Chapter 5
- অনুশাসন আৰু স্বাধীনতা
- অনুশাসন আৰু স্বাধীনতাৰ অৰ্থ আৰু গুৰুত্ব
- অনুশাসনৰ বিভিন্ন প্ৰকাৰ, অনুশাসন বনাম আদেশ
- বিদ্যালয়ত শাস্তি আৰু পুৰস্কাৰৰ গুৰু
- মুক্ত অনুশাসনৰ ধাৰণা বিদ্যালয়ত অনুশাসন ৰক্ষা
Main Book ৰ ওপতৰ বিত্তি কৰি Answer লিখা হৈছে
কিছুমান শব্দ বাদ দি পঢ়িব যেনে- Chapter 5 ৰ প্ৰসংগ: / Chapter 5 ত
ইয়াৰ ঠাইত পাঠত উল্লেখ আছে লিখিব পাৰে
১। প্ৰশ্ন: গণতন্ত্ৰৰ ব্যুৎপত্তিগত অৰ্থ লিখা। (Write the derivative meaning of democracy.)
উত্তৰ:
গণতন্ত্ৰ শব্দটো গ্ৰীক ভাষাৰ ‘Demos’ (জনসাধাৰণ) আৰু ‘Kratia’ (ক্ষমতা)ৰ পৰা আহিছে। ইয়াৰ অৰ্থ হ’ল জনসাধাৰণৰ শাসন বা ক্ষমতা (People’s power).
২। প্ৰশ্ন: গণতন্ত্র মানে কি? (What is democracy?)
উত্তৰ:
গণতন্ত্ৰ হ’ল এনে শাসন ব্যৱস্থা য’ত জনসাধাৰণৰ হাতত ক্ষমতা থাকে আৰু সকলো নাগৰিকে সমান অধিকাৰ, স্বাধীনতা আৰু ন্যায় লাভ কৰে।
৩। প্ৰশ্ন: গণতান্ত্রিক শিক্ষা কি? (What is democratic education?)
উত্তৰ:
গণতান্ত্রিক শিক্ষা হ’ল এনে শিক্ষা ব্যৱস্থা যিয়ে গণতন্ত্ৰৰ নীতি আৰু মূল্যবোধৰ ওপৰত ভিত্তি কৰি ব্যক্তিক দায়িত্বশীল নাগৰিক হিচাপে গঢ়ি তোলে।
৪। প্ৰশ্ন: গণতান্ত্রিক শিক্ষাৰ এটা বৈশিষ্ট্য লিখা। (Write one characteristic of democratic education.)
উত্তৰ:
গণতান্ত্রিক শিক্ষা শিশুকেন্দ্রিক (Child-centred), য’ত শিশুৰ সামৰ্থ আৰু আগ্ৰহৰ ওপৰত গুৰুত্ব দিয়া হয়।
৫। প্ৰশ্ন: জনশিক্ষা কি? (What is mass education?)
উত্তৰ:
জনশিক্ষা হ’ল সকলো জনসাধাৰণৰ বাবে শিক্ষাৰ সুবিধা প্ৰদান কৰা ব্যৱস্থা, যাক গণতন্ত্ৰত ‘সকলোৰে বাবে শিক্ষা’ (Education for all) বুলিও কোৱা হয়।
৬। প্ৰশ্ন: হিউৰিষ্টিক শব্দৰ অৰ্থ কি? (What is the meaning of the term 'Heuristic'?)
উত্তৰ:
‘হিউৰিষ্টিক’ শব্দটো গ্ৰীক ভাষাৰ ‘Heurisco’ৰ পৰা আহিছে, যাৰ অৰ্থ হ’ল ‘মই উদ্ভাৱন কৰোঁ’ বা ‘মই বিচাৰি উলিয়াওঁ’ (I discover/I find out).
৭। প্ৰশ্ন: ডাল্টন আঁচনিৰ সৃষ্টিকর্তা কোন? (Who is the creator of Dalton Plan?)
উত্তৰ:
ডাল্টন আঁচনিৰ সৃষ্টিকর্তা হ’ল আমেৰিকাৰ শিক্ষাবিদ মিছ হেলেন পাৰৰ্খাষ্ট (Miss Helen Parkhurst).
৮। প্ৰশ্ন: সংহতিপূর্ণ পাঠ্যক্ৰম কি? (What is integrated curriculum?)
উত্তৰ:
সংহতিপূর্ণ পাঠ্যক্ৰম হ’ল এনে পাঠ্যক্ৰম য’ত বিভিন্ন বিষয়, অভিজ্ঞতা আৰু কাৰ্যক্ৰম একত্ৰিত কৰি শিশুৰ সৰ্বাংগীন বিকাশৰ বাবে প্ৰস্তুত কৰা হয়।
৯। প্ৰশ্ন: আত্ম-অনুশাসন কি? (What is self-discipline?)
উত্তৰ:
আত্ম-অনুশাসন হ’ল ব্যক্তিয়ে নিজৰ ইচ্ছা, আগ্ৰহ আৰু দায়িত্ববোধৰ জৰিয়তে নিজকে নিয়ন্ত্ৰণ কৰাৰ ক্ষমতা, যিটো গণতান্ত্রিক শিক্ষাৰ মূল ভিত্তি।
১০। প্ৰশ্ন: শিশুকেন্দ্রিক পাঠ্যক্ৰমৰ মূল মাধ্যম কি? (What is the main agency of curriculum in child-centred education?)
উত্তৰ:
শিশুকেন্দ্রিক পাঠ্যক্ৰমৰ মূল মাধ্যম হ’ল শিশু নিজে, যাৰ আগ্ৰহ, সামৰ্থ আৰু প্ৰয়োজনৰ ওপৰত পাঠ্যক্ৰম গঢ়ি তোলা হয়।
Short Questions
১। প্ৰশ্ন: গণতন্ত্ৰৰ সংজ্ঞা দিয়া। (Define democracy.)
উত্তৰ:
গণতন্ত্ৰ হ’ল এনে এক শাসন ব্যৱস্থা য’ত জনসাধাৰণৰ হাতত ক্ষমতা থাকে। ইয়াত সকলো নাগৰিকে জাতি, ধৰ্ম, লিংগ নিৰ্বিশেষে সমান অধিকাৰ, স্বাধীনতা আৰু ন্যায় লাভ কৰে। আব্ৰাহাম লিংকনৰ মতে, গণতন্ত্ৰ হ’ল “জনগণৰ দ্বাৰা, জনগণৰ বাবে আৰু জনগণৰ শাসন” (Government by the people, of the people, for the people).
২। প্ৰশ্ন: গণতন্ত্ৰৰ প্ৰধান ভাগ দুটা কি কি? (What are the two types of democracy?)
উত্তৰ:
গণতন্ত্ৰৰ প্ৰধান ভাগ দুটা হ’ল:
- প্ৰত্যক্ষ গণতন্ত্ৰ (Direct Democracy): জনসাধাৰণে পোনপটীয়াকৈtargets:: জনসাধাৰণৰ প্ৰতিনিধিৰ মাধ্যমেৰে শাসন ক্ষমতা প্ৰয়োগ কৰে।
- পৰোক্ষ গণতন্ত্ৰ (Indirect Democracy): জনসাধাৰণে নিৰ্বাচিত প্ৰতিনিধিৰ মাধ্যমেৰে শাসন কাৰ্য পৰিচালনা কৰে।
৩। প্ৰশ্ন: শিক্ষাত গণতন্ত্ৰৰ ধাৰণা ব্যাখ্যা কৰা। (Elucidate the concept of education in democracy.)
উত্তৰ:
শিক্ষাত গণতন্ত্ৰৰ ধাৰণা হ’ল এনে শিক্ষা ব্যৱস্থা যিয়ে গণতান্ত্রিক নীতিৰ ওপৰত ভিত্তি কৰি ব্যক্তিক দায়িত্বশীল নাগৰিক হিচাপে গঢ়ি তোলে। ই সকলোৰে বাবে সমান শিক্ষাৰ সুযোগ, শিশুৰ স্বাধীনতা, সমতা আৰু সামাজিক দায়িত্ববোধৰ ওপৰত গুৰুত্ব দিয়ে। জন ডিউইৰ মতে, শিক্ষা হ’ল গণতন্ত্ৰৰ মূল আহিলা, যিয়ে ব্যক্তিৰ সৰ্বাংগীন বিকাশত সহায় কৰে।
৪। প্ৰশ্ন: গণতান্ত্রিক শিক্ষাত শিশুৰ বিষয়ে লিখা। (Write about child in democratic education.)
উত্তৰ:
গণতান্ত্রিক শিক্ষাত শিশুক কেন্দ্ৰীয় স্থান দিয়া হয়। শিশুৰ আগ্ৰহ, সামৰ্থ আৰু প্ৰয়োজনৰ ওপৰত ভিত্তি কৰি শিক্ষা প্ৰদান কৰা হয়। শিশুক স্বাধীনভাৱে চিন্তা কৰা, সিদ্ধান্ত লোৱা আৰু সামাজিক দায়িত্ব পালন কৰিবলৈ উৎসাহিত কৰা হয়। ই শিশুৰ ব্যক্তিত্বৰ সৰ্বাংগীন বিকাশৰ লক্ষ্য ৰাখে।
৫। প্ৰশ্ন: গণতান্ত্রিক শিক্ষাৰ বিদ্যালয়ৰ বিষয়ে লিখা। (Write about the school of democratic education.)
উত্তৰ:
গণতান্ত্রিক শিক্ষাৰ বিদ্যালয় হ’ল এনে পৰিৱেশ য’ত সমতা, স্বাধীনতা আৰু সহযোগিতাৰ নীতি পালন কৰা হয়। ইয়াত শিক্ষক আৰু ছাত্ৰ-ছাত্ৰীৰ মাজত বন্ধুত্বপূৰ্ণ সম্পৰ্ক থাকে। ছাত্ৰ সংগঠন, আলোচনা আৰু সহ-পাঠ্যক্ৰমিক কাৰ্যৰ জৰিয়তে শিশুৰ নেতৃত্ব আৰু দায়িত্ববোধ গঢ়ি তুলি সম্প্ৰদায়ৰ কেন্দ্ৰ হিচাপে কাম কৰে।
৬। প্ৰশ্ন: গণতান্ত্রিক শিক্ষাত শিক্ষকৰ ভূমিকা কি কি? (What are the roles of teacher in democratic education?)
উত্তৰ:
গণতান্ত্রিক শিক্ষাত শিক্ষকৰ ভূমিকা হ’ল:
- শিশুৰ বন্ধু, দাৰ্শনিক আৰু পথ প্ৰদৰ্শক হিচাপে কাম কৰা।
- শিশুক স্বাধীন চিন্তা আৰু সিদ্ধান্ত গ্ৰহণৰ সুযোগ দিয়া।
- গণতান্ত্রিক মূল্যবোধৰ শিক্ষা দিয়া।
- ছাত্ৰ-ছাত্ৰী আৰু সম্প্ৰদায়ৰ সৈতে সহযোগিতা কৰা।
- শিশুৰ সৰ্বাংগীন বিকাশৰ বাবে পৰিৱেশ সৃষ্টি কৰা।
৭। প্ৰশ্ন: মণ্টেশ্বৰী পদ্ধতি কি? (What is Montessori method?)
উত্তৰ:
মণ্টেশ্বৰী পদ্ধতি হ’ল মেৰিয়া মণ্টেশ্বৰীৰ উদ্ভাৱন কৰা শিশুকেন্দ্রিক শিক্ষা পদ্ধতি। ই শিশুৰ স্বাধীনতা, ইন্দ্ৰিয় শিক্ষা, ব্যৱহাৰিক জীৱনৰ দক্ষতা আৰু আত্ম-শিক্ষাৰ নীতিৰ ওপৰত গুৰুত্ব দিয়ে। শিশুক নিজৰ গতিত শিকিবলৈ উৎসাহিত কৰা হয়।
৮। প্ৰশ্ন: প্ৰকল্প পদ্ধতি কি? (What is Project method?)
উত্তৰ:
প্ৰকল্প পদ্ধতি হ’ল জন ডিউইৰ দৰ্শনৰ দ্বাৰা প্ৰভাৱিত গণতান্ত্রিক শিক্ষা পদ্ধতি। ইয়াত ছাত্ৰ-ছাত্ৰীয়ে বাস্তৱ জীৱনৰ সমস্যাৰ ওপৰত ভিত্তি কৰি প্ৰকল্পৰ জৰিয়তে শিকে। ই স্বাধীনতা, দায়িত্ববোধ আৰু সহযোগিতা গঢ়ি তোলে।
৯। প্ৰশ্ন: গণতান্ত্রিক পাঠ্যক্ৰমৰ পাঁচটা দিশ উল্লেখ কৰা। (Mention five aspects of democratic curriculum.)
উত্তৰ:
গণতান্ত্রিক পাঠ্যক্ৰমৰ পাঁচটা দিশ হ’ল:
- বিভিন্নতা (Diversified): ছাত্ৰৰ আগ্ৰহ আৰু সামৰ্থৰ ওপৰত ভিত্তি কৰা।
- সামাজিক লক্ষ্য (Social Aims): সামাজিক সচেতনতাৰ বিকাশ।
- গতিশীলতা (Flexibility): সময় আৰু প্ৰয়োজনৰ সৈতে সলনি হয়।
- স্থানীয় প্ৰয়োজন (Local Needs): স্থানীয় সম্পদৰ ব্যৱহাৰ।
- কৰ্মমুখী (Activity-based): কৰ্মৰ জৰিয়তে শিক্ষা।
১০। প্ৰশ্ন: গণতান্ত্রিক শিক্ষাৰ অনুশাসন ব্যৱস্থাৰ বিষয়ে লিখা। (Write about discipline system of democratic education.)
উত্তৰ:
গণতান্ত্রিক শিক্ষাৰ অনুশাসন হ’ল আত্ম-অনুশাসন (Self-discipline) ভিত্তিক। ই বাহ্যিক বাধ্যবাধকতাৰ পৰিবৰ্তে শিশুৰ আগ্ৰহ, দায়িত্ববোধ আৰু সহযোগিতাৰ ওপৰত নিৰ্ভৰ কৰে। শিক্ষকসকল বন্ধু আৰু পথ প্ৰদৰ্শকৰ ভূমিকা পালন কৰে। ছাত্ৰ সংগঠন আৰু সামাজিক কাৰ্যৰ জৰিয়তে শিশুৰ মাজত সামাজিক অনুশাসন গঢ়ি তোলা হয়।
Long Questions
১। প্ৰশ্ন: গণতন্ত্ৰৰ প্ৰধান নীতিবো�র আলোচনা কৰা। (Discuss the main principles of democracy.)
উত্তৰ:
গণতন্ত্ৰ হ’ল জনসাধাৰণৰ শাসন ব্যৱস্থা, যিটো কেইটামান মূল নীতিৰ ওপৰত প্ৰতিষ্ঠিত। এই নীতিসমূহে গণতন্ত্ৰক কেৱল শাসন ব্যৱস্থা নহয়, এটা জীৱন দৰ্শন হিচাপে গঢ়ি তোলে। এই নীতিসমূহৰ জৰিয়তে সমাজত শান্তি, সমতা আৰু প্ৰগতি নিশ্চিত হয়।
গণতন্ত্ৰৰ নীতিসমূহে নাগৰিকৰ অধিকাৰ আৰু দায়িত্বৰ মাজত ভাৰসাম্য ৰক্ষা কৰে। এই নীতিসমূহ হ’ল:
- স্বাধীনতা (Freedom): প্ৰত্যেক নাগৰিকে মত প্ৰকাশ, চিন্তা আৰু সিদ্ধান্ত গ্ৰহণৰ স্বাধীনতা লাভ কৰে।
- সমতা (Equality): জাতি, ধৰ্ম, লিংগ নিৰ্বিশেষে সকলোৰে সমান অধিকাৰ আৰু সুযোগ থাকে।
- ন্যায় (Justice): আইনৰ দৃষ্টিত সকলো সমান, আৰু সকলোৰে প্ৰতি ন্যায় বিচাৰ কৰা হয়।
- সমসহানুভূতি (Fellow-feeling): পৰস্পৰৰ প্ৰতি সহযোগিতা আৰু ভাতৃত্ববোধ গঢ়ি তোলা হয়।
- উদাৰতা (Tolerance): বিভিন্ন মতামত আৰু বিশ্বাসক সন্মান কৰা হয়।
- সুনাগৰিকত্ব (Good Citizenship): নাগৰিকসকল দায়িত্বশীল আৰু দেশৰ উন্নতিত অৰিহণা যোগায়।
- পৰিৱৰ্তনত বিশ্বাস (Faith in Change): গণতন্ত্ৰ গতিশীল, সময়ৰ সৈতে পৰিৱৰ্তন গ্ৰহণ কৰে।
এই নীতিসমূহে গণতন্ত্ৰক সফল কৰি তোলে। নাগৰিকসকলে এই নীতিসমূহ পালন কৰি গণতন্ত্ৰৰ মূল্যবোধক জীয়াই ৰাখে। গণতন্ত্ৰৰ এই নীতিসমূহ শিক্ষাৰ জৰিয়তেও ছাত্ৰ-ছাত্ৰীৰ মাজত গঢ়ি তোলা হয়, যাতে তেওঁলোক দায়িত্বশীল নাগৰিক হ’ব পাৰে।
(শব্দ সংখ্যা: ৩১৫)
২। প্ৰশ্ন: গণতান্ত্রিক শিক্ষাৰ বৈশিষ্ট্যবোৰ আলোচনা কৰা। (Discuss the characteristics of democratic education.)
উত্তৰ:
গণতান্ত্রিক শিক্ষা হ’ল এনে শিক্ষা ব্যৱস্থা, যিয়ে গণতন্ত্ৰৰ নীতিৰ ওপৰত ভিত্তি কৰি শিশুক দায়িত্বশীল নাগৰিক হিচাপে গঢ়ি তোলে। ই শিশুৰ সৰ্বাংগীন বিকাশৰ লক্ষ্য ৰাখে আৰু সমতা, স্বাধীনতা আৰু সহযোগিতাক উৎসাহিত কৰে।
ইয়াৰ মূল বৈশিষ্ট্যসমূহ হ’ল:
- শিশুকেন্দ্রিক (Child-Centred): শিক্ষা শিশুৰ আগ্ৰহ, সামৰ্থ আৰু প্ৰয়োজনৰ ওপৰত ভিত্তি কৰি গঢ়ি তোলা হয়।
- স্বাধীনতা (Freedom): শিশুক মুক্তভাৱে চিন্তা কৰা আৰু সিদ্ধান্ত লোৱাৰ সুযোগ দিয়া হয়।
- সমতা (Equality): সকলো শিশুৰ বাবে সমান শিক্ষাৰ সুযোগ প্ৰদান কৰা হয়।
- সামাজিক দায়িত্ব (Social Responsibility): শিশুক সমাজৰ প্ৰতি দায়িত্বশীল হ’বলৈ শিকোৱা হয়।
- কৰ্মমুখী (Activity-Based): শিক্ষা কৰ্মৰ জৰিয়তে প্ৰদান কৰা হয়, যেনে প্ৰকল্প পদ্ধতি।
- আত্ম-অনুশাসন (Self-Discipline): বাহ্যিক শাসনৰ পৰিবৰ্তে শিশুৰ মাজত আত্ম-নিয়ন্ত্ৰণ গঢ়ি তোলা হয়।
- গতিশীলতা (Flexibility): পাঠ্যক্ৰম সময় আৰু পৰিৱেশৰ সৈতে সংগতি ৰাখি সলনি হয়।
গণতান্ত্রিক শিক্ষাই শিশুক স্বাধীনভাৱে জীৱনৰ সমস্যা সমাধান কৰিবলৈ শিকায়। ই শিক্ষকক বন্ধু আৰু পথ প্ৰদৰ্শক হিচাপে গণ্য কৰে। এই শিক্ষাৰ জৰিয়তে শিশুৰ সৃজনশীলতা, নেতৃত্ব আৰু সামাজিক সচেতনতা বৃদ্ধি পায়। এই বৈশিষ্ট্যসমূহে গণতান্ত্রিক শিক্ষাক আধুনিক আৰু প্ৰগতিশীল কৰি তুলিছে।
(শব্দ সংখ্যা: ৩২০)
৩। প্ৰশ্ন: গণতন্ত্ৰ আৰু জনসাধাৰণৰ শিক্ষাৰ বিষয়ে ৰচনা লিখা। (Write essay about democracy and education of masses.)
উত্তৰ:
গণতন্ত্ৰ আৰু জনসাধাৰণৰ শিক্ষা (Mass Education) একেৰাহে জড়িত। গণতন্ত্ৰ হ’ল জনসাধাৰণৰ শাসন ব্যৱস্থা, আৰু ইয়াৰ সফলতাৰ বাবে শিক্ষিত নাগৰিকৰ প্ৰয়োজন। জনশিক্ষাই সকলোৰে বাবে শিক্ষাৰ সুযোগ নিশ্চিত কৰি গণতন্ত্ৰৰ ভিত্তি মজবুত কৰে।
জনশিক্ষাৰ মূল লক্ষ্য হ’ল সকলো শ্ৰেণীৰ মানুহৰ মাজত শিক্ষাৰ পোহৰ বিলোৱা। গণতন্ত্ৰত শিক্ষাৰ গুৰুত্ব অপৰিসীম কাৰণ:
- নাগৰিক সচেতনতা (Civic Awareness): শিক্ষাই নাগৰিকক তেওঁলোকৰ অধিকাৰ আৰু দায়িত্ব সম্পৰ্কে সচেতন কৰে।
- সমতা (Equality): জনশিক্ষাই সকলোৰে বাবে সমান শিক্ষাৰ সুযোগ প্ৰদান কৰে।
- দায়িত্বশীলতা (Responsibility): শিক্ষিত নাগৰিকে গণতান্ত্রিক প্ৰক্ৰিয়াত অংশগ্ৰহণ কৰি দেশৰ উন্নতিত অৰিহণা যোগায়।
- সামাজিক ঐক্য (Social Unity): শিক্ষাই বিভিন্ন জাতি-ধৰ্মৰ মানুহৰ মাজত ঐক্য গঢ়ি তোলে।
জনশিক্ষাৰ জৰিয়তে গণতন্ত্ৰৰ নীতিসমূহ, যেনে স্বাধীনতা, সমতা আৰু ন্যায়, জনসাধাৰণৰ মাজত প্ৰচাৰিত হয়। ই শিশুক স্বাধীন চিন্তা, সিদ্ধান্ত গ্ৰহণ আৰু সামাজিক দায়িত্ব পালনৰ শিক্ষা দিয়ে। জন ডিউইৰ মতে, শিক্ষা হ’ল গণতন্ত্ৰৰ মূল আহিলা। জনশিক্ষাৰ অভাৱত গণতন্ত্ৰ দুৰ্বল হ’ব পাৰে, কাৰণ অশিক্ষিত নাগৰিকে গণতান্ত্রিক প্ৰক্ৰিয়া বুজি নাপায়। সেয়েহে, জনশিক্ষাৰ প্ৰসাৰৰ জৰিয়তে গণতন্ত্ৰক শক্তিশালী কৰিব পৰা যায়।
(শব্দ সংখ্যা: ৩৩০)
৪। প্ৰশ্ন: গণতান্ত্রিক শিক্ষাত শিশুৰ বিষয়ে লিখা। (Write about the child in democratic education.)
উত্তৰ:
গণতান্ত্রিক শিক্ষাত শিশু হ’ল শিক্ষা প্ৰক্ৰিয়াৰ কেন্দ্ৰবিন্দু। এই শিক্ষা ব্যৱস্থাই শিশুৰ ব্যক্তিত্ব, সামৰ্থ আৰু আগ্ৰহৰ ওপৰত গুৰুত্ব দিয়ে, যাতে তেওঁলোক দায়িত্বশীল আৰু সচেতন নাগৰিক হিচাপে গঢ়ি উঠিব পাৰে।
শিশুৰ ভূমিকা গণতান্ত্রিক শিক্ষাত অতি গুৰুত্বপূৰ্ণ। ইয়াৰ মূল দিশসমূহ হ’ল:
- স্বাধীনতা (Freedom): শিশুক মুক্তভাৱে চিন্তা কৰা, প্ৰশ্ন কৰা আৰু সিদ্ধান্ত লোৱাৰ সুযোগ দিয়া হয়।
- সৃজনশীলতা (Creativity): শিশুৰ সৃজনশীল ক্ষমতা বিকাশৰ বাবে কৰ্মমুখী শিক্ষা প্ৰদান কৰা হয়।
- সামাজিক দক্ষতা (Social Skills): শিশুক সহযোগিতা, নেতৃত্ব আৰু দলীয় কামৰ শিক্ষা দিয়া হয়।
- আত্ম-অনুশাসন (Self-Discipline): শিশুক বাহ্যিক শাসনৰ পৰিবৰ্তে নিজৰ দায়িত্ববোধৰ জৰিয়তে নিয়ন্ত্ৰণ কৰিবলৈ শিকোৱা হয়।
গণতান্ত্রিক শিক্ষাই শিশুক এজন সক্ৰিয় অংশগ্ৰহণকাৰী হিচাপে গণ্য কৰে। শিক্ষক শিশুৰ বন্ধু আৰু পথ প্ৰদৰ্শকৰ ভূমিকা পালন কৰে। এই শিক্ষাৰ জৰিয়তে শিশুৰ আত্মবিশ্বাস, সিদ্ধান্ত গ্ৰহণৰ ক্ষমতা আৰু সামাজিক সচেতনতা বৃদ্ধি পায়। শিশুৰ ব্যক্তিগত প্ৰয়োজনৰ প্ৰতি গুৰুত্ব দিয়া এই শিক্ষা তেওঁলোকৰ সৰ্বাংগীন বিকাশ নিশ্চিত কৰে।
(শব্দ সংখ্যা: ৩২৫)
৫। প্ৰশ্ন: গণতন্ত্ৰত শিক্ষক আৰু প্ৰশাসকৰ ভূমিকা বৰ্ণনা কৰা। (Explain the role of teachers and administrators of democracy.)
উত্তৰ:
গণতন্ত্ৰত শিক্ষক আৰু প্ৰশাসকৰ ভূমিকা গণতান্ত্রিক শিক্ষা ব্যৱস্থাৰ মূল স্তম্ভ। তেওঁলোকে শিশুক দায়িত্বশীল নাগৰিক হিচাপে গঢ়ি তুলিবলৈ আৰু গণতন্ত্ৰৰ নীতি প্ৰচাৰ কৰিবলৈ গুৰুত্বপূৰ্ণ ভূমিকা পালন কৰে।
শিক্ষকৰ ভূমিকা:
শিক্ষক গণতান্ত্রিক শিক্ষাত বন্ধু, দাৰ্শনিক আৰু পথ প্ৰদৰ্শকৰ ভূমিকা পালন কৰে। তেওঁলোকৰ কাম হ’ল:
- শিশুক স্বাধীন চিন্তা আৰু সিদ্ধান্ত গ্ৰহণৰ সুযোগ দিয়া।
- গণতন্ত্ৰৰ মূল্যবোধ, যেনে সমতা আৰু ন্যায়, শিকোৱা।
- কৰ্মমুখী শিক্ষাৰ জৰিয়তে শিশুৰ সৃজনশীলতা বিকাশ কৰা।
- ছাত্ৰ-ছাত্ৰীৰ সৈতে বন্ধুত্বপূৰ্ণ সম্পৰ্ক গঢ়ি আত্ম-অনুশাসন শিকোৱা।
প্ৰশাসকৰ ভূমিকা:
প্ৰশাসকে গণতান্ত্রিক শিক্ষা ব্যৱস্থাৰ পৰিৱেশ গঢ়ি তোলে। তেওঁলোকৰ দায়িত্ব হ’ল:
- বিদ্যালয়ত গণতান্ত্রিক পৰিৱেশ সৃষ্টি কৰা।
- শিক্ষক আৰু ছাত্ৰ-ছাত্ৰীৰ মাজত সহযোগিতা নিশ্চিত কৰা।
- সকলো শিশুৰ বাবে সমান শিক্ষাৰ সুযোগ প্ৰদান কৰা।
- পাঠ্যক্ৰম আৰু শিক্ষা কাৰ্যক্ৰমৰ পৰিকল্পনা আৰু তদাৰক কৰা।
শিক্ষক আৰু প্ৰশাসকৰ এই ভূমিকাই গণতন্ত্ৰৰ নীতিক বিদ্যালয়ৰ পৰা সমাজলৈ প্ৰসাৰিত কৰে। তেওঁলোকে শিশুক গণতান্ত্রিক মূল্যবোধৰ প্ৰতি আগ্ৰহী কৰি সমাজৰ উন্নতিত অৰিহণা যোগায়।
(শব্দ সংখ্যা: ৩৩৫)
৬। প্ৰশ্ন: গণতন্ত্ৰৰ শিক্ষাদান পদ্ধতি বৰ্ণনা কৰা। (Explain the teaching method of democracy.)
উত্তৰ:
গণতন্ত্ৰৰ শিক্ষাদান পদ্ধতি হ’ল শিশুকেন্দ্রিক আৰু গণতন্ত্ৰৰ নীতিৰ ওপৰত ভিত্তি কৰা। এই পদ্ধতিয়ে শিশুৰ স্বাধীনতা, সৃজনশীলতা আৰু সামাজিক দায়িত্ববোধ গঢ়ি তুলিবলৈ গুৰুত্ব দিয়ে।
এই পদ্ধতিসমূহৰ মূল বৈশিষ্ট্য হ’ল কৰ্মমুখী শিক্ষা আৰু সহযোগিতা। প্ৰধান পদ্ধতিসমূহ হ’ল:
- প্ৰকল্প পদ্ধতি (Project Method): শিশুৱে বাস্তৱ জীৱনৰ সমস্যাৰ ওপৰত প্ৰকল্পৰ জৰিয়তে শিকে, যিয়ে স্বাধীনতা আৰু দলীয় কামৰ শিক্ষা দিয়ে।
- মণ্টেশ্বৰী পদ্ধতি (Montessori Method): শিশুক নিজৰ গতিত শিকিবলৈ উৎসাহিত কৰে, ইন্দ্ৰিয় শিক্ষা আৰু ব্যৱহাৰিক কামৰ ওপৰত গুৰুত্ব দিয়ে।
- ডাল্টন আঁচনি (Dalton Plan): শিশুক নিজৰ দায়িত্বত শিক্ষা গ্ৰহণৰ সুযোগ দিয়ে, য’ত শিক্ষক পথ প্ৰদৰ্শকৰ ভূমিকা পালন কৰে।
- হিউৰিষ্টিক পদ্ধতি (Heuristic Method): শিশুক নিজে আৱিষ্কাৰ কৰি শিকিবলৈ প্ৰেৰণা দিয়ে।
এই পদ্ধতিসমূহে শিশুক স্বাধীনভাৱে চিন্তা কৰা, সমস্যা সমাধান কৰা আৰু সামাজিক দায়িত্ব পালন কৰিবলৈ শিকায়। শিক্ষকৰ ভূমিকা হ’ল শিশুক পথ প্ৰদৰ্শন কৰা, আৰু শিক্ষাৰ পৰিৱেশ গণতান্ত্রিক মূল্যবোধৰ ওপৰত গঢ়ি তোলা হয়। এই পদ্ধতিসমূহে শিশুৰ সৰ্বাংগীন বিকাশ নিশ্চিত কৰে।
(শব্দ সংখ্যা: ৩২০)
৭। প্ৰশ্ন: গণতান্ত্রিক শিক্ষাৰ পাঠ্যক্ৰমৰ বিষয়ে আলোচনা কৰা। (Discuss about the curriculum of democratic education.)
উত্তৰ:
গণতান্ত্রিক শিক্ষাৰ পাঠ্যক্ৰম হ’ল শিশুকেন্দ্রিক, গতিশীল আৰু গণতন্ত্ৰৰ নীতিৰ ওপৰত ভিত্তি কৰা। ই শিশুৰ সৰ্বাংগীন বিকাশৰ লক্ষ্য ৰাখে আৰু সমাজৰ প্ৰয়োজনৰ সৈতে সংগতি ৰাখে।
পাঠ্যক্ৰমৰ মূল বৈশিষ্ট্যসমূহ হ’ল:
- বিভিন্নতা (Diversified): শিশুৰ আগ্ৰহ, সামৰ্থ আৰু স্থানীয় প্ৰয়োজনৰ ওপৰত ভিত্তি কৰা।
- গতিশীলতা (Flexibility): সময় আৰু সমাজৰ পৰিৱৰ্তনৰ সৈতে সংগতি ৰাখি পাঠ্যক্ৰম সলনি হয়।
- কৰ্মমুখী (Activity-Based): প্ৰকল্প, আলোচনা আৰু ব্যৱহাৰিক কামৰ জৰিয়তে শিক্ষা প্ৰদান কৰা হয়।
- সামাজিক লক্ষ্য (Social Aims): শিশুক সামাজিক দায়িত্ব আৰু নাগৰিকত্বৰ শিক্ষা দিয়া হয়।
- সংহতিপূৰ্ণ (Integrated): বিভিন্ন বিষয় আৰু অভিজ্ঞতাক একত্ৰিত কৰি শিক্ষা প্ৰদান কৰা হয়।
গণতান্ত্রিক পাঠ্যক্ৰমে শিশুক স্বাধীন চিন্তা, সমস্যা সমাধান আৰু সহযোগিতাৰ শিক্ষা দিয়ে। ই শিশুৰ ব্যক্তিগত আৰু সামাজিক বিকাশৰ মাজত ভাৰসাম্য ৰক্ষা কৰে। এই পাঠ্যক্ৰমে শিশুক গণতন্ত্ৰৰ মূল্যবোধ, যেনে সমতা আৰু ন্যায়, গ্ৰহণ কৰিবলৈ প্ৰেৰণা দিয়ে। ইয়াৰ জৰিয়তে শিশুৰ সৃজনশীলতা আৰু নেতৃত্বৰ গুণ বিকশিত হয়।
(শব্দ সংখ্যা: ৩৩০)
Reference
- Main Book
Disclaimer
The questions and answers published on this website are provided solely for educational purposes. We strive to ensure the accuracy of the answers based on the curriculum, but we cannot guarantee their complete correctness. Students may use these answers as a reference, but it is recommended to rely on their textbooks and teachers for studies. We are not responsible for any errors or damages arising from the use of our website’s content.
if you found any error, please comment us, I will correct as soon as possible.