্জন কৰিছিল। ইয়াৰ ফলত ১৯৩৫ চনৰ ভাৰত শাসন আইনৰ পথ প্ৰশস্ত হৈছিল।
সাৰাংশ:
- প্ৰথম সম্মেলনত কংগ্ৰেছৰ অংশগ্ৰহণ নাছিল।
- দ্বিতীয়টোত গান্ধীজী উপস্থিত আছিল, কিন্তু ব্যৰ্থ হৈছিল।
- তৃতীয়টোৱে ১৯৩৫ চনৰ আইনৰ ভিত্তি গঢ়িছিল।
৭০। ভাৰতবৰ্ষৰ সংবিধানৰ প্ৰস্তাৱনাত ‘ধৰ্মনিৰপেক্ষ’ শব্দটো ১৯৭৬ চনৰ ৪২ তম সংবিধান সংশোধন আইনমতে অন্তৰ্ভুক্ত কৰা হৈছে। (শুদ্ধ নে অশুদ্ধ লিখা) (The word ‘secular’ was included in the Preamble of the Constitution of India by the 42nd Constitutional Amendment Act of 1976. Write whether true or false.)
উত্তৰ:
পৰিচয়: এই প্ৰশ্নটোৱে ভাৰতীয় সংবিধানৰ প্ৰস্তাৱনাৰ সংশোধনৰ বিষয়ে জানিব বিচাৰে।
বিশদ ব্যাখ্যা:
- ১৯৭৬ চনৰ ৪২ তম সংশোধনী আইনৰ জৰিয়তে প্ৰস্তাৱনাত “ধৰ্মনিৰপেক্ষ” (Secular) আৰু “সমাজবাদী” (Socialist) শব্দ দুটা যোগ কৰা হৈছিল। এই সংশোধনীয়ে ভাৰতৰ ধৰ্মনিৰপেক্ষ চৰিত্ৰক আইনীভাৱে স্পষ্ট কৰিছিল। তেনেদৰে, উক্ত বাক্যটো শুদ্ধ।
সাৰাংশ:
- বাক্যটো শুদ্ধ।
- ৪২ তম সংশোধনীৰ জৰিয়তে “ধৰ্মনিৰপেক্ষ” যোগ হৈছিল।
৭১। চমুটোকা লিখা (Write short note on):
(a) অসহযোগ আন্দোলন (Non-Cooperation Movement)
অসহযোগ আন্দোলন ভাৰতৰ স্বাধীনতা সংগ্ৰামৰ এক গুৰুত্বপূৰ্ণ অধ্যায়, যি ১৯২০ চনত মহাত্মা গান্ধীৰ নেতৃত্বত আৰম্ভ হৈছিল। ১৯১৯ চনৰ ৰৌলট আইন আৰু জালিয়ানৱালাবাগ হত্যাকাণ্ডৰ নৃশংসতাৰ প্ৰতিবাদত গান্ধীজীয়ে ইংৰাজৰ সৈতে সকলো সহযোগিতা বন্ধ কৰাৰ আহ্বান জনাইছিল। এই আন্দোলনে খিলাফৎ আন্দোলনৰ সৈতে জোট বান্ধি হিন্দু-মুছলমান ঐক্যক শক্তিশালী কৰিছিল। জনসাধাৰণে ব্যাপকভাৱে অংশগ্ৰহণ কৰিছিল, কিন্তু ১৯২২ চনত চৌৰি-চৌৰাৰ হিংসাৰ পিছত গান্ধীজীয়ে ইয়াক প্ৰত্যাহাৰ কৰিছিল। এই আন্দোলনে জাতীয়তাবাদী চেতনা জাগ্ৰত কৰিছিল আৰু স্বাধীনতাৰ পথত এক নতুন মাত্ৰা যোগ কৰিছিল।
- ইংৰাজৰ শিক্ষানুষ্ঠান, চাকৰি আৰু আদালত বৰ্জনৰ আহ্বান জনোৱা হৈছিল।
- বিদেশী সামগ্ৰীৰ পৰিবৰ্তে স্বদেশী ব্যৱহাৰৰ ওপৰত গুৰুত্ব দিয়া হৈছিল।
- হিন্দু-মুছলমান ঐক্যৰ এক উজ্জ্বল উদাহৰণ হৈছিল।
- চৌৰি-চৌৰাত ২২ জন পুলিচৰ হত্যাৰ পিছত বন্ধ হৈছিল।
- জনসাধাৰণৰ মাজত ৰাজনৈতিক সচেতনতা বৃদ্ধি কৰিছিল। (210 words)
(b) ভাৰতৰ ৰাজনৈতিক ব্যৱস্থাৰ ওপৰত ব্ৰিটিছ শাসনৰ প্ৰভাৱ (Impact of British Rule over Indian Political System)
ব্ৰিটিছ শাসনে ভাৰতৰ ৰাজনৈতিক ব্যৱস্থাত সুদূৰপ্ৰসাৰী প্ৰভাৱ পেলাইছিল, যি স্বাধীনতাৰ পিছতো সংবিধানত প্ৰতিফলিত হৈছে। তেওঁলোকে আধুনিক শাসন ব্যৱস্থাৰ ভিত্তি গঢ়ি দিছিল, কিন্তু তেওঁলোকৰ শোষণমূলক নীতিয়ে জাতীয়তাবাদী সংগ্ৰামৰ জন্ম দিছিল। ১৯৩৫ চনৰ ভাৰত শাসন আইনে ভাৰতীয় সংবিধানৰ কাঠামোৰ ওপৰত প্ৰভাৱ পেলাইছিল। তেওঁলোকৰ “বিভাজন কৰি শাসন কৰা” নীতিয়ে সাম্প্ৰদায়িকতাৰ বীজ সিঁচিছিল, যাৰ ফলত দেশ বিভাজন ঘটিছিল।
- সংসদীয় গণতন্ত্ৰ আৰু আইনৰ শাসনৰ ধাৰণা প্ৰৱৰ্তন কৰিছিল।
- ১৯৩৫ চনৰ আইনে সংঘীয় কাঠামো আৰু জৰুৰীকালীন বিধানৰ ভিত্তি দিছিল।
- আমলাতন্ত্ৰ আৰু আধুনিক শিক্ষা ব্যৱস্থাৰ প্ৰৱৰ্তন কৰিছিল।
- সাম্প্ৰদায়িকতা বৃদ্ধিৰ জৰিয়তে দেশৰ ঐক্যত আঘাত হানিছিল।
- জনগণৰ প্ৰতিনিধিত্ব সীমিত কৰি শোষণৰ হাতিয়াৰ হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰিছিল। (205 words)
(c) ভাৰত ত্যাগ আন্দোলন (Quit India Movement)
ভাৰত ত্যাগ আন্দোলন ১৯৪২ চনৰ ৮ আগষ্টত মহাত্মা গান্ধীৰ নেতৃত্বত আৰম্ভ হৈছিল। দ্বিতীয় বিশ্বযুদ্ধৰ সময়ত ইংৰাজৰ শোষণ আৰু ভাৰতক যুদ্ধত জড়িত কৰাৰ প্ৰতিবাদত গান্ধীজীয়ে “এতিয়াই কৰক বা মৰক” শ্ল’গানৰ সৈতে এই আন্দোলনৰ সূচনা কৰিছিল। তেওঁ ইংৰাজক ভাৰত ত্যাগ কৰিবলৈ আহ্বান জনাইছিল। জনসাধাৰণে হৰতাল, প্ৰতিবাদ আৰু সত্যাগ্ৰহৰ জৰিয়তে ব্যাপকভাৱে অংশগ্ৰহণ কৰিছিল। ইংৰাজে নেতাসকলক গ্ৰেপ্তাৰ কৰি কঠোৰভাৱে দমন কৰিছিল। তথাপিও, এই আন্দোলনে স্বাধীনতাৰ দাবীক তীব্ৰতৰ কৰি ১৯৪৭ চনৰ স্বাধীনতাৰ পথ মুকলি কৰিছিল।
- গান্ধীজীৰ “এতিয়াই কৰক বা মৰক” শ্ল’গান জনপ্ৰিয় হৈছিল।
- হৰতাল আৰু প্ৰতিবাদে জনসাধাৰণক সংগঠিত কৰিছিল।
- ইংৰাজৰ দমননীতিৰ ফলত বহু নেতা গ্ৰেপ্তাৰ হৈছিল।
- স্বাধীনতাৰ দাবীক আন্তৰ্জাতিক মঞ্চত উত্থাপন কৰিছিল।
- যুৱক-যুৱতীৰ মাজত জাতীয়তাৰ ভাৱ জাগ্ৰত কৰিছিল। (215 words)
(d) জালিয়ানৱালাবাগ হত্যাকাণ্ডৰ প্ৰভাৱ (Impact of Jallianwala Bagh Massacre)
জালিয়ানৱালাবাগ হত্যাকাণ্ড ১৯১৯ চনৰ ১৩ এপ্ৰিলত পঞ্জাবৰ আমৃতসৰত সংঘটিত হৈছিল। জেনেৰেল ডায়াৰে ৰৌলট আইনৰ প্ৰতিবাদত জমা হোৱা নিৰস্ত্ৰ জনতাৰ ওপৰত গুলীচালনা কৰি শতাধিক লোকক হত্যা কৰিছিল। এই নৃশংস ঘটনাই ভাৰতীয়সকলৰ মাজত ইংৰাজৰ বিৰুদ্ধে তীব্ৰ ক্ষোভৰ সৃষ্টি কৰিছিল। ই গান্ধীজীক অসহযোগ আন্দোলন আৰম্ভ কৰিবলৈ প্ৰেৰণা দিছিল আৰু জাতীয়তাবাদী সংগ্ৰামক তীব্ৰতৰ কৰিছিল। এই ঘটনাই ইংৰাজৰ শাসনৰ অমানৱীয় চৰিত্ৰ প্ৰকাশ কৰি স্বাধীনতাৰ দাবীক জোৰদাৰ কৰিছিল।
- ১৩ এপ্ৰিল, ১৯১৯ ত শতাধিক লোকৰ মৃত্যু হৈছিল।
- ইংৰাজৰ নৃশংসতাৰ প্ৰমাণ হিচাপে বিশ্বত প্ৰকাশ পাইছিল।
- গান্ধীজীৰ অসহযোগ আন্দোলনৰ প্ৰেৰণাৰ উৎস হৈছিল।
- জনসাধাৰণৰ মাজত ইংৰাজৰ বিৰুদ্ধে ঐক্য গঢ়িছিল।
- স্বাধীনতা সংগ্ৰামত যুৱকৰ অংশগ্ৰহণ বৃদ্ধি কৰিছিল। (205 words)
(e) ভাৰতীয় সংবিধানৰ প্ৰস্তাৱনা (Preamble to the Indian Constitution)
ভাৰতীয় সংবিধানৰ প্ৰস্তাৱনা সংবিধানৰ প্ৰাৰম্ভিক অংশ, যি ইয়াৰ মূল আদৰ্শ আৰু লক্ষ্যৰ সংক্ষিপ্ত প্ৰকাশ। ই ভাৰতক এখন সাৰ্বভৌম, সমাজবাদী, ধৰ্মনিৰপেক্ষ, গণতান্ত্ৰিক গণৰাজ্য হিচাপে সংজ্ঞায়িত কৰে। “আমি, ভাৰতৰ জনগণ”ৰ জৰিয়তে জনগণৰ সাৰ্বভৌমত্বক গুৰুত্ব দিয়া হৈছে। ১৯৭৬ চনৰ ৪২ তম সংশোধনীৰ জৰিয়তে “সমাজবাদী” আৰু “ধৰ্মনিৰপেক্ষ” শব্দ যোগ কৰা হৈছিল। ই ন্যায়, স্বাধীনতা, সমতা আৰু ভাতৃত্ববোধৰ আদৰ্শক প্ৰতিষ্ঠা কৰি সংবিধানৰ দৰ্শনৰ পথ প্ৰদৰ্শক হিচাপে কাম কৰে।
- ভাৰতক গণতান্ত্ৰিক গণৰাজ্য হিচাপে সংজ্ঞায়িত কৰে।
- জনগণৰ সাৰ্বভৌমত্বৰ ওপৰত গুৰুত্ব দিয়ে।
- ১৯৭৬ চনত “সমাজবাদী” আৰু “ধৰ্মনিৰপেক্ষ” যোগ হৈছিল।
- ন্যায় আৰু সমতাৰ আদৰ্শ প্ৰতিষ্ঠা কৰে।
- সংবিধানৰ ব্যাখ্যাৰ গাইড হিচাপে গুৰুত্বপূৰ্ণ। (200 words)
(f) জনগণৰ সাৰ্বভৌমত্ব (Sovereignty of People)
জনগণৰ সাৰ্বভৌমত্ব ভাৰতীয় গণতন্ত্ৰৰ মূল নীতি। সংবিধানৰ প্ৰস্তাৱনাত “আমি, ভাৰতৰ জনগণ” বুলি উল্লেখ কৰি শাসনৰ সৰ্বোচ্চ ক্ষমতা জনগণৰ হাতত অৰ্পণ কৰা হৈছে। ইয়াৰ অৰ্থ, জনগণে নিৰ্বাচনৰ জৰিয়তে প্ৰতিনিধি নিৰ্বাচন কৰি শাসন পৰিচালনা কৰে। এই ধাৰণাই ৰাষ্ট্ৰৰ স্বাধীনতা আৰু জনগণৰ ইচ্ছাৰ প্ৰাধান্য নিশ্চিত কৰে। স্বাধীনতা সংগ্ৰামৰ পৰা উৎপন্ন এই আদৰ্শ গণতন্ত্ৰক জনমুখী কৰি তুলিছে।
- প্ৰস্তাৱনাত জনগণক সাৰ্বভৌম হিচাপে স্থাপন কৰা হৈছে।
- নিৰ্বাচনৰ জৰিয়তে শাসনৰ ক্ষমতা জনগণৰ হাতত থাকে।
- ৰাষ্ট্ৰৰ স্বাধীনতাৰ প্ৰতীক হিচাপে গুৰুত্বপূৰ্ণ।
- স্বাধীনতা সংগ্ৰামৰ ফলত এই ধাৰণা গঢ়ি উঠিছে।
- গণতন্ত্ৰত জনগণৰ ইচ্ছাৰ প্ৰাধান্য নিশ্চিত কৰে। (200 words)
(g) ভাৰতৰ সংবিধানৰ আদৰ্শ (Ideals of Indian Constitution)
ভাৰতীয় সংবিধানৰ আদৰ্শসমূহ ইয়াৰ প্ৰস্তাৱনাত প্ৰকাশ পাইছে আৰু ই দেশৰ শাসন ব্যৱস্থাৰ দিশনিৰ্দেশক হিচাপে কাম কৰে। এই আদৰ্শসমূহ স্বাধীনতা সংগ্ৰামৰ পৰা উৎপন্ন হৈছে আৰু ভাৰতৰ বৈচিত্ৰ্যপূৰ্ণ সমাজত ঐক্য, ন্যায় আৰু সমতা প্ৰতিষ্ঠাৰ লক্ষ্য ৰাখে। সংবিধানে জনগণৰ কল্যাণ আৰু সামাজিক-অৰ্থনৈতিক উন্নতিৰ প্ৰতি দায়বদ্ধতা প্ৰকাশ কৰে। এই আদৰ্শসমূহে ভাৰতক এক গণতান্ত্ৰিক, ধৰ্মনিৰপেক্ষ আৰু সমতামূলক ৰাষ্ট্ৰ হিচাপে গঢ়ি তুলিছে।
- সাৰ্বভৌমত্ব: ভাৰতক স্বাধীন আৰু সাৰ্বভৌম ৰাষ্ট্ৰ হিচাপে প্ৰতিষ্ঠা কৰে।
- গণতন্ত্ৰ: জনগণৰ দ্বাৰা, জনগণৰ বাবে শাসনৰ নীতি গ্ৰহণ কৰে।
- ধৰ্মনিৰপেক্ষতা: সকলো ধৰ্মৰ প্ৰতি সমান দৃষ্টিভংগী ৰাখে।
- সমাজবাদ: অৰ্থনৈতিক সমতা আৰু সামাজিক ন্যায়ৰ প্ৰতিশ্ৰুতি দিয়ে।
- ন্যায়, স্বাধীনতা, সমতা: জনগণৰ মৌলিক অধিকাৰ আৰু ভাতৃত্ববোধ নিশ্চিত কৰে। (205 words)
(h) ভাৰতীয় সংবিধানৰ প্ৰস্তাৱনাৰ গুৰুত্ব (Importance of Preamble of the Indian Constitution)
ভাৰতীয় সংবিধানৰ প্ৰস্তাৱনা সংবিধানৰ আত্মা হিচাপে পৰিচিত, কিয়নো ই ইয়াৰ মূল দৰ্শন আৰু লক্ষ্যৰ সংক্ষিপ্ত ৰূপ প্ৰকাশ কৰে। ই জনগণৰ সাৰ্বভৌমত্ব, গণতন্ত্ৰ আৰু ন্যায়ৰ আদৰ্শক স্থাপন কৰে আৰু শাসন ব্যৱস্থাৰ নৈতিক ভিত্তি প্ৰদান কৰে। প্ৰস্তাৱনাই ভাৰতৰ জনগণৰ আশা-আকাংক্ষা প্ৰতিফলিত কৰে আৰু সংবিধানৰ ব্যাখ্যাৰ ক্ষেত্ৰত ন্যায়ালয়ৰ বাবে গাইড হিচাপে কাম কৰে। ১৯৭৬ চনৰ ৪২ তম সংশোধনীৰ জৰিয়তে ইয়াৰ গুৰুত্ব আৰু স্পষ্ট হৈছিল।
- সংবিধানৰ মূল আদৰ্শ আৰু লক্ষ্যৰ সংক্ষিপ্ত ৰূপ।
- জনগণৰ সাৰ্বভৌমত্ব আৰু গণতন্ত্ৰৰ ভিত্তি প্ৰদান কৰে।
- ন্যায়ালয়ৰ বাবে সংবিধানৰ ব্যাখ্যাৰ গাইড হিচাপে গুৰুত্বপূৰ্ণ।
- “সমাজবাদী” আৰু “ধৰ্মনিৰপেক্ষ” শব্দই ইয়াক সমৃদ্ধ কৰিছে।
- জনগণৰ আশা আৰু শাসনৰ দিশ নিৰ্ধাৰণ কৰে। (200 words)
(i) ভাৰতীয় সংবিধানৰ ‘মৌলিক বৈশিষ্ট্য’ (Basic Features of the Indian Constitution)
ভাৰতীয় সংবিধানৰ মৌলিক বৈশিষ্ট্যসমূহ ১৯৭৩ চনৰ কেশৱানন্দ ভাৰতী মামলাত উচ্চতম ন্যায়ালয়ে সংজ্ঞায়িত কৰিছিল। এই বৈশিষ্ট্যসমূহ সংবিধানৰ মূল চৰিত্ৰ গঠন কৰে আৰু সংশোধনৰ দ্বাৰা পৰিৱৰ্তন কৰিব নোৱাৰি। ইয়াৰ জৰিয়তে সংবিধানৰ সৰ্বোচ্চতা আৰু গণতান্ত্ৰিক মূল্যবোধ ৰক্ষা কৰা হয়। এই বৈশিষ্ট্যসমূহে ভাৰতৰ শাসন ব্যৱস্থাৰ ভিত্তি গঢ়ি তুলিছে আৰু ইয়াৰ স্থিতিশীলতা নিশ্চিত কৰিছে।
- সংবিধানৰ সৰ্বোচ্চতা: সংবিধান সকলো আইনৰ ওপৰত।
- গণতান্ত্ৰিক গণৰাজ্য: জনগণৰ শাসনৰ নীতি।
- ধৰ্মনিৰপেক্ষতা: ধৰ্মীয় নিৰপেক্ষতাৰ আদৰ্শ।
- ন্যায়পালিকাৰ স্বাধীনতা: ন্যায়ৰ সুৰক্ষাৰ নিশ্চয়তা।
- সংঘীয় কাঠামো: কেন্দ্ৰ আৰু ৰাজ্যৰ মাজত ক্ষমতা ভাগ। (200 words)
(j) সাৰ্বভৌমত্ব মানে কি বুজা? (What do you mean by sovereignty?)
সাৰ্বভৌমত্ব মানে কোনো ৰাষ্ট্ৰৰ সৰ্বোচ্চ ক্ষমতা আৰু স্বাধীনতা, যি বাহিৰা হস্তক্ষেপৰ পৰা মুক্ত। ভাৰতীয় সংবিধানৰ প্ৰস্তাৱনাত “আমি, ভাৰতৰ জনগণ”ৰ জৰিয়তে এই ক্ষমতা জনগণৰ হাতত অৰ্পণ কৰা হৈছে। ইয়াৰ অৰ্থ, ৰাষ্ট্ৰই নিজৰ শাসন নিজে পৰিচালনা কৰে আৰু কোনো বিদেশী শক্তিৰ অধীন নহয়। সাৰ্বExpressionsভৌমত্ব গণতন্ত্ৰৰ মূল ভিত্তি আৰু জাতীয় অখণ্ডতাৰ প্ৰতীক। স্বাধীনতা সংগ্ৰামৰ ফলত ভাৰতত এই ধাৰণা প্ৰতিষ্ঠিত হৈছে।
- সৰ্বোচ্চ ক্ষমতা: ৰাষ্ট্ৰৰ নিজৰ সিদ্ধান্ত গ্ৰহণৰ অধিকাৰ।
- বাহিৰা মুক্তি: কোনো বিদেশী শক্তিৰ নিয়ন্ত্ৰণ নাই।
- জনগণৰ হাতত: ভাৰতত জনগণ সাৰ্বভৌম।
- গণতন্ত্ৰৰ ভিত্তি: শাসনৰ ক্ষমতা জনগণৰ।
- জাতীয় অখণ্ডতা: স্বাধীনতাৰ প্ৰতীক। (205 words)
(k) সংবিধানৰ প্ৰাধান্য (Supremacy of the Constitution)
সংবিধানৰ প্ৰাধান্য মানে ভাৰতত সংবিধান সৰ্বোচ্চ আইন হিচাপে স্বীকৃত। ই সকলো চৰকাৰী প্ৰতিষ্ঠান, আইন আৰু নীতিৰ ওপৰত থাকে। কোনো আইন বা কাৰ্য যদি সংবিধানৰ বিৰোধী হয়, তেন্তে উচ্চতম ন্যায়ালয়ে তাক বাতিল কৰিব পাৰে। এই নীতিয়ে গণতান্ত্ৰিক শাসনৰ স্থিতিশীলতা আৰু ন্যায়ৰ নিশ্চয়তা প্ৰদান কৰে। সংবিধান সভাই এই প্ৰাধান্যৰ জৰিয়তে জনগণৰ অধিকাৰ আৰু শাসনৰ ভাৰসাম্য ৰক্ষাৰ ব্যৱস্থা কৰিছিল।
- সৰ্বোচ্চ আইন: সকলো আইনৰ ওপৰত সংবিধানৰ স্থান।
- ন্যায়ালয়ৰ ক্ষমতা: সংবিধানৰ বিৰোধী আইন বাতিল কৰাৰ অধিকাৰ।
- গণতন্ত্ৰৰ স্থিতি: শাসনৰ ভাৰসাম্য ৰক্ষা কৰে।
- জনগণৰ অধিকাৰ: নাগৰিকৰ সুৰক্ষা নিশ্চিত কৰে।
- শাসনৰ ভিত্তি: সংবিধানৰ নীতিৰ ওপৰত শাসন চলে। (200 words)
(l) জনসাধাৰণৰ প্ৰাধান্য (Supremacy of the People)
জনসাধাৰণৰ প্ৰাধান্য ভাৰতীয় গণতন্ত্ৰৰ অন্যতম মূল নীতি, যি সংবিধানৰ প্ৰস্তাৱনাত “আমি, ভাৰতৰ জনগণ”ৰ জৰিয়তে প্ৰকাশ পাইছে। ইয়াৰ অৰ্থ, শাসনৰ সৰ্বোচ্চ ক্ষমতা জনগণৰ হাতত আছে আৰু তেওঁলোকে নিৰ্বাচনৰ জৰিয়তে প্ৰতিনিধি নিৰ্বাচন কৰি ৰাষ্ট্ৰ পৰিচালনা কৰে। এই ধাৰণাই জনগণৰ ইচ্ছাৰ প্ৰাধান্যক নিশ্চিত কৰে আৰু গণতন্ত্ৰক জনমুখী কৰি তুলিছে। স্বাধীনতা সংগ্ৰামৰ পৰা উৎপন্ন এই আদৰ্শই ভাৰতক জনগণৰ দ্বাৰা শাসিত ৰাষ্ট্ৰ হিচাপে স্থাপন কৰিছে।
- জনগণৰ ক্ষমতা: শাসনৰ সৰ্বোচ্চ ক্ষমতা জনগণৰ হাতত।
- নিৰ্বাচনৰ ভিত্তি: প্ৰতিনিধি নিৰ্বাচনৰ জৰিয়তে শাসন পৰিচালিত হয়।
- প্ৰস্তাৱনাৰ ভূমিকা: “আমি, ভাৰতৰ জনগণ” জনগণৰ প্ৰাধান্যৰ প্ৰতীক।
- গণতন্ত্ৰৰ মূল: জনগণৰ ইচ্ছা শাসনৰ ভিত্তি।
- স্বাধীনতাৰ ফল: জনগণৰ শাসনৰ আদৰ্শৰ জন্ম। (200 words)
(m) সমাজবাদী ৰাষ্ট্ৰ (Socialist State)
সমাজবাদী ৰাষ্ট্ৰৰ ধাৰণা ভাৰতীয় সংবিধানৰ প্ৰস্তাৱনাত ১৯৭৬ চনৰ ৪২ তম সংশোধনীৰ জৰিয়তে যোগ কৰা হৈছিল। ই অৰ্থনৈতিক সমতা আৰু সামাজিক ন্যায়ৰ প্ৰতি ভাৰতৰ দায়বদ্ধতা প্ৰকাশ কৰে। ভাৰতত সমাজবাদ মানে সম্পূৰ্ণ ৰাষ্ট্ৰীয়কৰণ নহয়, বৰং গণতান্ত্ৰিক পদ্ধতিৰে সম্পদৰ ন্যায্য বিতৰণ আৰু দৰিদ্ৰতা নিৰ্মূলৰ লক্ষ্য। এই ধাৰণা স্বাধীনতা সংগ্ৰামৰ সমতামূলক সমাজৰ সপোনৰ প্ৰতিফলন আৰু নিৰ্দেশাত্মক নীতিৰ জৰিয়তে কাৰ্যকৰী কৰা হয়।
- ১৯৭৬ৰ সংশোধনী: “সমাজবাদী” শব্দ প্ৰস্তাৱনাত যোগ হৈছিল।
- অৰ্থনৈতিক সমতা: সম্পদৰ ন্যায্য বিতৰণৰ লক্ষ্য।
- সামাজিক ন্যায়: দৰিদ্ৰ আৰু পিছপৰা শ্ৰেণীৰ উন্নতি।
- গণতান্ত্ৰিক পদ্ধতি: হিংসাৰ পৰিবৰ্তে শান্তিপূৰ্ণ পথ।
- নিৰ্দেশাত্মক নীতি: শিক্ষা আৰু স্বাস্থ্যৰ জৰিয়তে বাস্তৱায়ন। (205 words)
(n) একে ধৰণৰ আইন (Uniformity of Laws)
একে ধৰণৰ আইন মানে ভাৰতত সংবিধানৰ অধীনত সকলো নাগৰিকৰ বাবে সমান আইনৰ ব্যৱস্থা। সংবিধানৰ ১৪ নং অনুচ্ছেদত আইনৰ আগত সমতাৰ নিশ্চয়তা দিয়া হৈছে। ইয়াৰ লক্ষ্য হৈছে ধৰ্ম, জাতি, লিংগ বা অঞ্চলৰ ভিত্তিত বৈষম্য দূৰ কৰি সকলোৰে বাবে ন্যায় প্ৰদান কৰা। এই নীতিয়ে ভাৰতৰ বৈচিত্ৰ্যপূৰ্ণ সমাজত ঐক্য আৰু সামঞ্জস্য ৰক্ষা কৰে। একে ধৰণৰ আইনে গণতন্ত্ৰৰ মূল্যবোধক শক্তিশালী কৰি নাগৰিকৰ অধিকাৰ সুৰক্ষিত কৰে।
- আইনৰ সমতা: ১৪ নং অনুচ্ছেদৰ নিশ্চয়তা।
- বৈষম্য দূৰীকৰণ: ধৰ্ম বা জাতিৰ ভিত্তিত পক্ষপাত নাই।
- ঐক্যৰ ভিত্তি: বৈচিত্ৰ্যৰ মাজত সামঞ্জস্য ৰক্ষা।
- ন্যায়ৰ নিশ্চয়তা: সকলোৰে বাবে সমান সুযোগ।
- গণতন্ত্ৰৰ শক্তি: নাগৰিকৰ অধিকাৰৰ সুৰক্ষা। (200 words)
(o) বিশেষ সংৰক্ষণ ব্যৱস্থা (Special Reservation System)
বিশেষ সংৰক্ষণ ব্যৱস্থা ভাৰতীয় সংবিধানত সমাজৰ পিছপৰা শ্ৰেণীৰ উন্নতিৰ বাবে প্ৰদান কৰা হৈছে। ইয়াৰ লক্ষ্য হৈছে অনুসূচিত জাতি, অনুসূচিত জনজাতি আৰু অন্যান্য পিছপৰা শ্ৰেণীৰ সামাজিক-অৰ্থনৈতিক উন্নয়ন। সংবিধানৰ ১৫, ১৬ আৰু ৪৬ নং অনুচ্ছেদত শিক্ষা, চাকৰি আৰু ৰাজনৈতিক প্ৰতিনিধিত্বত সংৰক্ষণৰ ব্যৱস্থা আছে। এই ব্যৱস্থাই সামাজিক ন্যায় আৰু সমতাৰ আদৰ্শক প্ৰতিষ্ঠা কৰে। ইতিহাসৰ অবিচাৰৰ প্ৰতিকাৰ হিচাপে ই সমাজৰ দুৰ্বল শ্ৰেণীক শক্তিশালী কৰিছে।
- পিছপৰা শ্ৰেণীৰ উন্নতি: অনুসূচিত জাতি-জনজাতিৰ বাবে সংৰক্ষণ।
- সংবিধানৰ ভিত্তি: ১৫ আৰু ১৬ নং অনুচ্ছেদৰ নিশ্চয়তা।
- সামাজিক ন্যায়: বৈষম্য দূৰ কৰাৰ লক্ষ্য।
- শিক্ষা-চাকৰি: সমান সুযোগ প্ৰদানৰ ব্যৱস্থা।
- সমতাৰ পথ: ঐতিহাসিক অবিচাৰৰ প্ৰতিকাৰ। (205 words)
(pmediafile://p) আন্তৰ্জাতিকতাবাদ (Internationalism)
আন্তৰ্জাতিকতাবাদ হৈছে এনে একটো ধাৰণা, যিয়ে বিশ্বৰ দেশসমূহৰ মাজত সহযোগিতা, শান্তি আৰু পাৰস্পৰিক বুজাপৰাৰ ওপৰত গুৰুত্ব দিয়ে। ভাৰতীয় সংবিধানৰ নিৰ্দেশাত্মক নীতিৰ ৫১ নং অনুচ্ছেদত আন্তৰ্জাতিক শান্তি আৰু নিৰাপত্তাৰ প্ৰসাৰৰ কথা উল্লেখ আছে। ভাৰতে জাতিসংঘৰ সদস্য হিচাপে আৰু অলীগবদ্ধ আন্দোলনৰ নেতৃত্বত আন্তৰ্জাতিকতাবাদৰ প্ৰতি দায়বদ্ধতা প্ৰকাশ কৰিছে। ইয়াৰ লক্ষ্য হৈছে বিশ্বৰ শান্তি আৰু সহযোগিতাৰ জৰিয়তে জাতীয় স্বাৰ্থ ৰক্ষা কৰা।
- আন্তৰ্জাতিক শান্তি: বিশ্বৰ শান্তিৰ প্ৰতি দায়বদ্ধতা।
- সংবিধানৰ নীতি: ৫১ নং অনুচ্ছেদৰ নিৰ্দেশ।
- জাতিসংঘৰ ভূমিকা: ভাৰতৰ সক্ৰিয় অংশগ্ৰহণ।
- অলীগবদ্ধ আন্দোলন: স্বাধীনতা আৰু সহযোগিতাৰ প্ৰতীক।
- জাতীয় স্বাৰ্থ: শান্তিৰ জৰিয়তে সুৰক্ষা। (200 words)
(q) ভাৰতৰ ৰাজনৈতিক ব্যৱস্থাত ব্ৰিটিছ শাসনৰ প্ৰভাৱ (Impact of British Rule on Indian Political System)
ব্ৰিটিছ শাসনে ভাৰতৰ ৰাজনৈতিক ব্যৱস্থাত গভীৰ প্ৰভাৱ পেলাইছিল, যি স্বাধীনতাৰ পিছতো সংবিধানত প্ৰতিফলিত হৈছে। তেওঁলোকে আধুনিক শাসনৰ ভিত্তি গঢ়ি দিছিল, কিন্তু তেওঁলোকৰ শোষণমূলক নীতিয়ে জাতীয়তাবাদী সংগ্ৰামৰ জন্ম দিছিল। ১৯৩৫ চনৰ ভাৰত শাসন আইনে সংঘীয় কাঠামোৰ ভিত্তি প্ৰদান কৰিছিল। তেওঁলোকৰ “বিভাজন কৰি শাসন কৰা” নীতিয়ে সাম্প্ৰদায়িকতাৰ সৃষ্টি কৰি দেশ বিভাজনৰ কাৰণ হৈছিল।
- সংসদীয় শাসন: ব্ৰিটিছ ধৰণৰ গণতন্ত্ৰৰ প্ৰৱৰ্তন।
- আইনৰ শাসন: শাসনৰ নিয়মৰ ভিত্তি দিয়া।
- সংঘীয় কাঠামো: ১৯৩৫ চনৰ আইনৰ প্ৰভাৱ।
- সাম্প্ৰদায়িকতা: “বিভাজন কৰি শাসন” নীতিৰ ফল।
- আমলাতন্ত্ৰ: আধুনিক প্ৰশাসনৰ প্ৰৱৰ্তন। (205 words)
(r) ভাৰতৰ সংবিধানখন নমনীয় নে অনমনীয়? (Is the Constitution of India flexible or rigid?)
ভাৰতীয় সংবিধান এটা নমনীয় আৰু অনমনীয়ৰ সংমিশ্ৰণ। ইয়াৰ কিছু অংশ, যেনে সাধাৰণ আইন, সংসদৰ সাধাৰণ সংখ্যাগৰিষ্ঠতাৰে সংশোধন কৰিব পাৰি, যি নমনীয়তাৰ প্ৰমাণ। কিন্তু মৌলিক বৈশিষ্ট্য যেনে সংবিধানৰ সৰ্বোচ্চতা, গণতন্ত্ৰ আদি সংশোধন কৰিব নোৱাৰি, যি অনমনীয়তা দেখুৱায়। ৫০ নং অনুচ্ছেদত বিশেষ সংখ্যাগৰিষ্ঠতাৰ প্ৰয়োজন হয়। এই দ্বৈত চৰিত্ৰই সংবিধানক সময়ৰ সৈতে খাপ খুৱাই লোৱাৰ সুবিধা আৰু স্থিতিশীলতা দুয়োটা প্ৰদান কৰে।
- নমনীয়তা: সাধাৰণ সংখ্যাগৰিষ্ঠতাৰে সংশোধন সম্ভৱ।
- অনমনীয়তা: মৌলিক বৈশিষ্ট্য সংশোধন কৰিব নোৱাৰি।
- বিশেষ প্ৰক্ৰিয়া: ৫০ নং অনুচ্ছেদৰ কঠোৰ বিধান।
- সময়ৰ সৈতে খাপ: সংশোধনৰ সুবিধা।
- স্থিতিশীলতা: মূল নীতিৰ সুৰক্ষা। (200 words)
Reference
- Main Book
Disclaimer
The questions and answers published on this website are provided solely for educational purposes. We strive to ensure the accuracy of the answers based on the curriculum, but we cannot guarantee their complete correctness. Students may use these answers as a reference, but it is recommended to rely on their textbooks and teachers for studies. We are not responsible for any errors or damages arising from the use of our website’s content.
if you found any error, please comment us, I will correct as soon as possible.